การกำหนดนโยบายสาธารณะระดับท้องถิ่น เพื่อแก้ไขปัญหาการใช้ที่ดินผิดประเภท: กรณีศึกษา “พะเยาโมเดล” ตำบลแม่กา อำเภอเมือง จังหวัดพะเยา

บทคัดย่อ

การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาที่มา/สาเหตุ และสภาพปัญหาการใช้ประโยชน์ที่ดินในเขตปฏิรูปที่ดิน ส.ป.ก. 4-01 ผิดวัตถุประสงค์บริเวณโดยรอบมหาวิทยาลัยพะเยา ตำบลแม่กา อำเภอเมือง จังหวัดพะเยา และเพื่อศึกษากระบวนการในการกำหนดนโยบายสาธารณะเพื่อใช้ในการแก้ไขปัญหาการใช้ประโยชน์ในเขตปฏิรูปที่ดิน ส.ป.ก. 4-01 ของทางสำนักงานปฏิรูปที่ดินเพื่อการเกษตรกรรม (ส.ป.ก.) โดยใช้รูปแบบของ “พะเยาโมเดล” การวิจัยครั้งนี้เป็นงานวิจัยเชิงคุณภาพ ผู้ศึกษาได้ทำการเก็บข้อมูลโดยสร้างแบบสัมภาษณ์เชิงลึกและการวิเคราะห์เอกสารขึ้นเพื่อเป็นเครื่องมือในการเก็บข้อมูล โดยมีประชากรและกลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในการเก็บข้อมูลแบ่งออกเป็น 3 กลุ่ม ประกอบด้วย (1) เจ้าหน้าที่รัฐที่เกี่ยวข้องในการกำหนดนโยบาย (2) ผู้ประกอบการหอพักโดยรอบมหาวิทยาลัยพะเยา (3) ผู้นำชุมชนที่อยู่บริเวณโดยรอบมหาวิทยาลัยพะเยา ผลการศึกษาพบว่า ความเป็นมาและปัญหาเกิดจากการก่อตั้งของมหาวิทยาลัยพะเยา จนเกิดการขยายตัวเป็นชุมชนเมืองอย่างรวดเร็ว ทางสำนักงานปฏิรูปที่ดินเพื่อการเกษตรกรรมจึงได้ขอความเห็นชอบจาก คณะกรรมการปฏิรูปที่ดินจังหวัด (คปจ.) เพื่อหาแนวทางในการแก้ไขปัญหาในรูปแบบของ “พะเยาโมเดล” โดยเกิดจากการใช้ข้อกฎหมายตามพระราชบัญญัติการปฏิรูปที่ดินเพื่อการเกษตรกรรม พ.ศ. 2518 มาตรา 30 วรรคห้า ข้อ 1.5 ซึ่งเป็นกิจการที่เป็นการบริการหรือเกี่ยวข้องกับความเป็นอยู่ของเกษตรกรในด้านเศรษฐกิจและสังคม โดยกิจการนั้นต้องอยู่ในพื้นที่ที่คณะกรรมการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม (คปก.) กำหนดให้เป็นพื้นที่เพื่อการนี้โดยเฉพาะและเก็บค่าธรรมเนียมภาษีในอัตราร้อยละ 3 ต่อปี โดยได้ใช้ข้อกฎหมายของกรมธนารักษ์ ทำให้แนวทางการแก้ไขปัญหาดังกล่าวประสบความสำเร็จจากการร่วมมือกันของทุกฝ่าย ตลอดจนการมีส่วนร่วมของประชาชนภายในพื้นที่บริเวณรอบมหาวิทยาลัยพะเยา