นิติปรัชญากรีกยุคโบราณ

Abstract

           บทความนี้กล่าวถึงปรัชญาในยุคกรีกโบราณเพื่อค้นหาแนวคิดเกี่ยวกับกฎหมาย โดยพิจารณาจากบรรดางานเขียนของนักคิดที่ปัจจุบันเรียกว่าเป็นกวี นักปรัชญา แพทย์หรือนักประวัติศาสตร์ แม้แนวคิดเกี่ยวกับกฎหมายในความหมายปัจจุบันทั่วไปยังมิได้ปรากฏอย่างเป็นรูปธรรมในสมัยยุคก่อนโสกราตีส แต่บทประพันธ์ของทั้งโฮเมอร์และเฮสิออดสะท้อนให้เห็นว่ากรีกเป็นชนชาติที่มีระบบกฎหมายมาตั้งแต่สมัยอารยธรรมของประวัติศาสตร์กรีกโบราณที่รุ่งเรืองระหว่าง 800 ถึง 480 ปีก่อนคริสตกาลมาแล้ว จนกล่าวได้ว่า ชาวกรีกคือชนชาติที่มีแนวคิดเกี่ยวกับกฎหมายในหลายความหมายและนัยแตกต่างกับยุคสมัยปัจจุบัน อาทิ ผลงานและวันเวลาของเฮสิออด กฎหมายหมายถึงวิถีชีวิตหรือความเป็นอยู่ สำหรับนักปรัชญายุคก่อนโสกราตีส กฎหมายอาจหมายถึงกฎเกณฑ์บางประการ โดยไม่จำเป็นต้องเป็นกฎหมายที่บัญญัติขึ้น ตัวอย่างเช่น เฮราคริตุส ซึ่งกล่าวถึงกฎหมายในฐานะที่เป็นกฎเกณฑ์แห่งเหตุผล (ของพระเจ้า) และกฎแห่งธรรมชาติ กล่าวโดยสรุปได้ว่า นิติปรัชญากรีกยุคโบราณสะท้อนให้เห็นบ่อเกิดและที่มาของกฎหมายในสามลักษณะ กล่าวคือ กฎหมายที่เกิดจากการดลบันดาลของพระเจ้า กฎเกณฑ์ที่เกิดขึ้นโดยกลไกทางธรรมชาติ และกฎเกณฑ์ที่ถูกสร้างขึ้นโดยมนุษย์ นิติปรัชญากรีกยุคโบราณมิได้ให้มุมมองเฉพาะแนวคิดเกี่ยวกับกฎหมาย แต่ยังรวมถึงการเปลี่ยนผ่านจากความเชื่อดั้งเดิมของคนในโลกยุคโบราณไปสู่การคิดแบบเป็นเหตุเป็นผล โดยแสวงหาสิ่งที่เรียกว่า “หลักการพื้นฐานหลักการแรก” ซึ่งเป็นการวางรากฐานปรัชญาตะวันตก ฉะนั้น บทความนี้ศึกษาทั้งประเด็นปรัชญาทั่วไปและแนวคิดกฎหมาย ด้วยเหตุที่ว่าปรัชญากรีกในยุคโบราณคือรากฐานของนิติปรัชญาตะวันตก