มาตรการทางกฎหมายอาญาในการควบคุมผู้จำหน่ายเลนส์สัมผัส

Abstract

          บทความวิจัยฉบับนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษามาตรการทางกฎหมายอาญาที่ใช้ควบคุมการจำหน่ายเลนส์สัมผัส เนื่องจากในปัจจุบันประชากรของประเทศไทยสวมใส่เลนส์สัมผัสกันอย่างแพร่หลายในทุกกลุ่มอายุ โดยเฉพาะในกลุ่มเยาวชนและวัยรุ่นที่ใช้เลนส์สัมผัสทั้งเพื่อการปรับความผิดปกติของค่าสายตาและเพื่อความสวยงาม ทั้งนี้ กฎหมายไทยกำหนดให้เลนส์สัมผัสเป็นเครื่องมือแพทย์เนื่องจากเป็นสินค้าที่อาจก่อให้เกิดอันตรายและอาจส่งผลกระทบต่อสุขอนามัยของผู้สวมใส่ได้หากไม่มีการควบคุมด้านคุณภาพตลอดจนด้านความสะอาดและความปลอดภัยที่เหมาะสม โดยเฉพาะการควบคุมผู้จำหน่ายเลนส์สัมผัสซึ่งเป็นผู้ที่มีความใกล้ชิดกับผู้บริโภคมากที่สุด หากปล่อยให้มีการจำหน่ายเลนส์สัมผัสได้โดยขาดความรู้ความเข้าใจและความระมัดระวังที่เพียงพอตลอดจนไม่มีการควบคุมจากภาครัฐ ก็อาจส่งผลเสียหายอย่างร้ายแรงต่อสุขภาวะทางด้านดวงตาของประชาชน ผู้วิจัยจึงได้ศึกษาแนวทางในการควบคุมผู้จำหน่ายเลนส์สัมผัส โดยมุ่งศึกษาถึงการใช้มาตรการทางกฎหมายอาญาเพื่อควบคุมการจำหน่ายเลนส์สัมผัสให้มีประสิทธิภาพมากขึ้น อันจะเป็นประโยชน์ในการคุ้มครองสุขภาพและอนามัยของประชาชน และยังศึกษาเปรียบเทียบกับมาตรการในการควบคุมการจำหน่ายเลนส์สัมผัสในสหรัฐอเมริกาและสาธารณรัฐสิงคโปร์ เพื่อเป็นแนวทางในการปรับปรุงกฎหมายที่เกี่ยวข้องกับเลนส์สัมผัสของประเทศไทยต่อไป

          จากการศึกษาพบว่า ปัจจุบันการจำหน่ายเลนส์สัมผัสในประเทศไทยยังไม่มีมาตรการทางกฎหมายที่เพียงพอในการควบคุมผู้จำหน่ายเลนส์สัมผัส โดยพระราชบัญญัติเครื่องมือแพทย์ พ.ศ. 2551 บัญญัติให้มีการควบคุมเฉพาะผู้ผลิตและผู้นำเข้าเลนส์สัมผัสเท่านั้น โดยการผลิตและการนำเข้าเลนส์สัมผัสจำเป็นต้องได้รับอนุญาตจากภาครัฐ ในทางกลับกันเมื่อพิจารณาในส่วนของการจำหน่ายเลนส์สัมผัส กฎหมายกำหนดเพียงแค่ให้ผู้จำหน่ายหรือที่ตามพระราชบัญญัติเครื่องมือแพทย์เรียกว่า “ผู้ขาย” มีหน้าที่จัดให้มีฉลากปิดอยู่ที่ผลิตภัณฑ์เลนส์สัมผัสเท่านั้น ซึ่งมาตรการดังกล่าวเพียงลำพังนั้นยังไม่เพียงพอต่อการคุ้มครองประชาชนให้ได้รับความปลอดภัย เนื่องจากการจำหน่ายเลนส์สัมผัสสามารถทำได้อย่างเสรีโดยไม่ต้องได้รับอนุญาตแต่อย่างใด ซึ่งเมื่อเปรียบเทียบกับมาตรการทางกฎหมายของสหรัฐอเมริกาและสาธารณรัฐสิงคโปร์ พบว่าการจำหน่ายเลนส์สัมผัสในสองประเทศดังกล่าว ผู้ซื้อต้องมีใบสั่งจ่าย (Prescription) ที่ออกโดยบุคลากรผู้มีความเชี่ยวชาญด้านเลนส์สัมผัสมาแสดง เพื่อให้เกิดความมั่นใจว่าผู้ซื้อมีค่าสายตาและสุขภาวะของดวงตาที่เหมาะสมในการสวมใส่เลนส์สัมผัส ยิ่งไปกว่านั้นสาธารณรัฐสิงคโปร์ยังมีบทบัญญัติของกฎหมายที่กำหนดคุณสมบัติของบุคคลผู้ที่สามารถจำหน่ายเลนส์สัมผัสได้ อันได้แก่ จักษุแพทย์ นักทัศนมาตร หรือช่างแว่นตาผู้ได้รับการอบรมและได้รับประกาศนียบัตรด้านเลนส์สัมผัสเท่านั้นอีกด้วย

          ผู้วิจัยจึงมีข้อเสนอแนะให้มีการปรับปรุงแก้ไขบทบัญญัติบางมาตราของพระราชบัญญัติเครื่องมือแพทย์ พ.ศ. 2551 โดยกำหนดให้มีการควบคุมผู้ขายเลนส์สัมผัส เช่นเดียวกับการควบคุมผู้ผลิตและผู้นำเข้า โดยรัฐควรกำหนดให้มีการออกใบอนุญาตให้แก่ผู้ขายเลนส์สัมผัส และกำหนดคุณสมบัติของบุคคลผู้มีสิทธิจำหน่ายเลนส์สัมผัส โดยอาจกำหนดให้จักษุแพทย์และนักทัศนมาตรเป็นผู้มีสิทธิได้รับใบอนุญาตให้จำหน่ายเลนส์สัมผัสได้ หากแต่ในปัจจุบันประเทศไทยมีจำนวนบุคลากรที่ประกอบวิชาชีพดังกล่าวในสัดส่วนที่ไม่เพียงพอต่อจำนวนประชากร จึงควรจัดให้มีการอบรมบุคคลทั่วไปให้มีความรู้ความสามารถที่เพียงพอในการจำหน่ายเลนส์สัมผัสอย่างปลอดภัยและจัดให้มีการสอบเพื่อรับใบอนุญาตขายได้ อีกทั้งมีข้อเสนอแนะให้กำหนดโทษทางอาญาสำหรับผู้ขายเลนส์สัมผัสโดยไม่มีใบอนุญาต เพื่อประโยชน์ในการคุ้มครองผู้สวมใส่เลนส์สัมผัสในประเทศไทยต่อไป