การเรียนรู้เชิงรุก Active Learning : กลยุทธ์การสร้างความรู้ด้วยตนเองของผู้เรียน

บทคัดย่อ

บทความวิชาการนี้มุ่งศึกษาการจัดการเรียนรู้ในระดับอุดมศึกษาที่ต้องการเสนอมุมมองของการจัดการเรียนรู้ที่ไม่ใช่เพียงการบรรยายที่เน้นผู้สอนเป็นศูนย์กลางตามความเข้าใจที่มักจะเกิดขึ้น แต่ต้องการให้เห็นมุมมองของการจัดการเรียนรู้เชิงรุก (Active learning) ที่ผู้เรียนจะสามารถพัฒนาทักษะได้สอดรับกับความต้องการของทักษะในศตวรรษที่ 21 และความต้องการของตลาดแรงงานปัจจุบันและอนาคต ในบทความจึงนำเสนอกระบวนการจัดการเรียนรู้เชิงรุก (Active learning)  ประเด็นความหมาย ความสำคัญ แนวทาง การจัดกิจกรรมที่สอดคล้องกับการจัดการเรียนรู้เชิงรุก โดยมีการยกกรณีศึกษาที่เกิดขึ้นจริงในการจัดการเรียนการสอน อีกทั้งยังกล่าวถึงมุมมองของการจัดการเรียนรู้เชิงรุกที่มีฐานสำคัญมาจากทฤษฎีคอนสตรัคติวิสต์ (Constructivist theory) และเสนอแนวทางการประยุกต์ใช้ทฤษฎีในการจัดการเรียนรู้ โดยการศึกษาดังกล่าวนี้ได้ศึกษาข้อมูลจากเอกสาร ตำรา และหนังสือต่าง ๆ รวมถึงกรณีศึกษาที่เกิดขึ้นจริงในการจัดการเรียนรู้ของนักศึกษาสาขาวิชาภาษาไทย ผลจากการศึกษาพบว่า การจัดการเรียนรู้เชิงรุก (Active learning) เป็นกระบวนการที่เกิดขึ้นได้จริงในการจัดการเรียนการสอน โดยเฉพาะในระดับอุดมศึกษาที่มีแหล่งทรัพยากรทั้งภายในและภายนอกมหาวิทยาลัยที่เอื้อประโยชน์ต่อการเรียนรู้ อีกทั้งหลักสูตรในระดับอุดมศึกษาก็เปิดกว้างในการจัดการเรียนรู้ที่จะช่วยเพิ่มสมรรถนะและทักษะสำคัญให้แก่ผู้เรียน โดยเฉพาะทักษะในศตวรรษที่ 21 ทั้งทักษะการเรียนรู้และนวัตกรรม ทักษะสารสนเทศ และทักษะชีวิตและอาชีพ นอกจากนั้นปัจจัยที่สำคัญในการจัดการเรียนรู้ คือ ปัจจัยของผู้เรียนที่ต้องมีความพร้อมในการเรียนรู้ ซึ่งประเด็นนี้บทบาทสำคัญอยู่ที่ผู้สอนจะออกแบบอย่างไรให้ผู้เรียนเกิดแรงจูงใจในการเรียนรู้ดังกล่าว จากการศึกษากรณีตัวอย่างด้านผู้เรียน พบว่า ผู้เรียนค่อนข้างมีความตั้งใจ และสนใจอยู่เป็นเบื้องต้นแล้ว เมื่อครูผู้สอนออกแบบการลงพื้นที่ ออกจากห้องเรียนสี่เหลี่ยมสู่สนามที่กว้างขึ้น สามารถสร้างสรรค์งานได้ด้วยตนเอง ประเด็นนี้คือ แรงจูงใจที่ดียิ่งในการจัดการเรียนรู้ หลังจากนี้ครูผู้สอนจะออกแบบการจัดการเรียนรู้เชิงรุกในลักษณะใดจึงไม่เป็นปัญหา เพราะผู้เรียนมีความพร้อมและสนุกกับการเรียน โดยหัวใจสำคัญสุดท้ายที่ผู้สอนภูมิใจ คือ ผู้เรียนสามารถสร้างความรู้ได้ด้วยตนเอง