ปัญหาและอุปสรรคทางกฎหมายเกี่ยวกับการดูแลรักษาและคุ้มครองป้องกันที่ดินอันเป็นสาธารณสมบัติของแผ่นดิน

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษามาตรการทางกฎหมายเกี่ยวกับการดูแลรักษาคุ้มครองป้องกันที่ดินอันเป็นสาธารณสมบัติของแผ่นดินตามประมวลกฎหมายที่ดิน พระราชบัญญัติลักษณะปกครองท้องที่ พ.ศ. 2457 และกฎกระทรวงว่าด้วยหลักเกณฑ์และวิธีการปกครองดูแล บำรุงรักษา ใช้และจัดหาประโยชน์เกี่ยวกับที่ราชพัสดุ พ.ศ. 2545

                 จากการวิจัยพบว่า การที่ประมวลกฎหมายที่ดิน มาตรา 2 ไม่ได้กำหนดความหมายของคำว่า “ที่ดินของรัฐ” ก่อให้เกิดปัญหาการตีความสถานะที่ดินอันเป็นสาธารณสมบัติของแผ่นดินประเภทที่ดินรกร้างว่างเปล่าและประเภทที่ดินสาธารณประโยชน์ถึงความเป็นเจ้าของที่ดินของรัฐ และยังทำให้เกิดปัญหาการใช้อำนาจหน้าที่ของเจ้าหน้าที่ในการเข้าไปบริหารจัดการและการดูแลทรัพย์สินของรัฐ เพราะการจัดการและการดูแลที่ดินของรัฐมีกฎหมายหลายฉบับเข้ามาเกี่ยวข้อง เช่น พระราชบัญญัติลักษณะปกครองท้องที่ พ.ศ. 2457 พระราชบัญญัติกำหนดแผนและขั้นตอนการกระจายอำนาจให้แก่องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น พ.ศ. 2542 หรือกฎกระทรวงว่าด้วยหลักเกณฑ์และวิธีการปกครอง ดูแล บำรุงรักษา ใช้และจัดหาประโยชน์เกี่ยวกับที่ราชพัสดุ พ.ศ. 2545 และกฎหมายอื่น นอกจากนั้นยังมีราชการส่วนกลาง ส่วนภูมิภาค และราชการส่วนท้องถิ่นเข้ามาดูแลและบริหารจัดการสาธารณสมบัติของแผ่นดินกรณีที่เป็นที่ดินรกร้างว่างเปล่าด้วย จึงก่อให้เกิดปัญหาในการดูแลและจัดการที่ดินดังกล่าวที่ควรจะนำมาใช้ประโยชน์ได้มากกว่าจะปล่อยให้เป็นที่ดินที่รกร้างว่างเปล่า

                ผู้วิจัยจึงเสนอแนะว่า ควรแก้ไขประมวลกฎหมายที่ดิน มาตรา 2 โดยกำหนดให้กระทรวงมหาดไทยเป็นผู้ถือกรรมสิทธิ์ในที่ดินรกร้างว่างเปล่าและที่ดินสาธารณประโยชน์ ออกระเบียบกำหนดหลักเกณฑ์และวิธีการในการดูแลรักษาและคุ้มครองป้องกันที่ดินรกร้างว่างเปล่า โดยกำหนดให้ทบวงการเมืองตามประมวลกฎหมายที่ดินที่ได้รับมอบหมายจากรัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทยเป็นผู้มีอำนาจจัดทำทะเบียนและดำเนินการขอออกหนังสือสำคัญสำหรับที่ดินรกร้างว่างเปล่า นอกจากนั้นให้ยกเลิก มาตรา 122 แห่งพระราชบัญญัติลักษณะปกครองท้องที่ พ.ศ. 2457 แก้ไขเพิ่มเติมโดยพระราชบัญญัติลักษณะปกครองท้องที่ (ฉบับที่ 11) พ.ศ. 2551 เพื่อให้องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นมีอำนาจในการดูแลรักษาและคุ้มครองป้องกันที่ดินสาธารณประโยชน์ตามพระราชบัญญัติกำหนดแผนและขั้นตอนการกระจายอำนาจให้แก่องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น พ.ศ. 2542 มาตรา 16 (27) โดยตรงเพียงหน่วยงานเดียว และแก้ไขเพิ่มเติมบทบัญญัติในมาตรา 8 ตรี แห่งประมวลกฎหมายที่ดิน ซึ่งกำหนดให้อธิบดีกรมที่ดินมีอำนาจหน้าที่ในการออกหนังสือสำคัญสำหรับที่หลวงที่มีลักษณะเป็นการใช้ดุลยพินิจให้มีลักษณะเป็นการบังคับและผูกพันที่ต้องกระทำอย่างเคร่งครัด