คติชนวิทยา: ข้าวยำเมืองยะลา ชายแดนใต้

บทคัดย่อ

บทความด้านคติชนวิทยานี้มีจุดมุ่งหมายเพื่อศึกษาการทำข้าวยำในแง่มุมทางคติชนวิทยา พบว่าข้าวยำเมืองยะลามีพื้นฐานจากภูมิปัญญาอันสร้างสรรค์ของคนใต้  โดยเฉพาะชาวเมืองยะลาที่อนุรักษ์ต้นตำรับข้าวยำแบบโบราณไว้ และปรับตำราสร้างสรรค์สูตรให้เข้ายุคเข้าสมัยขึ้น ข้าวยำในอดีตทำเพียงเพื่อรับประทานในครอบครัว จนเกิดการต่อยอดกลายเป็นธุรกิจร้านอาหารไป ประโยชน์ของการศึกษาการทำข้าวยำเมืองยะลาช่วยให้รับรู้ว่า การทำข้าวยำสามารถครอบคลุมทุกองค์ประกอบของคติชนวิทยา ได้แก่ กลุ่มชนคือผู้ประกอบการจำหน่ายข้าวยำ ลูกค้า และกลุ่มผู้ผลิตวัตถุดิบ เครื่องปรุงต่าง ๆ แหล่งที่ผลิตคือสถานที่เมืองยะลาและบริเวณใกล้เคียง ตัวบทคือขั้นตอน ตำรับตำรา วิธีการทำข้าวยำที่มีทั้งเป็นเอกลักษณ์ดั้งเดิมแบบโบราณและปรับปรุงข้าวยำให้เข้ายุคสมัย บทบาทและหน้าที่ของคติชนวิทยาในสังคมอื่น ๆ คือบทบาทและหน้าที่ของผู้จำหน่ายข้าวยำที่มีอิทธิพลทางความคิดและการกระทำเป็นตัวอย่างที่สำคัญให้คนต่างกลุ่มได้ศึกษาเรียนรู้ ซื้อหา ผลิตตาม รวมไปถึงกระบวนการถ่ายทอดความรู้ความคิดในการทำข้าวยำผ่านมุขปาฐะและอมุขปาฐะ “คติชนวิทยา: ข้าวยำเมืองยะลา ชายแดนใต้” เป็นการศึกษาถึงวัฒนธรรมทางอาหารในวิถีชีวิตพื้นบ้านของชาวบ้านที่ช่วยสะท้อนให้เข้าใจวัฒนธรรมของกลุ่มชนที่ทำข้าวยำครบทั้งระบบ เหมาะควรที่จะยกย่องและภาคภูมิใจในฐานะคนเมืองยะลา คนปักษ์ใต้ และคนไทย