เคบายา : วัฒนธรรมการแต่งกายสตรีบาบ๋าภาคใต้ฝั่งตะวันตกภาคใต้ฝั่งตะวันตก

บทคัดย่อ

บทความวิชาการฉบับนี้ศึกษาวัฒนธรรมการแต่งกายสตรีบาบ๋าฝั่งตะวันตกทางภาคใต้ของประเทศไทย โดยผู้เขียนมุ่งศึกษาชุดเคบายา (Kebaya) ซึ่งเป็นวัฒนธรรมการแต่งกายที่ใช้นวัตกรรมสิ่งทอผสมผสานกับงานหัตถศิลป์และได้รับความนิยมสำหรับสตรีทุกช่วงวัย ลักษณะตัวเสื้อผ่าหน้าตั้งแต่ลำคอถึงริมเสื้อ แขนยาว ปลายเสื้อด้านหน้าแหลมระดับหน้าขา ด้านหลังสั้นระดับสะโพก ใช้เข็มกลัดโกสังชุด (Kerosang) หรือโกสังรันตีย์ (Kerosang Rantey) รั้งสาบเสื้อแทนกระดุม นิยมสวมใส่ในโอกาสสำคัญทางวัฒนธรรมประเพณี

การศึกษาพบว่า ชุดเสื้อเคบายาสำหรับสตรีบาบ๋าในจังหวัดสตูล ตรัง กระบี่ พังงา ระนองและภูเก็ตลดทอนลงมาจากการสวมเสื้อคอตั้งและครุยท่อน มี 3 รูปแบบ 1) เคบายาลันดา เป็นเสื้อสมัยแรกเริ่ม ตัดเย็บอย่างหลวมด้วยผ้าป่านหลากสี เนื้อหนามีลวดลาย ตกแต่งปลายแขนและริมเสื้อด้วยลูกไม้หน้ากว้างฉลุลายแบบตะวันตก 2) เคบายาบีกู พัฒนาการช่วงที่ 2 ตัวเสื้อใช้นวัตกรรมเครื่องจักร ในการปักฉลุลวดลายบนเนื้อผ้าและริมขอบเสื้อทั้งตัวด้วยวิธีคัทเวิร์คเป็นเส้นโค้ง 3) เคบายาซูแลม ตัวเสื้อตัดเย็บด้วยผ้าป่านรูเปียร์เนื้อบาง เข้ารูป ฉลุลวดลายริมเสื้อด้านหน้าด้วยวิธีปักร่อนสะดึงเป็นตาข่ายเล็ก ๆ ไปจนถึงปลายแขนเป็นรูปสัตว์มงคล ดอกไม้และพฤกษา ปัจจุบันเสื้อเคบายามีการประยุกต์ใช้ผ้าชนิดต่าง ๆ มาตัดเย็บเพื่อความเหมาะสมกับยุคสมัยและนิยมเรียกว่า “เสื้อย่าหยา” ทั้งนี้สตรีบาบ๋ายังคงนุ่งโสร่งปาเต๊ะเขียนลายด้วยมือตลอดทั้งผืนจากเมืองไทรบุรี ประเทศมาเลเซีย หากมีเทศกาลงานประเพณีสตรีบาบ๋าจะสวมเครื่องประดับชิ้นสำคัญเพื่อบ่งบอกถึงฐานะทางสังคม