การสังเคราะห์กรอบแนวคิดความยุติธรรมสุขภาพในช่วง การระบาดโควิด-19 ตั้งแต่ 20 มีนาคม 2563 ถึง 31 สิงหาคม 2564: กรณีศึกษายุทธศาสตร์วัคซีนโควิด-19 ของไทย
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
บทความวิจัยชิ้นนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพโดยใช้เอกสาร มีวัตถุประสงค์ เพื่อทบทวนวรรณกรรม ทฤษฎี แนวคิดต่างๆ ที่มีอยู่ในปัจจุบัน ที่กล่าวถึงความเหลื่อมล้ำสุขภาพ ความยุติธรรม การป้องกันโรค เพื่อสังเคราะห์กรอบแนวคิดความยุติธรรมสุขภาพในช่วงการระบาดโควิด-19 อนึ่งผลกระทบจากการระบาดของโควิด-19 และผลกระทบจากมาตรการควบคุมโรคเกิดขึ้นแตกต่างกันไปในแต่ละกลุ่มประชากร โดยกลุ่มที่ลำบากที่สุดมีแนวโน้มที่จะได้รับผลกระทบหนักกว่า ยิ่งไปกว่านั้นการระบาดของโควิด-19 มีความซับซ้อนและเกี่ยวพันมิจำกัดเฉพาะระบบสุขภาพ แต่ส่งผลกระทบต่อระบบเศรษฐกิจ สังคม และการเมือง อีกทั้งทรัพยากรที่มีจำกัดก็อาจเกิดการกระจายไม่ทั่วถึงต่อความจำเป็นของประชาชน จึงเกิดคำถามเกี่ยวกับความยุติธรรมขึ้นมากมาย บทความนี้มีการบูรณาการแนวคิดการจัดการความเสี่ยงสุขภาพ แนวคิดปัจจัยสังคมกำหนดสุขภาพ แนวคิดยุติธรรมสุขภาพเข้าด้วยกัน และสังเคราะห์เป็นกรอบแนวคิดยุติธรรมสุขภาพในช่วงการระบาดโควิด-19 ในบทความนี้ได้นำกรอบแนวคิดมาวิเคราะห์ยุทธศาสตร์วัคซีนโควิด-19 ของไทย ซึ่งค้นพบว่ายุทธศาสตร์ยังขาดการสร้างความยุติธรรมกระบวนการในการออกแบบนโยบายแห่งชาติ รวมถึงมีผลให้การกระจายวัคซีนมีความเหลื่อมล้ำในบางกลุ่มประชากร แต่มีการรับผิดโดยรัฐกรณีเกิดความเสียหายร้ายแรงจากวัคซีนซึ่งช่วยส่งเสริมความยุติธรรมชดเชยแก้ไข ข้อเสนอของบทความได้แก่ 1) การควบคุมโรคควรให้ความสำคัญทั้งความยุติธรรมกระบวนการ ความยุติธรรมการกระจาย และความยุติธรรมชดเชยแก้ไข 2) การกระจายทรัพยากรในสถานการณ์ควบคุมโรค ควรมองภายใต้มุมมองที่หลากหลาย ทั้งด้านประสิทธิภาพ และคุณค่าด้านอื่นๆ เช่น ความเท่าเทียม เสรีภาพ และผลกระทบทางด้านเศรษฐกิจ 3) การควบคุมโรคต้องมีการทำงานร่วมกันทั้งปัจจัยระดับประเทศ ระดับสังคมและชุมชน และระดับบุคคล
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
- เนื้อหาและข้อมูลที่ลงตีพิมพ์ในวารสารรัฐศาสตร์และรัฐประศาสนศาสตร์ถือเป็นข้อคิดเห็นและความรับผิดชอบของผู้เขียนบทความโดยตรง ซึ่งกองบรรณาธิการวารสารรัฐศาสตร์และรัฐประศาสนศาสตร์ ไม่จำเป็นต้องเห็นด้วย หรือร่วมรับผิดชอบใดๆ
- บทความและข้อมูล ที่ได้รับการตีพิมพ์ในวารสารรัฐศาสตร์และรัฐประศาสนศาสตร์ ถือเป็นลิขสิทธิ์ของวารสาร หากบุคคลหรือหน่วยงานใดต้องการนำข้อมูลไปใช้ประโยชน์ในทางวิชาการ ขอให้อ้างอิงแหล่งที่มาด้วย
เอกสารอ้างอิง
กรมควบคุมโรค. (2564). แนวทางการให้วัคซีนโควิด 19: ในสถานการณ์การระบาดปี 64 ของประเทศไทย. สืบค้นเมื่อ 14 กรกฎาคม 2564, จาก https://ddc.moph.go.th/uploads/files/1729520210301021023.pdf
กรุงเทพธุรกิจ. (2564). สปสช.ประกาศเกณฑ์ยื่นขอเงินเยียวยา ความเสียหายหลังฉีดวัคซีนโควิด-19. สืบค้นเมื่อ 14 กรกฎาคม 2564, จาก https://www.bangkokbiznews.com/news/939093
เดชา มหาเสนา. (2561). การนำหลักความรับผิดโดยปราศจากความผิดมาใช้ในการพิจารณาคดีปกครอง. วารสารบัณฑิตศึกษานิติศาสตร์, 11(3), 532-542.
ไทยรัฐออนไลน์. (2563). เผยเกณฑ์ผู้มีสิทธิ์ตรวจโควิด-19 ฟรี ศบค.ชี้หากไม่เข้าข่ายต้องจ่ายเอง. สืบค้นเมื่อ 17 กรกฎาคม 2564, จาก https://www.thairath.co.th/news/politic/1999435
ธานี ชัยวัฒน์, นิชาภัทร ไม้งาม, ณัฎฐ์ศุภณ ดำชื่น, จารุวัฒน์ เอมซ์บุตร, ปกรณ์สิทธิ ฐานา, และชนลักษณ์ ชัยศรีลักษณ์. (2563). เศรษฐศาสตร์พฤติกรรมว่าด้วยเส้นทางชีวิตและกิจกรรมร่วมของครัวเรือนไทยภายใต้สถานการณ์ COVID-19. นนทบุรี: สถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข.
ลัดดา ประสาร. (2564). 3 ชุดคำถามฉายภาพการสื่อสารของรัฐบาลไทยกับการตอบสนองต่อภาวะวิกฤติโรคอุบัติใหม่โควิด-19. วารสารพัฒนศาสตร์, 4, 98-131.
วรเจตน์ ภาคีรัตน์. (2555). กฎหมายปกครองเปรียบเทียบ: ความรับผิดของรัฐในระบบกฎหมายเยอรมัน ฝรั่งเศส และอังกฤษ. กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
วิษณุ วรัญญู. (2551). ตำรากฎหมายปกครองทั่วไป. กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
วุฒิสาร ตันไชย, สกนธ์ วรัญญูวัฒนา, อรทัย ก๊กผล, วรรณภา ติระสังขะ, นรา แป้นประหยัด, อัญชลี ห่วงทอง, และเอกวีร์ มีสุข. (2557). รายงานฉบับสมบูรณ์โครงการสังเคราะห์ข้อเสนอเพื่อเสริมสร้างการอภิบาลระบบยา. นนทบุรี: สถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข.
อรอุษา พรมอ๊อด. (2564). สรุปวัคซีนโควิด-19 ทำไมเอกชนเข้าเองไม่ได้. สืบค้นเมื่อ 4 พฤษภาคม 2564, จาก https://workpointtoday.com/vaccine-covid-19-7/
Anand, S. (2006). The Concern for Equity in Health. In Anand, S., Peter, F., & Sen, A. (Eds.). Public Health, Ethics, and Equity (pp. 15-20). New York: Oxford University Press.
Anand, S. (2021). The Many Faces of Health Justice (Working Paper 71). London: International Inequalities Institute, London School of Economics.
Atun, R. A., Lennox-Chhugani, N., Drobniewski, F., Samyshkin, Y. A., & Coker, R. J. (2004). A Framework and Toolkit for Capturing the Communicable Disease Programmes Within Health Systems: Tuberculosis Control as an Illustrative Example. European Journal of Public Health, 14(3), 267-273.
Banerjee, A. V., Duflo, E., Glennerster, R., & Kothari, D. (2010). Improving Immunization Coverage in Rural India: Clustered Randomized Controlled Evaluation of Immunization Campaigns with and Without Incentives. doi: https://doi.org/10.1136/bmj.c2220
Baumann, L., & Karel, A. (2013). Prevention: Primary, Secondary, Tertiary. In Gellman, M., & Turner, J. (Eds.). Encyclopedia of Behavioral Medicine (pp. 1532-1534). New York: Springer.
Beauchamp, T. L., & Childress, F. (2001). Principles of Biomedical Ethics. Oxford: Oxford University Press.
Benson, P. (1992). The Basis of Corrective Justice and Its Relation to Distributive Justice. Iowa Law Review, 77(2), 515-624.
Berkhout, E., Galasso, N., Lawson, M., Rivero Morales, P. A., Taneja, A., & Vázquez Pimentel, D. A. (2021). The Inequality Virus. Oxford: Oxfam GB.
Birkland, T. A. (2016). An Introduction to the Policy Process: Theories, Concepts and Model of Public Policy Making. New York: Routeledge.
Brunori, P., & Peragine, V. (2011). Compensation, Reward, and the Measurement of Unfair Inequalities. In Rodriguez, J. G. (Ed.). Inequality of Opportunity: Theory and Measurement: volume 19 (pp. 1-21). Emerald Publishing.
Buchanan, A. (2009). Justice & Healthcare. New York: Oxford University Press Inc.
Courbage, C., & Rey, B. (2006). Prudence and Optimal Prevention for Health Risks. Health Economics, 15(12), 1323-1327.
Dahlgren, G., & Whitehead M. (1991). Policies and Strategies to Promote Social Equity in Health. Background Document to WHO - Strategy Paper for Europe. Institute for Futures Studies. Retrieved November 27, 2021, from https://ideas.repec.org/s/hhs/ifswps.html
Dahlgren, G., & Whitehead M. (1991). Policies and Strategies to Promote Social Equity in Health. Sweden: Institute for Future Studies.
Daniels, N. (1979). Wide Reflective Equilibrium and Theory Acceptance in Ethics. The Journal of Philosophy, 76(5), 256-282.
Daniels, N. (2003). Reflective Equilibrium. The Stanford Encyclopedia of Philosophy. Retrieved November 8, 2021, from https://plato.stanford.edu/entries/reflective-equilibrium/#NarRefEqu
Daniels, N. (2008). Just Health: Meeting Health Needs Fairly. NY: Cambridge University Press.
Dari-Mattiacci, G., Garoupa, N., & Gomez-Pomar, F. (2010). State Liability. European Review of Private Law, 18(4), 773-811.
Fleurbaey, M., & Schokkaert, E. (2009). Unfair Inequalities in Health and Health Care. Journal of Health Economics, 28(1), 73-90.
Geitona, M., Zavras, D., & Kyriopoulos, J. (2007). Determinants of Healthcare Utilization in Greece: Implications for Decision-making. European Journal of General Practice, 13(3), 144-150.
Health Resources & Services Administration. (2021). National Vaccine Injury Compensation Program. Retrieved November 27, 2021, from https://www.hrsa.gov/vaccine-compensation/index.html
Hevia, C., & Neumayer, A. (2020). A Conceptual Framework for Analyzing the Economic Impact of COVID-19 and Its Policy Implication. Retrieved November 27, 2021, from https://digitallibrary.un.org/record/3858914
Jusot, F., Tubeuf, S., & Trannoy, A. (2010). Effort or Circumstances: Does the Correlation Matter for Inequality of Opportunity in Health? Working paper of IRDES no. 33. Retrieved July 14, 2021, from https://www.irdes.fr/EspaceAnglais/Publications/WorkingPapers/DT33EffortCircumstancesCorrelationInequality.pdf
Knight, F. (1921). Risk, Uncertainty and Profit. Boston and New York: Houghton Mifflin Company.
Larson, H. J., et al. (2015). Measuring Vaccine Hesitancy: The Development of Survey Tool. Vaccine, 33(34), 4165-4175.
Lundgren, M., & Klamberg, M. S. (2020). Emergency Powers in Response to COVID-19: Policy Diffusion, Democracy and Preparedness. Nordic Journal of Human Rights, 38(4), 305-318.
Mazoue, A. (2020). ‘Extraordinary’ trial Ewxpected as Covid-19 Victims Take French State to Court. Retrieved November 28, 2021, from https://www.france24.com/en/20200614-extraordinary-trial-expected-as-covid-19-victims-take-french-state-to-court
McDonald, N. E. (2015). Vaccine Hesitancy: Definition, Scope and Determinants. Vaccine, 33(34), 4161-4164.
Miller, D. (2021). Justice. The Stanford Encyclopedia of Philosophy. Retrieved November 8, 2021, from https://plato.stanford.edu/archives/fall2021/entries/justice/
Ministry of Health and Family Welfare. (2020). COVID-19 Vaccine Communication Strategy. Retrieved November 27, 2021, from https://www.mohfw.gov.in/pdf/Covid19CommunicationStrategy2020.pdf
Nielsen, L. (2015). Why Health Matters to Justice: A Capability Theory Perspective. Ethical Theory and Moral Practice, 18(2), 403-415. Retrieved November 27, 2021, from http://www.jstor.org/stable/24478561
Rawls, J. (1999). A Theory of Justice. Cambridge, Massachusetts: Belknap Press.
Ruger, J. P. (2009). Health and Social Justice. UK: Oxford University Press.
Saladino, V., Algeri, D., & Auriemma, V. (2020). The Psychological and Social Impact of COVID-19: New Perspectives of Well-Being. Frontiers in Psychology, 11. doi: 10.3389/fpsyg.2020.577684
Segall, S. (2010). Health, Luck and Justice. UK: Princeton University Press.
Sen, A. (1999). Commodities and Capabilities, Second Edition. New Delhi: Oxford University Press.
Solar, O., & Irwin, A. (2010). A Conceptual Framework for Action on the Social Determinants of Health. Geneva: WHO World Health Organization.
Stephen, R. P. (1992). The Moral Foundations of Tort Law. Iowa Law Review, 77(2), 449-514.
Tsuchiya, A., Miguel, L. S., Edlin, R., Wailoo, A., & Dolan, P. (2005). Procedural Justice in Public Healthcare Resource allocation. Applied Health Economics and Health Policies, 4(2), 119-127.
Vasconcelos, M. K., Marazia, C., Koniordou, M., Fangerau, H., Drexler, I., & Awuah, A. A.-A. (2020). A Conceptual Approach to the Rationale for SARS-COV-2 Vaccine Allocation Prioritisation. Pathogen and Global Health, 115(5), 273-276.
Wagstaff, A. (2002). Poverty and Health Sector Inequalities. Bulletin of the World Health Organization, 80(2), 97-105.
Wagstaff, A., & Van Doorslaer, E. (2000). Equity in Health Care Finance and Delivery. In Culyer, A., & Newhouse, J. P. (Eds.). Handbook of Health Economics: volume 1 B (pp. 1803-1862). Amsterdam: Elsevier.
Wallerstein, N., Minkler, M., Carter-Edwards, L., Avila, M., & Sanchez, V. (2015). Improving through Community Engagement, Community Organization, and Community Building. In Glanz, K., Rimer B. K., & Viswanath, K. (Eds.). Health Behavior: Theory, Research, and Practice (pp. 294-317). San Francisco: Jossey-Bass.
Washington State Department of Health. (2021). COVID-19 Vaccine. Retrieved November 27, 2021, from https://www.doh.wa.gov/Emergencies/COVID19/Vaccine
Weinrib, E. J. (2012). Corrective Justice. Oxford: Oxford University Press.
Whitehead, M. (1992). The Concept and Principles of Equity and Health. International Journal of Health Services, 22(3), 429-445.
WHO EU Working Group on Vaccine Communications. (2011). Report of the Sage Working Group on Vaccine Hesitancy. Retrieved July 14, 2021, from https://www.who.int/immunization/sage/meetings/2014/october/1_Report_WORKING_GROUP_vaccine_hesitancy_final.pdf
World Bank. (2021). Impact of COVID-19 On Thailand’s Households: Insights from a Rapid Phone Survey. Retrieved November 27, 2021, from https://documents1.worldbank.org/curated/en/390821633313679563/pdf/Impact-of-COVID-19-on-Thailand-s-Households-Insights-from-a-Rapid-Phone-Survey.pdf
World Health Organization. (2009). Global Health Risks. Switzerland: WHO Press.
