ความสัมพันธ์ของกฎหมายคุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคลกับการสร้างดุลยภาพระหว่างหลักการควบคุมอาชญากรรม (Crime Control) กับหลักศุภนิติกระบวน (Due Process)
Article Sidebar
Main Article Content
Abstract
พระราชบัญญัติคุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคล พ.ศ. 2562 นับเป็นกฎหมายที่มีความสำคัญต่อการป้องกันการละเมิดข้อมูลส่วนบุคคล และส่งผลให้สังคมได้ตระหนักรู้ถึงความสำคัญของการรักษาข้อมูลส่วนบุคคล อีกทั้ง ทุกภาคส่วนของประเทศทั้งภาครัฐและภาคเอกชนต่างมีบทบาทในการผลักดันให้กฎหมายนั้น สามารถบังคับใช้ได้อย่างมีประสิทธิภาพสูงสุดกับเจ้าของข้อมูลส่วนบุคคล ซึ่งเป็นบุคคลที่มีฐานะเป็นประธานแห่งสิทธิ รวมทั้งยังเป็นปัจจัยหลักที่นำ ไปสู่การรักษาสิทธิความเป็นส่วนตัว (Right to Privacy)อันเป็นสิทธิมนุษยชนขั้นพื้นฐานที่ได้รับการรับรองจากตราสารระหว่างประเทศหลายฉบับ ซึ่งให้การคุ้มครองครอบคลุมบุคคลไม่ว่าจะมีสถานะใด หรือตกอยู่ภายใต้การดำ เนินกระบวนการพิจารณาคดีในขั้นตอนใดก็ตาม
บทความนี้จะเป็นการศึกษาความสัมพันธ์ของกฎหมายคุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคลในฐานะกลไกหนึ่งในการสร้างดุลยภาพระหว่างหลักการควบคุมอาชญากรรม (Crime Control) กับหลักศุภนิติกระบวน (Due Process) โดยได้ศึกษาทฤษฎีพื้นฐานที่เกี่ยวข้อง ได้แก่ ทฤษฎีพื้นฐานเกี่ยวกับกระบวนการยุติธรรม ทางอาญา และแนวคิดพื้นฐานที่เกี่ยวข้องกับการคุ้มครองสิทธิความเป็นส่วนตัว ประกอบกับกรณีศึกษาต่างประเทศ เพื่อวิเคราะห์ความสัมพันธ์ และสถานะของกฎหมายคุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคลในกระบวนการยุติธรรมทางอาญา ได้แก่ สหพันธ์สาธารณรัฐเยอรมนี และสหราชอาณาจักร ซึ่งเป็นการศึกษาค้นคว้าจาก หนังสือ บทความเอกสารทั้งภาษาไทยและภาษาอังกฤษ รวมทั้งเอกสารขององค์กรระหว่างประเทศที่เกี่ยวข้อง
จากการศึกษา พบว่า กระบวนการยุติธรรมทางอาญาเป็นกระบวนการสำคัญที่มีวัตถุประสงค์ในการกำ หนดวิธีในการนำตัวผู้กระทำความผิดมาดำ เนินคดีให้เกิดความยุติธรรมมากที่สุด ซึ่งอาจส่งผลกระทบต่อสิทธิเสรีภาพของผู้กระทำความผิด กฎหมายคุ้มครองส่วนบุคคลจึงสามารถเข้าเป็นกลไกที่สำคัญในการกำหนดสัดส่วนหรือขอบเขตในการค้นหาความจริงในคดีอาญา ไม่ให้เกิดความเสียหายต่อปัจเจกบุคคลมากไปกว่าประโยชน์ที่รัฐควรจะได้จากการดำ เนินคดี อันเป็นการลดทอนนํ้าหนักของหลักการควบคุมอาชญากรรมไม่ให้มากจนเกินไป ในขณะเดียวกัน กฎหมายคุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคลสามารถเข้ามาช่วยจัดระบบรักษามาตรการความปลอดภัยของข้อมูลส่วนบุคคลในกระบวนการยุติธรรมทางอาญาให้ชัดเจนขึ้น อันเป็นการเสริมสร้างหลักการควบคุมอาชญากรรมโดยไม่กระทบต่อสิทธิขั้นพื้นฐานของผู้กระทำความผิด เหยื่อ หรือพยานตามหลักศุภนิติกระบวน อันจะก่อให้เกิดการสร้างประสิทธิภาพในระบบยุติธรรมทางอาญาของประเทศไทยให้ดียิ่งขึ้นต่อไป
Article Details
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
References
เขมภัทร ทฤษฎิคุณ. “แนวทางการปรับใช้กฎหมายคุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคลกับกิจกรรมของรัฐที่ได้รับการยกเว้น.” เอกสารโครงการประชุมวิชาการระดับชาติ ครั้งที่ 4 ปีการศึกษา 2565, มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์.
คณิต ณ นคร. กฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา. กรุงเทพมหานคร: สำนักพิมพ์วิญญูชน, 2566.
คณาธิป ไกยชน. ศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 [Online]. Available URL: https://library.parliament.go.th/th/radioscript/
rr2566-oct5:สำนักวิชาการ สำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร, 2566 (ตุลาคม, 5).
ชัชชัย ยุระพันธุ์. แนวคิดและหลักการสำคัญในกระบวนการยุติธรรมทางอาญา. เอกสารประกอบการสอน, คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยทักษิณ, 2566.
ณัฐญา ชุ่มใจชน. “ขอบเขตในการใช้อำนาจรัฐในการรวบรวมพยานหลักฐาน.” วิทยานิพนธ์นิติศาสตรมหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์, 2556.
ณัฐพงศ์ สวัสดิ์วงษ์พร. “การค้นหาความจริงจากภูมิหลังของผู้ต้องหาในชั้นสอบสวน.” วิทยานิพนธ์นิติศาสตรมหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์, 2550.
ธเนศพล ธนบุณยวัฒน์. “หลักนิติธรรมภายใต้รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย.” เอกสารวิชาการส่วนบุคคล การอบรมหลักสูตรหลักนิติธรรมเพื่อประชาธิปไตย รุ่นที่ 9 วิทยาลัยศาลรัฐธรรมนูญ สำนักงานศาลรัฐธรรมนูญ.
นคร เสรีรักษ์. ความเป็นส่วนตัว: ความคิด ความรู้ ความจริง และพัฒนาการเรื่องการคุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคลในประเทศไทย. แพร่: สํานักพิมพ์แพร่ พี เพรส, 2563.
บรรเจิด สิงคะเนติ. นนทวัชร์ นวตระกูลพิสุทธิ์ และเรวดี ขวัญทองยิ้ม. ปัญหาและมาตรการทางกฎหมายในการรับรองและคุ้มครองสิทธิในความเป็นอยู่ส่วนตัว. สำนักงานคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ, 2554.
รัตนพล ราชสัณห์. “การเก็บรักษาและการลบข้อมูลส่วนบุคคลในสำนวนความที่ได้รวบรวมเก็บรักษาในรูปแบบข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์.” รายงานทางวิชาการส่วนบุคคล หลักสูตร “ผู้อำนวยการระดับต้น” รุ่นที่ 10, วิทยาลัยข้าราชการศาลยุติธรรม สถาบันพัฒนาข้าราชการฝ่ายตุลาการศาลยุติธรรม.
รติมา สุระรัตน์ชัย. “แนวทางการคุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคลในชั้นสืบสวนและสอบสวนคดีอาญา.” วิทยานิพนธ์ปริญญานิติศาสตรมหาบัณฑิต, จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, ปีการศึกษา 2565.
วุฒิชัย จิตตานุ. “การบังคับใช้หลักการสัดส่วน (Principle of Proportionality) ในการคุ้มครองสิทธิปัจเจกบุคคล.” วารสารศาลรัฐธรรมนูญ (2549): 41.
วีริช เลิศโสภา. “ข้อเท็จจริงเกี่ยวกับผู้กระทำผิด: ศึกษาการดำเนินคดีในชั้นก่อนฟ้อง.” วิทยานิพนธ์นิติศาสตรมหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์, 2550.
วิรัติ พาณิชย์พงษ์. “กระบวนการยุติธรรมในระบอบประชาธิปไตย 100 ปี.” เอกสารวิชาการส่วนบุคคล การอบรมหลักสูตรหลักนิติธรรมเพื่อประชาธิปไตย รุ่นที่ 3, วิทยาลัยศาลรัฐธรรมนูญ สำนักงานศาลรัฐธรรมนูญ.
วีระพงษ์ บึงไกร. “การเปิดเผยข้อมูลส่วนบุคคลตามพระราชบัญญัติข้อมูลข่าวสารของราชการ พ.ศ. 2540.” วิทยานิพนธ์ปริญญานิติศาสตรมหาบัณฑิต, จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 2543.
สุเมธ จิตต์พานิชย์. “หลักการค้นหาความจริงในการสอบสวน.” วิทยานิพนธ์ปริญญานิติศาสตรมหาบัณฑิต, จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 2538.
สำนักงานคณะกรรมการคุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคล (สคส.). การเก็บรวบรวมข้อมูลส่วนบุคคลตาม PDPA [Online]. Available URL: https://www.thailibrary.in.th/wp-content/uploads/2022/06/140300382, 2024 (May, 25).
สำนักงานพัฒนาธุรกรรมทางอิเล็กทรอนิกส์ (สพธอ.). การคุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคล (Data Privacy) [Online]. Available URL: https://www.etda.or.th/getattachment/ e9b828b7-7aa6-4b99-8a54-1c70f229516a/เอกสารบทความการคุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคล.aspx, 2567 (พฤศจิกายน, 9).
หยาดฝน ชูแสง. “หลักการรับฟังพยานหลักฐานที่เกิดขึ้นหรือได้มาโดยมิชอบ: ศึกษาเปรียบเทียบสถานะของพยานหลักฐานที่ได้มาโดยเอกชนกับกรณีได้มาโดยเจ้าหน้าที่รัฐ.” วิทยานิพนธ์นิติศาสตรมหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์, 2559.
เอกบุญ วงศ์สวัสดิ์กุล. “การควบคุมอำนาจดุลพินิจของฝ่ายปกครองโดยศาลไทย.” วิทยานิพนธ์นิติศาสตรมหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์, 2534.
อนันต์ คงเครือพันธุ์. “ประโยชน์สาธารณะในแง่มุมคดีปกครอง.” วารสารนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ 47, 3 (กรกฎาคม – กันยายน 2561): 717.
อภิรัตน์ เพ็ชรศิริ. สิทธิมนุษยชนและกระบวนการยุติธรรมทางอาญาในประเทศไทย. กรุงเทพมหานคร: สถาบันไทยคดีศึกษา มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ และมูลนิธิโครงการตำราสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์, 2529.
Beverley-Smith. Huw, Ansgar Ohly and Agnès Lucas-Schloetter, Privacy, Property and Personality [Online]. Available URL: https://assets.cambridge.org/ 052182/0804/frontmatter/0521820804_frontmatter.pdf, 2024 (June, 21).
Bradley, Craig Mann. The Exclusionary Rule in Germany [Online]. Available URL: https://www.jstor.org/stable/pdf/1340998.pdf, 2024 (June, 2).
European Commission. Data Protection in the EU [Online]. Available URL: https:// commission.europa.eu/law/law-topic/data-protection/data-protection-eu_en, 2024 (May, 18).
European Union Agency for Fundamental Rights and Council of Europe. Handbook on European Data Protection Law [Online]. Available URL: http://fra.europa. eu/sites/default/files/fra_uploads/fra-coe-edps-2018-handbook-data-protection _en.pdf, 2024 (May, 17).
Ferdico, John Nicholas. Henry Francis Fradella and Christopher David Totten. Criminal Procedure for the Criminal Justice Professional. Wadsworth Cengage Learning, 2012.
Ferracane, Martina Francesca. and Erik van der Marel. Personal Data Data Models and Digital Services Trade [Online]. Available URL: https://openknowledge. worldbank.org/server/api/core/bitstreams/0b4562ce-777f-567b-8247-9441 ec24a26c/content, 2024 (May, 8).
GOV.UK. Data Protection [Online]. Available URL: https://www.gov.uk /dataprotection#:~:text=The%20Data%20Protection%20Act%202018%20is%20the%20UK's%20implementation%20of,used%20fairly%2C%20lawfully%20and%20transparently, 2024 (May, 17).
Information Commissioner’s Office. Guideline to Legal Enforcement: Principles [Online]. Available URL: https://ico.org.uk/for-organisations/law-enforcement/guide-to-le-processing/, 2024 (May, 17).
Packer, Herbert Leslie. “Two Models of the Criminal Process.” University of Pennsylvania Law Review 113 (2507): 9–10.
Privacy International. A Guide for Policy Engagement on Data Protection: The Keys to Data Protection [Online]. Available URL: https://privacyinternational. org/sites/default/files/201809/Data%20Protection%20COMPLETE. pdf, 2024 (May, 16).
The Publications Office of the European Union. Principle of proportionality [Online]. Available URL: https://eur-lex.europa.eu/EN/legal-content/glossary /principle-of-proportionality.html, 2024 (May, 8).
Wacks, Raymond. Personal Information: Privacy and the Law. Clarendon Press, 1989.
Data Protection Act 2018.
German Code of Criminal Procedure.
Grundgesetz für die Bundesrepublik Deutschland.
International Covenant on Civil and Political Rights 1966.
The European Convention Human Rights and Fundamental Freedoms 1950.
Universal Declaration of Human Rights 1948.