ภูมิปัญญาการใช้ประโยชน์จากพืชกระท่อมของหมอพื้นบ้านในชุมชน ก. (นามสมมุติ)
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษา 1.ภูมิปัญญาการใช้ประโยชน์จากพืชกระท่อมของหมอพื้นบ้าน 2.แนวทางส่งเสริมภูมิปัญญาการใช้ประโยชน์จากพืชกระท่อมของหมอพื้นบ้าน ประกอบด้วยผู้ให้ข้อมูลโดยเลือกแบบเจาะจง คือ
กลุ่มหมอพื้นบ้าน และกลุ่มผู้ป่วยที่ได้รับการรักษาจากหมอพื้นบ้าน รวมทั้งสิ้นจำนวน 7 คน เครื่องมือที่ใช้เก็บรวบรวมข้อมูลเป็นแบบสัมภาษณ์เชิงโครงสร้าง และการสังเกตแบบไม่มีส่วนร่วม วิเคราะห์ข้อมูลพรรณนา ผลการศึกษาพบว่า
1.ภูมิปัญญาการใช้ประโยชน์จากพืชกระท่อมของหมอพื้นบ้าน ประกอบด้วย (1) การใช้ประโยชน์ในการแก้ปวดท้องและท้องเสีย โดยการนำใบกระท่อมประมาณ 2-3 ใบ มาต้มน้ำเพื่อดื่มหรือโดยการเคี้ยวใบกระท่อมสดๆ เพื่อช่วยบรรเทาอาการแก้ปวดท้องเสีย (2) การใช้ประโยชน์เพื่อแก้พิษ โดยการนำใบกระท่อมส่วนที่เป็นยอดมาย่างไฟให้ร้อนและตำให้ละเอียด นำกากของใบกระท่อมมาทาแผลที่โดนพิษเพื่อบรรเทาอาการปวด (3) การใช้ประโยชน์ในด้านการเพิ่มพละกำลัง
โดยนำใบกระท่อมชนิดก้านแดงมาต้มน้ำหรือกินใบกระท่อมสด ๆ (4) การใช้ประโยชน์ในด้านแก้ปวดเมื่อยร่างกายและทำให้นอนหลับสบาย โดยการนำใบกระท่อมประมาณ 5 ใบ มาต้มในน้ำดื่มหรือนำน้ำกระท่อมผสมกับยาชูกำลังจะช่วยบรรเทาอาการปวดเมื่อย และนอนหลับได้ง่าย
2.แนวทางส่งเสริมภูมิปัญญาการใช้ประโยชน์จากพืชกระท่อมของหมอพื้นบ้านประกอบด้วย (1) การส่งเสริม
ในการพัฒนาสมุนไพรให้หมอพื้นบ้าน โดยการนำพืชกระท่อมมาแปรรูปแบบผง แบบแห้ง หรือแบบน้ำเพื่อประโยชน์ทางยา (2) การส่งเสริมในการรักษาโรค โดยใช้ใบกระท่อมทั้งใบก้านแดงและก้านเขียวเพื่อรักษาและบรรเทาอาการเจ็บปวด (3) การส่งเสริมให้เกิดความร่วมมือระหว่างหมอพื้นบ้านกับชาวบ้าน เพื่อร่วมกันเรียนรู้ภูมิปัญญาที่เกี่ยวกับพืชกระท่อม (4) การส่งเสริมการพัฒนาพืชกระท่อมให้เป็นนวัตกรรมยาสมุนไพร เปิดโอกาสในการผลิตและแปรรูปยาสมุนไพรจากพืชกระท่อมเพื่อสร้างรายได้และเป็นที่ยอมรับในระดับชุมชนและสังคม
Article Details
เนื้อหาและข้อมูลในบทความที่ลงตีพิมพ์ในวารสารถือเป็นข้อคิดเห็นและความรับผิดชอบของผู้เขียนบทความโดยตรงซึ่งกองบรรณาธิการวารสาร ไม่จำเป็นต้องเห็นด้วย หรือร่วมรับผิดชอบใดๆ
บทความ ข้อมูล เนื้อหา รูปภาพ ฯลฯ ที่ได้รับการตีพิมพ์ในวารสารวิชาการมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์รำไพพรรณี ถือเป็นลิขสิทธิ์ของวารสาร หากบุคคลหรือหน่วยงานใดต้องการนำทั้งหมดหรือส่วนหนึ่งส่วนใดไปเผยแพร่ต่อหรือเพื่อกระทำการใดๆ จะต้องได้รับอนุญาตเป็นลายลักอักษรจากวารสารวิชาการมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์รำไพพรรณีก่อนเท่านั้น
เอกสารอ้างอิง
ธนัช นาคะพันธ์ และคณะ. (2559). การศึกษาการใช้ประโยชน์จากกระท่อมในการรักษาโรคของหมอพื้นบ้านภาคใต้. วารสารการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก, 14(3), 274-285.
ประภากร แก้ววรรณา. (2554). ตำราการจัดการความรู้ภูมิปัญญาท้องถิ่น. อุดรธานี : มหาวิทยาลัยราชภัฏอุดรธานี.
ผู้ป่วย C (2562, 12 พฤศจิกายน). ผู้ป่วยที่ได้รับการรักษาจากหมอพื้นบ้าน. สัมภาษณ์.
ผู้ป่วย D (2563, 5 เมษายน). ผู้ป่วยที่ได้รับการรักษาจากหมอพื้นบ้าน. สัมภาษณ์.
พัชรนันท์ โรจน์วัลลี. (2562). แก้ท้องเสียด้วยสูตรธรรมชาติ. (ออนไลน์) แหล่งที่มา: https://goodlifeupdate.com/healthy-body/78373.html. (2 มิถุนายน 2563).
ปรากฏชื่อผู้แต่ง. (2555). สมุนไพรไทย เพื่อสุขภาพหลากสรรพคุณ... 20 สมุนไพรไทยที่ใคร ๆ ก็รู้จัก. (ออนไลน์) แหล่งที่มา: https://sites.google.com/site/pukpug224/smunphir-thiy-pheux-sukhphaph. (2 มิถุนายน 2563).
รังสรรค์ ขุณหวรากรณ์. (มปป.). ความหมาย ความสำคัญ และประโยชน์ของสมุนไพร. (ออนไลน์) แหล่งที่มา : http://www.angelfire.com/ri2/rangsan/important.html (2 มิถุนายน 2563).
รัชนี จันทร์เกษม, ประพจน์ เภตรากร และวิชัย จันทร์กิติวัฒน์. (2553). รายงานสถานการณ์ : การแพทย์แผนไทย การแพทย์พื้นบ้าน และการแพทย์ทางเลือกประจำปี พ.ศ. 2550-2552. กรุงเทพมหานคร : ศูนย์ข้อมูลเชิงยุทธศาสตร์ สำนักวิชาการ กรมพัฒนาการแพทย์ แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก.
วินิต อัศวกิจวิรี และสุรพจน์ วงศ์ใหญ่. (2558). เส้นทางพัฒนาสมุนไพรไทยสู่ความยั่งยืน. Med. & Herb, 2(5): 6-9.
วิโรจน์ วีรชัย และสำเนา นิลบรรพ์. (2548). อาการทางคลินิกของผู้เสพติดกระท่อม. วารสารกรมการแพทย์, 6(30): 310.
สมนึก บุญสุภา .(2559). กระท่อม พืชที่ทุกคนอยากรู้. กรุงเทพฯ: คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล.
สำนักข่าว Hfocus เจาะลึกระบบสุขภาพ. (2563). ‘อนุทิน’ เผยยากัญชารักษาโรคได้ผลน่าพอใจ เตรียมนำผลศึกษาหนุนปลดล็อคออกกฎหมาย. (ออนไลน์) แหล่งที่มา : https://www.hfocus.org/content/2020/01/18288 (2 มิถุนายน 2563).
สุภาภรณ์ ปิติพร. (2561). ผู้บริโภคสมุนไพรรักษาโรคผู้บริโภค. (ออนไลน์) แหล่งที่มาhttps://www.posttoday.com/social /genera/564306 (2 มิถุนายน 2563).
หมอพื้นบ้าน A (2562, 12 พฤศจิกายน). หมอพื้นบ้าน. สัมภาษณ์.
หมอพื้นบ้าน B (2563, 5 และ 7 เมษายน). หมอพื้นบ้าน. สัมภาษณ์.
โอภาส ชามะรัตน์. (2545). ภูมิปัญญาหมอพื้นบ้านกับการใช้สมุนไพรบำบัดรักษาความเจ็บป่วย: กรณีศึกษานายแวว
วงศ์คำโสม บ้านโคนผง ตำบลสานตม อำเภอเรือ จังหวัดเลย. วิทยานิพนธ์ปริญญาศิลปศาสตรมหาบัญฑิต สาขาไทยศึกษาเพื่อการพัฒนา สถาบันราชภัฏเลย.
