มาตรการไกล่เกี่ยข้อพิพาทในการช่วยเหลือลูกหนี้ที่ได้รับผลกระทบจาก COVID-19
บทคัดย่อ
การแพร่ระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (COVID-19) ที่ได้เกิดอย่างฉับพลัน ยืดเยื้อ และรุนแรงทั่วโลกรวมทั้งประเทศไทย ได้ก่อให้เกิดการถดถอยและผลกระทบอย่างร้ายแรงต่อระบบเศรษฐกิจ ซึ่งก่อให้เกิดผลกระทบต่อสถานะทางการเงินของทั้งภาคธุรกิจและภาคครัวเรือน ทำให้ความสามารถในการชำระหนี้ของลูกหนี้ลดลง ในขณะที่ภาระหนี้ก็ยังมีจำนวนมากขึ้น โดยเฉพาะอย่างยิ่งจากการเพิ่มของจำนวนดอกเบี้ย ทำให้ลูกหนี้ถูกติดตามทวงถามหนี้ ถูกฟ้องเป็นคดีต่อศาล หรือแม้กระทั่งถูกยึดทรัพย์เพื่อชำระหนี้ ประเทศต่าง ๆ จึงพยายามดำเนินมาตรการต่าง ๆ เพื่อช่วยเหลือลูกหนี้ที่ได้รับผลกระทบ
สำหรับประเทศไทยซึ่งมีกลไกการไกล่เกลี่ยข้อพิพาทตามบทบัญญัติของกฎหมายทั้งประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่งและกฎหมายว่าด้วยการไกล่เกลี่ยข้อพิพาท ทางการไทยได้นำหลักการของการไกล่เกลี่ยข้อพิพาทมาเป็นฐานในการดำเนินมาตรการเพื่อช่วยเหลือลูกหนี้ที่ประสบปัญหาทางการเงินอันเนื่องมาจาก COVID-19 ทั้งมาตรการทางด่วนแก้หนี้ คลินิกแก้หนี้ รวมถึงมาตรการส่งเสริมการไกล่เกลี่ยข้อพิพาท ซึ่งจะส่งเสริมให้เจ้าหนี้และลูกหนี้ใช้การไกล่เกลี่ยข้อพิพาทเป็นช่องทางในการช่วยแก้ไขปัญหาหนี้สิน อันจะถือได้ว่าเป็นจุดเริ่มต้นที่นำมาตรการไกล่เกลี่ยข้อพิพาทมาเป็นเครื่องมือที่เป็นรูปธรรมที่จะสามารถแก้ไขปัญหาหนี้สินของทั้งภาคครัวเรือนและภาคธุรกิจได้อย่างมีประสิทธิภาพซึ่งจะเป็นปัจจัยสำคัญที่ช่วยให้ลูกหนี้สามารถกลับมาดำเนินธุรกิจได้ตามปกติเมื่อสถานการณ์ COVID-19 คลี่คลายลง
เอกสารอ้างอิง
กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข, ‘โรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (COVID-19)’<https://ddcportal.ddc.moph.go.th/portal/apps/opsdashboard/index.html#/20f3466e075e45e5946aa87c96e8ad65> สืบค้นเมื่อ 19 มิถุนายน 2565.
ธนาคารแห่งประเทศไทย, ‘เงินให้กู้ยืมแก่ภาคครัวเรือน’, < ธนาคารแห่งประเทศไทย (ข้อมูลสถิติ) EC_MB_039 เงินให้กู้ยืมแก่ภาคครัวเรือน 1/ (bot.or.th)> สืบค้นเมื่อ 19 มิถุนายน 2565.
กรุงเทพธุรกิจ, ‘หนี้ครัวเรือน” พุ่งทะลุ 90% ต่อจีดีพี สูงสุดในรอบ 18 ปี’, <https://www.bangkokbiznews.com/news/detail/946680> สืบค้นเมื่อ 11 สิงหาคม 2564.
Yan Liu, Jose Garrido and Chanda DeLong, ‘Private Debt Resolution Measures in
the Wake of the Pandemic’, <https://www.imf.org/-/media/Files/Publications/covid19-special-notes/en-special-series-on-covid-19-private-debt-resolution-measures-in-the-wake-of-the-pandemic.ashx>, สืบค้นเมื่อ 10 สิงหาคม 2564.
การไกล่เกลี่ยชั้นบังคับคดี เป็นวิธีการระงับข้อพิพาทเพื่อยุติการบังคับคดีโดยมี “ผู้ไกล่เกลี่ย” ทำหน้าที่ช่วยเหลือ เสนอแนะแนวทาง เพื่อให้คู่กรณีหาทางออกของข้อพิพาทร่วมกัน หากตกลงกันได้จะเป็นผลให้มีการถอนการยึดทรัพย์ ถอนการอายัดทรัพย์ หรือถอนการบังคับคดี โดยการทำบันทึกข้อตกลง ซึ่งมีผลผูกพันให้คู่กรณีต้องปฏิบัติตาม โปรดดู ศูนย์ไกล่เกลี่ยข้อพิพาท กรมบังคับคดี, ‘ประวัติความเป็นมา’, < ประวัติและความเป็นมา (led.go.th)>, สืบค้นเมื่อ 10 สิงหาคม 2564.
สินเชื่อส่วนบุคคล ปกติแล้วจะหมายความถึงการให้สินเชื่อเพื่อให้ผู้ได้รับสินเชื่อนำไปใช้เพื่อประโยชน์ส่วนบุคคลเอง โดยอาจจะเพื่อให้ได้มาซึ่งสินค้าหรือบริการ หรือแม้กระทั่งการไม่ระบุวัตถุประสงค์ ซึ่งตามนิยามที่กำหนดในประกาศธนาคารแห่งประเทศไทยที่ สนส.12/2563 เรื่อง การกำหนดหลักเกณฑ์ วิธีการ และเงื่อนไขในการประกอบธุรกิจสินเชื่อส่วนบุคคลภายใต้การกำกับ ลงวันที่ 31 กรกฎาคม 2563 กำหนดลักษณะของสินเชื่อที่จะเข้าข่ายสินเชื่อส่วนบุคคลไว้ ทั้งการให้กู้ยืมเงิน การรับซื้อ ซื้อลด หรือรับช่วงซื้อลดตั๋วเงินหรือตราสารเปลี่ยนมืออื่นใด อย่างไรก็ดี สินเชื่อส่วนบุคคลอาจจะมีทรัพย์สินเป็นประกันหรือไม่ก็ได้ ซึ่งกรณีที่ไม่มีหลักประกันหรือสินเชื่อแบบ clean loan ก็จะอยู่ภายใต้การกำกับดูแลของธนาคารแห่งประเทศไทยตามประกาศข้างต้น
ธนาคารแห่งประเทศไทย, ‘ข่าว ธปท.ฉบับที่ 23/2560 เรื่อง โครงการแก้ไขปัญหาหนี้ส่วนบุคคลที่ไม่มีหลักประกัน (คลินิกแก้หนี้)’, <https://www.bot.or.th/Thai/Pressandspeeches/Press/Newd2560/n2360t.pdf>, สืบค้นเมื่อ 15 สิงหาคม 2564.
ธนาคารแห่งประเทศไทย, ‘โครงการคลินิกแก้หนี้ หนึ่งในเสาหลักของการแก้ไขปัญหาหนี้ครัวเรือนไทย’, <https://www.bot.or.th/Thai/BOTMagazine/Documents/PhraSiam0362/TheKnowledge_DebtRestructure.pdf>, สืบค้นเมื่อ 16 สิงหาคม 2564.
ธนาคารแห่งประเทศไทย, ‘คลินิกแก้หนี้’, <คลินิกแก้หนี้ (1213.or.th)>, สืบค้นเมื่อ 16 สิงหาคม 2564 และคลินิกแก้หนี้ by SAM, ‘ความเป็นมาของโครงการ’, <https://www.debtclinicbysam.com/%e0%b8%a3%e0%b8%b2%e0%b8%a2%e0%b8%a5%e0%b8%b0%e0%b9%80%e0%b8%ad%e0%b8%b5%e0%b8%a2%e0%b8%94%e0%b9%82%e0%b8%84%e0%b8%a3%e0%b8%87%e0%b8%81%e0%b8%b2%e0%b8%a3/> , สืบค้นเมื่อ 19 มิถุนายน 2565.
ธนาคารแห่งประเทศไทย, ‘คำถาม-คำตอบ ทางด่วนแก้หนี้’ <https://www.1213.or.th/th/debtrestructuringprojects/QA%20%E0%B8%97%E0%B8%B2%E0%B8%87%E0%B8%94%E0%B9%88%E0%B8%A7%E0%B8%99%E0%B9%81%E0%B8%81%E0%B9%89%E0%B8%AB%E0%B8%99%E0%B8%B5%E0%B9%89%20public%2020%2004%2063.pdfhttps://www.1213.or.th/th/debtrestructuringprojects/QA%20%E0%B8%97%E0%B8%B2%E0%B8%87%E0%B8%94%E0%B9%88%E0%B8%A7%E0%B8%99%E0%B9%81%E0%B8%81%E0%B9%89%E0%B8%AB%E0%B8%99%E0%B8%B5%E0%B9%89%20public%2020%2004%2063.pdf> สืบค้นเมื่อ 10 สิงหาคม 2564.
ธนาคารแห่งประเทศไทย, ‘ข่าว ธปท.ฉบับที่ 22/2563 เรื่อง แบงค์ชาติเปิด “ทางด่วนแก้หนี้” เชื่อมเจ้าหนี้-ลูกหนี้ ให้ปรับหนี้ร่วมกัน’, <https://www.bot.or.th/Thai/PressandSpeeches/Press/2020/Pages/n2263.aspx> สืบค้นเมื่อ 10 สิงหาคม 2564.
ธนาคารแห่งประเทศไทย, ‘กระบวนการลงทะเบียนทางด่วนแก้หนี้’, < ทางด่วนแก้หนี้ (1213.or.th)>, สืบค้นเมื่อ 12 สิงหาคม 2565.
ธนาคารแห่งประเทศไทย, ‘รายงานประจำปี 2564’, , สืบค้นเมื่อ 19 มิถุนายน 2565.
ชวนันท์ ชื่นสุข และเสมอใจ กิตติดุษฎีกุล, ‘สิทธิของลูกหนี้ในการไกล่เกลี่ยปัญหาหนี้สิน’, <https://www.bot.or.th/Thai/ResearchAndPublications/articles/Pages/Article_27May2021.aspx>, สืบค้นเมื่อ 15 สิงหาคม 2564.
ธปท.ระบุว่าการจัดทำบันทึกความตกลงร่วมกันระหว่าง ธปท.และกระทรวงยุติธรรมถือเป็นจุดเริ่มต้นที่สำคัญของความร่วมมือกับหน่วยงานภาครัฐเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในกระบวนการไกล่เกลี่ยข้อพิพาท ผ่านการพัฒนาศักยภาพของผู้ไกล่เกลี่ยให้มีความรู้ความเข้าใจ และความชำนาญทางด้านการเงินเพิ่มมากขึ้น และสนับสนุนการแลกเปลี่ยนข้อมูลระหว่างหน่วยงาน ตลอดจนร่วมกันส่งเสริมให้เจ้าหนี้ และลูกหนี้ ใช้การไกล่เกลี่ยข้อพิพาทเป็นช่องทางในการแก้ไขปัญหาหนี้ โดยการไกล่เกลี่ยข้อพิพาทถือเป็นอีกหนึ่งกลไกสำคัญในการแก้ไขปัญหาหนี้สิน นอกเหนือจากการปรับโครงสร้างหนี้ระหว่างเจ้าหนี้และลูกหนี้ ซึ่งการไกล่เกลี่ยข้อพิพาทจะมีคนกลางช่วยเจรจาไกล่เกลี่ย ทำให้การแก้ไขปัญหาหนี้สินของประชาชนมีความเป็นธรรมมากขึ้น โดยไม่ต้องฟ้องคดีที่ศาล มีความสะดวก รวดเร็ว ช่วยลดปริมาณคดีที่จะขึ้นสู่ชั้นศาล ช่วยลดค่าเสียโอกาสและค่าใช้จ่าย ซึ่งจะช่วยให้การจัดสรรทรัพยากรในระบบเศรษฐกิจเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้น โปรดดูธนาคารแห่งประเทศไทย, ‘ข่าว ธปท.ฉบับที่ 84/2563 เรื่อง ธนาคารแห่งประเทศไทยและกระทรวงยุติธรรมลงนามในบันทึกข้อตกลงความร่วมมือในการไกล่เกลี่ยข้อพิพาท’, <ธนาคารแห่งประเทศไทยและกระทรวงยุติธรรมลงนามในบันทึกข้อตกลงความร่วมมือในการไกล่เกลี่ยข้อพิพาท (bot.or.th)>, สืบค้นเมื่อ 16 สิงหาคม 2564.
ธปท.และสำนักงานศาลยุติธรรม ได้เห็นพ้องร่วมกันว่า มีความจำเป็นจะต้องสร้าง “วัฒนธรรมการไกล่เกลี่ย” โดยปรับปรุงและยกระดับกลไกการไกล่เกลี่ยหนี้ซึ่งครอบคลุมทั้งช่วงก่อนฟ้องคดี หลังฟ้องคดี หลังคำพิพากษา และในชั้นบังคับคดี ให้มีประสิทธิภาพและเป็นมาตรฐาน เพื่อให้เจ้าหนี้และลูกหนี้สามารถหาทางออกเพื่อแก้ไขปัญหาหนี้ร่วมกันได้อย่างรวดเร็วและเป็นธรรม ให้ลูกหนี้สามารถฟื้นฟูฐานะทางการเงินได้อย่างแท้จริง จึงได้จัดทำบันทึกความตกลงร่วมกันโดยให้ความสำคัญในเรื่อง (1) การกำหนดแนวปฏิบัติที่เป็นมาตรฐานกลางสำหรับการไกล่เกลี่ยคดีผู้บริโภค อาทิ การคิดดอกเบี้ยผิดนัดชำระ การกำหนดระยะเวลาผ่อนชำระหนี้ที่เหมาะสมกับฐานะทางการเงินของลูกหนี้แต่ละราย และมีขั้นตอนกระบวนการไกล่เกลี่ยที่ชัดเจน (2) การเพิ่มความรู้ความชำนาญทางด้านการเงินให้กับผู้ไกล่เกลี่ย เพื่อให้เกิดข้อตกลงที่ลูกหนี้สามารถปฏิบัติได้จริง ซึ่งจะเป็นประโยชน์กับทั้งลูกหนี้และเจ้าหนี้ (3) การส่งเสริมให้ประชาชนและสถาบันการเงินใช้ช่องทางไกล่เกลี่ยมากขึ้น ทั้งนี้ ประโยชน์ที่คาดว่าจะได้รับจากความร่วมมือระหว่าง ธปท.และสำนักงานศาลยุติธรรม จะครอบคลุมทั้งการลดลงของจำนวนคดีที่จะเข้าสู่การพิจารณาของศาล การลดต้นทุนของประชาชน สถาบันการเงิน และระบบการเงินโดยรวม และการลดการเสียโอกาสทางธุรกิจ และเพิ่มโอกาสทางเศรษฐกิจ โปรดดู ธนาคารแห่งประเทศไทย, ‘ข่าว ธปท.ฉบับที่ 24/2564 เรื่อง ธนาคารแห่งประเทศไทยและสำนักงานอัยการสูงสุดลงนามในบันทึกข้อตกลงความร่วมมือทางด้านวิชาการด้านการอบรมและเผยแพร่ความรู้ทางกฎหมายและความรู้ด้านการเงินเพื่อใช้ในการไกล่เกลี่ยข้อพิพาท’ <https://www.bot.or.th/Thai/PressandSpeeches/Press/2021/Pages/n2464.aspx>,สืบค้นเมื่อ 16 สิงหาคม 2564.
ธปท. และสำนักงานอัยการสูงสุด ได้จัดทำบันทึกความตกลงร่วมกันโดยมีเป้าหมายเพื่อแก้ปัญหาหนี้สินของประชาชน สร้างความเป็นธรรมในสังคม และให้ความช่วยเหลือลูกหนี้อย่างยั่งยืนและครบวงจร ซึ่งสอดคล้องกับภารกิจของสำนักงานอัยการสูงสุดด้านการคุ้มครองสิทธิและช่วยเหลือทางกฎหมายแก่ประชาชนผ่านการให้คำปรึกษา โดยผู้เชี่ยวชาญทางกฎหมายที่มีความรู้ความเข้าใจด้านการเงิน โดย ธปท. จะเป็นที่ปรึกษาและส่งเสริมความรู้ความเชี่ยวชาญทางการเงินแก่พนักงานอัยการ ในขณะเดียวกันพนักงานอัยการคุ้มครองสิทธิก็พร้อมที่จะให้คำปรึกษาทางกฎหมายและไกล่เกลี่ยประนอมหนี้ให้กับลูกหนี้ โปรดดู ธนาคารแห่งประเทศไทย, ‘ข่าว ธปท.ฉบับที่ 24/2564 เรื่อง ธนาคารแห่งประเทศไทยและสำนักงานอัยการสูงสุดลงนามในบันทึกข้อตกลงความร่วมมือทางด้านวิชาการด้านการอบรมและเผยแพร่ความรู้ทางกฎหมายและความรู้ด้านการเงินเพื่อใช้ในการไกล่เกลี่ยข้อพิพาท’, <ธนาคารแห่งประเทศไทยและสำนักงานอัยการสูงสุด ลงนามในบันทึกข้อตกลงความร่วมมือทางวิชาการด้านการอบรมและเผยแพร่ความรู้ทางกฎหมายและความรู้ทางด้านการเงินเพื่อใช้ในการไกล่เกลี่ยประนอมข้อพิพาท (bot.or.th)>, สืบค้นเมื่อ 16 สิงหาคม 2564.
ธนาคารแห่งประเทศไทย, ‘ข่าว ธปท.ฉบับที่ 24/2564 เรื่อง ธนาคารแห่งประเทศไทยและสำนักงานอัยการสูงสุดลงนามในบันทึกข้อตกลงความร่วมมือทางด้านวิชาการด้านการอบรมและเผยแพร่ความรู้ทางกฎหมายและความรู้ด้านการเงินเพื่อใช้ในการไกล่เกลี่ยข้อพิพาท’, <https://www.bot.or.th/Thai/PressandSpeeches/Press/2021/Pages/n2464.aspx>,
วารสารการเงินการธนาคาร, ‘ธนาคารแห่งประเทศไทยและสำนักงานศาลยุติธรรม ลงนามในบันทึกข้อตกลงความร่วมมือในการไกล่เกลี่ยข้อพิพาท’, <https://www.moneyandbanking.co.th/article/news/bot-mou-270164/>, สืบค้นเมื่อ 16 สิงหาคม 2564.
ธนาคารแห่งประเทศไทย, ‘มหกรรมไกล่เกลี่ยหนี้บัตรเครดิตและสินเชื่อส่วนบุคคล’, <https://www.bot.or.th/Thai/AboutBOT/Activities/Pages/PRNews13Feb2021.aspx>, สืบค้นเมื่อ 16 สิงหาคม 2564.
ธนาคารแห่งประเทศไทย, ‘ข่าว ธปท.ฉบับที่ 6/2564 เรื่อง ธนาคารแห่งประเทศไทยและสำนักงานศาลยุติธรรมลงนามในบันทึกข้อตกลงความร่วมมือในการไกล่เกลี่ยข้อพิพาท’, <ธนาคารแห่งประเทศไทยและสำนักงานศาลยุติธรรม ลงนามในบันทึกข้อตกลงความร่วมมือในการไกล่เกลี่ยข้อพิพาท (bot.or.th)>, สืบค้นเมื่อ 16 สิงหาคม 2564.
ธนาคารแห่งประเทศไทย, ‘ข่าว ธปท. ฉบับที่ 37/2564 เรื่อง ธปท. เปิดมหกรรมไกล่เกลี่ยสินเชื่อเช่าซื้อรถยนต์ออนไลน์’, <https://www.bot.or.th/Thai/PressandSpeeches/Press/2021/Pages/n3764.aspx>, สืบค้นเมื่อ 16 สิงหาคม 2564.
สำนักพิมพ์ inforquest, ‘ธปท.ชวนร่วมลงทะเบียนไกล่เกลี่ยหนี้เช่าซื้อรถยนต์ ก่อนสิ้นสุด 31 ส.ค.’, , สืบค้นเมื่อ 16 สิงหาคม 2564.
ธนาคารแห่งประเทศไทย, (เชิงอรรถ 28). และธนาคารแห่งประเทศไทย, ‘ข่าว ธปท.ฉบับที่ 26/2564 เรื่อง ธปท. เผยงานมหกรรมไกล่เกลี่ยหนี้บัตรมีผู้สนใจกว่า 2 แสนรายและเตรียมพิจารณาให้ครอบคลุมสินเชื่อเช่าซื้อเพิ่มเติม’<https://www.bot.or.th/Thai/PressandSpeeches/Press/2021/Pages/n2664.aspx>, สืบค้นเมื่อ 16 สิงหาคม 2564.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2022 วารสาร ที เอช เอ ซี สถาบันอนุญาโตตุลาการ

อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.