งานย้อมผ้าบริบทของงานหัตถกรรมในเชิงนวัตกรรม

บทคัดย่อ

งานย้อมผ้ารูปแบบหัตถกรรมเป็นภูมิปัญญาที่เชื่อมโยงกับพฤติกรรมของมนุษย์ผ่านการถ่ายทอดจากงานทำมือ ผลลัพธ์ผ่านการโอนถ่ายด้วยการรับรู้ในแง่มุมต่าง ๆ งานย้อมผ้ารูปแบบหัตถกรรมถือว่ามีบทบาทสำคัญต่อการดำรงชีวิตของมนุษย์ ตั้งแต่อดีตมนุษย์ถึงปัจจุบันให้ความสนใจงานผ้าเพื่อการใช้สอยในชีวิตประจำวัน ต่อมาพบว่ามนุษย์นำองค์ความรู้มาพัฒนาและออกแบบกระบวนการย้อมผ้ามาอย่างต่อเนื่องทั้งในเชิงประวัติศาสตร์ ศาสนา ขนบประเพณี วัฒนธรรม เป็นต้น โดยมีพฤติกรรมของมนุษย์ควบคู่กับวิถีชีวิต สภาพแวดล้อมของแต่ละท้องถิ่นให้สามารถตอบสนองความต้องการในการดำรงชีวิต จนกระทั่งปัจจุบันงานย้อมผ้าที่ปรากฏนั้นได้ถูกปรับเปลี่ยนเป็นรูปแบบที่ร่วมสมัยมากขึ้นตามการเปลี่ยนแปลงทางบริบทของสังคม ด้วยการศึกษาประวัติศาสตร์ วัสดุ ทัศนคติทางสุนทรียศาสตร์ เทคนิค กระบวนการ เป็นต้น บทความนี้ ผู้เขียนกล่าวถึง 3 ประเด็น ได้แก่ ประเด็นแรก การแฝงทางภูมิปัญญาในงานย้อมผ้า (หัตถกรรม) โดยงานหัตถกรรมตั้งแต่อดีตถึงปัจจุบันมีประวัติศาสตร์ มีแนวคิดสุนทรียศาสตร์ เทคนิคเชิงช่างโบราณ รวมถึงพฤติกรรมความเป็นปัจเจกบุคคลนั้น ซึ่งเป็นสิ่งสำคัญต่อการสร้างสรรค์งานย้อมผ้า ประเด็นที่สอง การวิเคราะห์กระบวนการย้อมผ้าในปัจจุบันที่มีการผสมของสหศาสตร์สู่การสร้างสรรค์สิ่งใหม่ อันได้แก่ วิทยาศาสตร์ คณิตศาสตร์ วัสดุศาสตร์ สุนทรียศาสตร์ มานุษยวิทยา เทคโนโลยีและนวัตกรรม เป็นต้น ประเด็นที่สาม งานย้อมผ้ารูปแบบหัตถกรมเป็นแนวทางในเชิงนวัตกรรม วิเคราะห์ถึงงานหัตถกรรมอันก่อเกิดจากความสัมพันธ์ของพฤติกรรมมนุษย์ที่แฝงแนวคิดพลังของการรับรู้ความสามารถของตนเอง ซึ่งเป็นแรงขับที่สำคัญต่อการพัฒนาภูมิปัญญาจนก่อเกิดแนวคิดใหม่ที่สามารถนำไปประยุกต์ใช้กับการพัฒนางานย้อมผ้าต่อไป