รำถวายมือ ชาติพันธุ์ไทยพวน: กรณีศึกษา ตำบลมาบปลาเค้า อำเภอท่ายาง จังหวัดเพชรบุรี

บทคัดย่อ

วิจัยเรื่องนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาประวัติความเป็นมา รำถวายมือ ชาติพันธุ์ไทยพวน ตำบลมาบปลาเค้า อำเภอท่ายาง จังหวัดเพชรบุรี 2) ศึกษาองค์ประกอบการแสดงและกระบวนท่ารำ รำถวายมือ ชาติพันธุ์ไทยพวน ตำบลมาบปลาเค้า อำเภอท่ายาง จังหวัดเพชรบุรี การวิจัยใช้วิธีการศึกษาเชิงคุณภาพ เก็บรวบรวมข้อมูลจากเอกสาร ข้อมูลภาคสนาม โดยการสังเกตการณ์และการสัมภาษณ์ผู้มีส่วนเกี่ยวข้อง นำข้อมูลมาวิเคราะห์ สังเคราะห์ และสรุปผล

            ผลการวิจัยพบว่าคนไทยพวนสืบเชื้อสายมาจากลาวพวนแขวงเชียงขวาง สาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว ในอดีตตั้งรกรากอยู่ที่จังหวัดเพชรบุรี ศิลปวัฒนธรรมประเพณี รวมถึงวิถีชีวิตความเป็นอยู่มีการเปลี่ยนแปลงตามสภาพสังคมไทย และดำรงชีวิตสืบสานความเป็นดั้งเดิมของพวนจากแขวงเชียงขวางสูญหายไป เนื่องจากความเปลี่ยนแปลงบริบทเข้าสู่ความเป็นอารยธรรมใหม่ไทยพวนเพชรบุรี

                การรำถวายมือของชาวไทยพวนได้ยึดถือปฏิบัติกันมากว่า 200 ปี เดิมเรียกว่า “ลำพวน” อยู่ในประเพณีกุดสาม กรานต์สี่ จัดขึ้นทุกวันที่ 17 เมษายนของทุกปี เพื่อเป็นการบูชาบรรพบุรุษที่เชื่อว่าเป็นเทวดาบนสรวงสวรรค์คอยปกป้องคุ้มครองลูกหลานพวน การรำถวายมือจัดขึ้นบริเวณหน้าศาลบรรพบุรุษ ตั้งอยู่ในหมู่ที่ 2 ของตำบลมาบปลาเค้า ขั้นตอนการจัดพิธีเริ่มจากพิธีสงฆ์ พิธีก่อพระทราย การส่งวัวส่งเกวียน และการรำถวายมือ

            การรำถวายมือมีการสืบทอดกันจากรุ่นสู่รุ่นอย่างไม่ขาดสาย แต่ไม่ปรากฏหลักฐานว่าเกิดขึ้นตั้งแต่สมัยใด ในอดีตเป็นการรำระหว่างชายหญิงซึ่งมีการร้องรำโดยการด้นกลอนสด มีลักษณะคล้ายการละเล่นเพลงปรบไก่ กระบวนท่ารำเป็นการรำตามความถนัดของตนไม่ได้มีแบบแผน ต่อมาการรำถวายมือใช้นางรำผู้หญิงล้วน โดยผู้แสดงต้องเป็นลูกหลานที่มีเชื้อสายพวนตั้งแต่กำเนิด และต้องเป็นหญิงสาวบริสุทธิ์ครองพรหมจรรย์เท่านั้นการแต่งกายของสาวพวนผู้รำสวมเสื้อแขนกระบอก สีขาวนวล นุ่งซิ่นหมี่ สวมเครื่องประดับทอง เกล้าผมมวยสูงทัดดอกลีลาวดี ดนตรีที่ใช้ประกอบการแสดงจะใช้วงปี่พาทย์ กระบวนท่ารำไทยพวนได้คิดค้นขึ้นโดยได้รับอิทธิพลจากรำถวายมือของละครชาตรีในจังหวัดเพชรบุรี

           ผลการวิจัยนี้มีประโยชน์ต่อการอนุรักษ์รำถวายมือไทยพวนเพชรบุรีซึ่งเป็นมรดกทางวัฒนธรรมอันทรงคุณค่าของกลุ่มชาติพันธุ์ในจังหวัดเพชรบุรีให้คงอยู่สืบไป