ขวัญข้าว : นาฏกรรมสร้างสรรค์จากวัฒนธรรมข้าวชุมชนเขมรถิ่นไทย

บทคัดย่อ

บทความงานสร้างสรรค์ฉบับนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาประเพณีและความเชื่อในวัฒนธรรมข้าวของชุมชนเขมรถิ่นไทย และเพื่อสร้างสรรค์นาฏกรรมจากวัฒนธรรมข้าวของชุมชนเขมรถิ่นไทย ชุด ขวัญข้าว ดำเนินงานด้วยวิธีภาคสนามและกระบวนการสร้างสรรค์จากฐานวัฒนธรรมชุมชนเขมรถิ่นไทย หมู่บ้านขามและหมู่บ้านเป็นสุข ตำบลเป็นสุข อำเภอจอมพระ จังหวัดสุรินทร์ ภายใต้การดำเนินโครงการ Art  for All ศิลป์ มข. สร้างสรรค์ชุมชนต้นแบบ ผลการดำเนินงานพบว่า วัฒนธรรมข้าวเป็นมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมของสังคมเกษตรกรรมที่มีการปลูกข้าวเป็นอาชีพหลัก ชุมชนเขมรถิ่นไทยมีประเพณี พิธีกรรม และความเชื่อเกี่ยวกับการปลูกข้าว ฤกษ์ยามในแต่ละขั้นตอนของการปลูกข้าวและการรับขวัญข้าว การสร้างสรรค์นาฏกรรมจากวัฒนธรรมข้าว รูปแบบการแสดงเพื่อนำเสนอถึงความเชื่อ ความสัมพันธ์ระหว่างคนกับธรรมชาติและอำนาจเหนือธรรมชาติบนความหวังเพื่อความอุดมสมบูรณ์ของผลิตผลจากการปลูกข้าวในแต่ละปี องค์ประกอบการแสดงด้านดนตรีและเพลงใช้วงกันตรึมพื้นบ้านในการบรรเลงประกอบ ด้านเครื่องแต่งกายใช้เครื่องนุ่งห่มและเครื่องประดับเงินตามแบบวัฒนธรรมการแต่งกายชาวเขมรถิ่นไทย ด้านอุปกรณ์ประกอบการแสดงใช้ดอกข้าวที่ทำจากไม้ไผ่และบายศรีตามแบบอย่างการประกอบพิธีกรรม และด้านกระบวนท่าทางการแสดงแบ่งเป็น 3 ช่วงคือ ฤกษ์ยาม รับขวัญ และฉลองข้าว การสร้างสรรค์บนฐานวัฒนธรรมชุมชนด้วยวิธีบูรณาการเรียนรู้ชุมชนและมหาวิทยาลัย สร้างประสบการณ์เรียนรู้ให้กับนักศึกษาและเยาวชนในชุมชนให้ตระหนักรัก สืบสาน และเผยแพร่มรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมของชาวเขมรถิ่นไทย