อาชญากรรมสิ่งแวดล้อม

บทคัดย่อ

                อาชญากรรมสิ่งแวดล้อม คือ การแสวงหาประโยชน์ การใช้ประโยชน์จากธรรมชาติและทรัพยากรธรรมชาติ รวมถึงการกระทำที่ไม่ชอบด้วยกฎหมายที่ทำให้เกิดความเสียหายหรือผลร้ายแก่ธรรมชาติจากการกระทำของบุคคลในภาคเอกชน ภาครัฐและชุมชน จากการศึกษาพบว่า อาชญากรรมสิ่งแวดล้อมจะมีลักษณะพิเศษซึ่งแตกต่างจากอาชญากรรมทั่วไป โดยผู้เขียนเห็นว่า  ผลกระทบที่เกิดความเสียหายในสิ่งแวดล้อม อาทิ ปัญหามลพิษทางอากาศ ทางน้ำ หรือในชุมชนที่พักอาศัยนั้นย่อมไม่ปรากฏตัวผู้กระทำผิดที่ชัดเจน ซึ่งไม่แน่นอนว่าจะเกิดขึ้นจากบุคคลกลุ่มใดดังที่กล่าวมาข้างต้น อีกทั้งความเสียหายนั้นมิได้เกิดขึ้นทันทีทันใด และความเสียหายมิได้เกิดผลกระทบต่อคนใดคนหนึ่งเท่านั้น แต่เป็นผลกระทบต่อส่วนรวม นอกจากนี้ ยังอาจมีปัญหาในการฟ้องคดีเกี่ยวกับความเสียหายอันเกิดจากอาชญากรรมสิ่งแวดล้อม ที่ผู้เสียหายที่เป็นผู้ฟ้องคดีต่อศาลจะต้องมีหน้าที่เป็นฝ่ายพิสูจน์หรือภาระในการพิสูจน์เกี่ยวกับพยานหลักฐานต่อศาล ให้ศาลเห็นว่าผู้กระทำผิดนั้นเป็นผู้ก่อความเสียหายที่แท้จริง ซึ่งเป็นเรื่องทำได้ยากและสลับซับซ้อนมากในคดีสิ่งแวดล้อม

                ผู้เขียนจึงเสนอแนะว่า คดีอาชญากรรมสิ่งแวดล้อมไม่ใช่เพียงแค่บทบัญญัติของกฎหมายในการบังคับใช้เท่านั้น แต่ยังต้องมีกลไกและมาตรการอื่น ๆ มาเกี่ยวข้องด้วย ดังนั้น อาชญากรรมสิ่งแวดล้อมเป็นปัญหาที่มิใช่เพียงหน่วยงานของรัฐ กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม รวมทั้งกระทรวงยุติธรรมที่จะต้องปรับตัวเท่านั้น เห็นควรให้สถาบันการศึกษานำไปจัดทำในรูปแบบของการวิจัยเกี่ยวกับปัญหาผลกระทบอันเกิดจากสิ่งแวดล้อมอย่างจริงจัง เพื่อให้เกิดประโยชน์แก่สังคมและชุมชนของประเทศไทยต่อไปในอนาคต