มาตรการทางกฎหมายในการคุ้มครองแรงงานแพลตฟอร์มดิจิทัล: ศึกษากรณีธุรกิจรับส่งอาหารในประเทศไทย

Abstract

           พัฒนาการของเทคโนโลยีดิจิทัลทำให้เกิดการทำงานรูปแบบใหม่ผ่านแพลตฟอร์มดิจิทัล ปัจจุบันการทำงานของแรงงานแพลตฟอร์มในธุรกิจรับส่งอาหารหรือ “ไรเดอร์” ยังไม่ได้รับความคุ้มครองตามกฎหมายแรงงานเพราะลักษณะของงานแพลตฟอร์มที่แยกเป็นงาน ๆ ผ่านการจัดการของระบบอัลกอริทึม อย่างไรก็ตาม หากพิจารณาลักษณะการทำงานของไรเดอร์นั้นมีลักษณะทั้งอยู่ภายใต้อำนาจควบคุมบังคับบัญชาและมีความเป็นอิสระในเวลาเดียวกัน จึงเป็นประเด็นที่มีความยากในการพิจารณาสถานะและมาตรการทางกฎหมายในการคุ้มครองแต่สิ่งที่ชัดเจนคือไรเดอร์เป็นแรงงานที่มีความเปราะบางในการทำงานเพราะทำงานในลักษณะเดียวกับลูกจ้างแต่ไม่ได้รับการคุ้มครองตามกฎหมายแรงงาน

          บทความวิจัยนี้ได้ทำการศึกษาและวิเคราะห์มาตรการทางกฎหมายในการคุ้มครองไรเดอร์ของสหรัฐอเมริกาและราชอาณาจักรสเปน ประกอบกับหลักการ แนวคิด และทฤษฎีทางกฎหมายในการคุ้มครองไรเดอร์ โดยศึกษามาตรการทางกฎหมายที่จะคุ้มครองไรเดอร์ในประเด็นสถานะทางกฎหมาย ค่าตอบแทน จำนวนชั่วโมงการทำงาน การประสบอันตรายจากการทำงาน การระงับข้อพิพาท การประกันสังคม และสิทธิในการรวมกลุ่ม

          ผลการวิจัยพบว่ามาตรการทางกฎหมายในการคุ้มครองไรเดอร์ที่เหมาะสมที่สุด คือ การบัญญัติบทสันนิษฐานทางกฎหมายให้ไรเดอร์มีสถานะเป็นลูกจ้าง ให้ผู้ประกอบการแพลตฟอร์มมีสถานะเป็นนายจ้างและมีภาระในการพิสูจน์ เพื่อที่ไรเดอร์จะได้รับการคุ้มครองตามกฎหมายแรงงานโดยเฉพาะฉบับที่สำคัญ ได้แก่ พระราชบัญญัติคุ้มครองแรงงาน พ.ศ. 2541 พระราชบัญญัติเงินทดแทน พ.ศ. 2537 พระราชบัญญัติแรงงานสัมพันธ์ พ.ศ. 2518 และพระราชบัญญัติประกันสังคม พ.ศ. 2533 ทั้งนี้ เพื่อคุ้มครองแรงงานแพลตฟอร์มซึ่งเป็นแรงงานส่วนสำคัญในสังคมให้มีคุณภาพชีวิตที่ดี เป็นการทำงานที่มีคุณค่าที่ส่งผลถึงการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจและสังคมอย่างยั่งยืนในยุคเศรษฐกิจดิจิทัลของประเทศไทย