จากไร้ค่าสู่ล้ำค่า: แนวทางการส่งเสริมการใช้ประโยชน์จากฟางข้าวของประเทศไทย
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
บทความนี้มีวัตถุประสงค์ในการศึกษานโยบายส่งเสริมการใช้ประโยชน์จากฟางข้าวของประเทศไทยและแนวทางการใช้ประโยชน์จากฟางข้าวในต่างประเทศ เพื่อจัดทำข้อเสนอเชิงนโยบายสำหรับปิดช่องว่างที่ได้จากการศึกษาต่อไป บทความนี้เป็นการศึกษาเชิงคุณภาพโดยอาศัยการวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วมและกระบวนการนวัตกรรมเชิงนโยบายแบบล่างขึ้นบนที่ประยุกต์ใช้เครื่องมือทางอนาคตศาสตร์ ได้แก่ สามเหลี่ยมแห่งอนาคต การวิเคราะห์หลายช่วงชั้น สำหรับใช้ในการเก็บรวบรวมข้อมูลจากตัวแทนสภาเกษตรกร 8 จังหวัดภาคเหนือตอนบน ประกอบด้วย เชียงใหม่ เชียงราย แม่ฮ่องสอน ลำพูน ลำปาง พะเยา แพร่ และน่าน ในฐานะผู้ให้ข้อมูลสำคัญ ผลการศึกษา พบว่า ช่องว่างสำคัญในการส่งเสริมการใช้ประโยชน์จากฟางข้าวของประเทศไทย คือ การขาดการเชื่อมโยงกิจกรรมและผู้มีส่วนเกี่ยวข้องในระบบนิเวศอย่างเป็นระบบ รวมถึงการขาดนโยบายมุ่งเป้าเพื่อปรับเปลี่ยนเรื่องเล่า มุมมอง ค่านิยมและวัฒนธรรมของสังคมที่มีต่อฟางข้าว โดยจากการศึกษาแนวทางต่างประเทศชี้ให้เห็นว่าสหกรณ์สามารถดำเนินบทบาทเป็นตัวกลางในการเชื่อมโยงดังกล่าว และสามารถใช้การออกแบบกิจกรรมที่สอดคล้องกลมกลืนกับวิถีชีวิตและความสนใจของแต่ละช่วงวัยเป็นจุดเริ่มต้นในการสร้างค่านิยมและวัฒนธรรมการใช้ประโยชน์จากฟางข้าว ด้วยเหตุนี้ จึงสามารถจัดทำข้อเสนอเชิงนโยบาย 2 ระดับ ประกอบด้วย นโยบายการเปลี่ยนแปลงระดับโครงสร้าง และระดับวัฒนธรรมค่านิยม เพื่อส่งเสริมการใช้ประโยชน์จากฟางข้าวและลดมลภาวะทางอากาศจากการเผาฟางข้าว ตลอดจนนำไปสู่การสร้างรายได้เพื่อยกระดับคุณภาพชีวิตของเกษตรกร โดยมีวิสัยทัศน์หรือเป้าหมายสูงสุด คือ การเปลี่ยนฟางข้าวจาก ‘เศษวัสดุเหลือใช้ทางการเกษตร’ สู่ ‘ทองคำแห่งท้องทุ่ง’
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
- เนื้อหาและข้อมูลที่ลงตีพิมพ์ในวารสารรัฐศาสตร์และรัฐประศาสนศาสตร์ถือเป็นข้อคิดเห็นและความรับผิดชอบของผู้เขียนบทความโดยตรง ซึ่งกองบรรณาธิการวารสารรัฐศาสตร์และรัฐประศาสนศาสตร์ ไม่จำเป็นต้องเห็นด้วย หรือร่วมรับผิดชอบใดๆ
- บทความและข้อมูล ที่ได้รับการตีพิมพ์ในวารสารรัฐศาสตร์และรัฐประศาสนศาสตร์ ถือเป็นลิขสิทธิ์ของวารสาร หากบุคคลหรือหน่วยงานใดต้องการนำข้อมูลไปใช้ประโยชน์ในทางวิชาการ ขอให้อ้างอิงแหล่งที่มาด้วย
เอกสารอ้างอิง
กระทรวงเกษตรและสหกรณ์. (2564). แผนปฏิบัติราชการของกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ระยะ 5 ปี (พ.ศ. 2566-2570). กรุงเทพฯ: ม.ป.ท.
กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม. (2567). แผนปฏิบัติราชการระยะ 5 ปี (พ.ศ. 2566-2570) ของกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม (ฉบับทบทวนปีงบประมาณ พ.ศ. 2567). กรุงเทพฯ: ม.ป.ท.
เบญจวรรณ ฤกษ์เกษม. (2563). ประมวลความรู้เบื้องต้นเรื่องข้าว. เชียงใหม่: สำนักงานบริหารงานวิจัย มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.
ปิยะพงษ์ บุษบงก์, และพบสุข ช่ำชอง. (2563). การออกแบบนโยบายที่ไม่ทิ้งใครไว้ข้างหลัง (Inclusive policy design). กรุงเทพฯ: โครงการยุทธศาสตร์การวิจัยเพื่อลดความเหลื่อมล้ำและการสร้างความเป็นธรรม ระยะที่ 2.
ฟูอาดี้ พิศสุวรรณ. (2559). “The New Zealand Model” และความเป็นเลิศทางด้านเกษตรกรรม. สืบค้นเมื่อ 25 มีนาคม 2565, จาก https://thaipublica.org/2017/07/fuadi-8/
ศุภัช ศุภชลาศัย. (2561). ปฏิรูปนิวซีแลนด์บทเรียนสำหรับประเทศไทย เล่มที่ 1. กรุงเทพฯ: ศูนย์ออสเตรเลียศึกษา สถาบันอาณาบริเวณศึกษา มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ. (2561). ยุทธศาสตร์ชาติ (พ.ศ. 2561-2580). ราชกิจจานุเบกษา. เล่ม 135 ตอน 82ก, หน้า 21-24, 53-58.
สำนักงานปลัดกระทรวงพลังงาน. (2564). แผนปฏิบัติราชการราย 5 ปี (พ.ศ. 2566-2570) ของกระทรวงพลังงาน. กรุงเทพฯ: ม.ป.ท.
สำนักงานปลัดกระทรวงพาณิชย์. (2565). แผนปฏิบัติราชการระยะ 5 ปี (พ.ศ. 2566-2570) ของกระทรวงพาณิชย์. กรุงเทพฯ: ม.ป.ท.
สำนักงานปลัดกระทรวงอุตสาหกรรม. (2565). แผนปฏิบัติราชการระยะ 5 ปี (พ.ศ. 2566-2570) ของกระทรวงอุตสาหกรรม. กรุงเทพฯ: ม.ป.ท.
สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ กระทรวงอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ และนวัตกรรม. (2565). แผนปฏิบัติการด้านการขับเคลื่อนการพัฒนาประเทศไทยด้วยโมเดลเศรษฐกิจ BCG (พ.ศ. 2564-2570) ฉบับผ่านความเห็นชอบจากคณะรัฐมนตรี เมื่อวันที่ 8 กุมภาพันธ์ 2565. กรุงเทพฯ: ม.ป.ท.
สำนักงานสภาพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ. (2565). แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ 13 (พ.ศ. 2566-2570). ราชกิจจานุเบกษา. เล่ม 139 ตอนพิเศษ 258ง, หน้า 1-32, 109.
Conliffe, A., Story, C., & Hsu, C. (2018). Exploring Policy Innovation: Tools, Techniques and Approaches. Toronto: Brookfield Institute.
Duong, P., & Yoshiro, H. (2015). Current Situation and Possibilities of Rice Straw Management in Vietnam. Ibaraki: University of Tsukuba.
Dye, T. R. (1992). Understanding Public Policy (10th ed.). Englewood Cliffs, N.J.: Prentice-Hall.
Evans, L., & Meade, R. (2006). The Role and Significance of Cooperatives in New Zealand Agriculture, Report Prepared for the New Zealand Ministry of Agriculture and Forestry. Wellington: New Zealand Institute for the Study of Competition and Regulation.
Fonterra Co-operative Group Limited. (2023a). Board of Directors. Retrieved March 26, 2024, from https://www.fonterra.com/sea/en/about-us/governance-and-management/our-people/board-of-directors.html
Fonterra Co-operative Group Limited. (2023b). Fonterra Co-operative Council. Retrieved March 26, 2024, from https://www.fonterra.com/nz/en/our-co-operative/governance-and-management/our-people/fonterra-co-operative-council.html
Fonterra Co-operative Group Limited. (2023c). Governance and Management. Retrieved March 26, 2024, from https://www.fonterra.com/sea/en/about-us/governance-and-management.html
Fonterra Co-operative Group Limited. (2023d). In the Community. Retrieved March 26, 2024, from https://www.fonterra.com/sea/en/about-us/in-the-community.html
Fonterra Co-operative Group Limited. (2023e). Our Approach. Retrieved March 26, 2024, from https://www.fonterra.com/sea/en/embracing-sustainability/our-approach.html
Fonterra Co-operative Group Limited. (2023f). Our Co-operative Story. Retrieved March 26, 2024, from https://www.fonterra.com/sea/en/about-us/our-co-op-story.html
Fonterra Co-operative Group Limited. (2023g). Management Team. Retrieved March 26, 2024, from https://www.fonterra.com/sea/en/about-us/governance-and-management/our-people/management-team.html
Imhoff, D., & Badaracco, C. (2019). An Alternative System. In Imhoff, D., & Badaracco, C. (Eds.). The Farm Bill: A Citizen’s Guide (pp. 103-108). Washington, DC: Island Press.
Inayatullah, S. (2008). Six Pillars: Futures Thinking for Transforming. Foresight, 10(1), 4-21.
Institute of Directors & Cooperative Business New Zealand. (2021). Co-operatives in New Zealand. Retrieved November 17, 2024, from https://www.iod.org.nz/resources-and-insights/guides-and-resources/co-operatives-in-new-zealand#
Japan Open-air Folk House Museum. (n.d.). Mingu-Seisaku-Gijutu-Hozonkai. Retrieved November 17, 2024, from https://www.nihonminkaen.jp/mingikai_english.html
Junpen, A., Pansuk, J., Kamnoet, O., Cheewaphongphan, P., & Garivait, S. (2018). Emission of Air Pollutants from Rice Residue Open Burning in Thailand, 2018. Atmosphere, 9(11), 449.
Kondo, Y., Nagase, K., Sato, T., & Enari, K. (2003). The Design of an Ecofish: A Handmade Graywater Purification Tool as a Circulation Type Resource. Journal of the Asia Design International Conference, 1.
Liu, B., Wang, F. H., Liu, F., & Sun, J. P. (2012). Study of Wheat Straw Weaving Process and Decorative Effect. Advanced Materials Research, 605, 179-182.
Ministry of Business, Innovation & Employment. (2021). Crown Research Institutes. Retrieved November 19, 2024, from https://www.mbie.govt.nz/science-and-technology/science-and-innovation/agencies-policies-and-budget-initiatives/research-organisations/cri
Motegi, Y. (2023). Niigata Promotes Its Rice Heritage with Massive Straw Sculptures. Retrieved November 22, 2024, from https://www.asahi.com/ajw/articles/15014404
Munthali, G. N. C., & Xuelian, W. (2020). Straw Marketization in China-Trend and Status. Global Journal of Finance and Management, 12(1), 19-43.
Nader, G. A., & Robinsons, P. H. (2010). Rice Producers' Guide to Marketing Rice Straw. Retrieved March 26, 2024, from https://escholarship.org/uc/item/9540g71h
New Zealand Food Innovation Network. (2024). Food Innovation to Commercialization. Retrieved November 17, 2024, from https://foodinnovationnetwork.co.nz/about-us/
NHK World Japan. (2023). Rice Straw: Beauty within the Prayers of Daily Life. Retrieved November 22, 2024, from https://www3.nhk.or.jp/nhkworld/en/shows/2029187/
Norman, A. (2020). Policy Innovation - What, Why, and How?. Retrieved October 19, 2024, from https://openpolicy.blog.gov.uk/2020/05/22/policy-innovation-what-why-and-how/
Purwandaru, P. (2023). Rice Straw Craft Preservation and Development in Nagano Prefecture, Japan. Mudra Jurnal Seni Budaya, 38(4), 443–451.
Purwandaru, P., Wei, F., & Ueda, A. (2020). The Rice Straw Organizations in Japan: Preservation and Development Methods of Japanese Rice Straw Culture. In CONVASH Proceedings of the 1st Conference of Visual Art, Design, and Social Humanities by Faculty of Art and Design, CONVASH 2019 (pp. 1-7). Surakarta, Central Java, Indonesia: CONVASH.
Purwanduru, P., Permanasari, E., & Ueda, A. (2020). Japanese Rice Straw Community Approaches in Developing Rice Straw Culture (Case Study: Inagaki Wara No Kai, Aomori Prefecture, Japan). Idealogy Journal, 5(2), 113-120.
Really Rural Japan. (2024). Wara-Zaiku (Straw Craft) Experience. Retrieved November 22, 2024, from https://reallyruraljapan.com/warazaiku-experience
Rhodes, R. A. W. (1996). The New Governance: Governing without Government. Political Studies, 44(4), 652-667.
Romasanta, R. R., Sander, B. O., Gaihre, Y. K., Alberto, M. C., Gummert, M., Quilty, et al. (2017). How Does Burning of Rice Straw Affect CH4 and N2O Emissions? A Comparative Experiment of Different On-field Straw Management Practices. Agriculture, Ecosystems & Environment, 239, 143-153.
Singh, L., & Brar, B. S. (2021). A Review on Rice Straw Management Strategies. Nature Environment & Pollution Technology, 20(4), 1485-1493.
Smith, W., & Montgomery, H. (2004). Revolution or Evolution? New Zealand Agriculture Since 1984. GeoJournal, 59(2), 107-118.
Supaporn, P., Kobayashi, T., & Supawadee, C. (2013). Factors Affecting Farmers’ Decisions on Utilization of Rice Straw Compost in Northeastern Thailand. Journal of Agriculture and Rural Development in the Tropics and Subtropics (JARTS), 114(1), 21-27.
Suzuki, N., & Miyazaki, K. (2008). Resource-And Culture-Based Regional Development Mitigating Social Changes: Project Design for a Rice Straw Knowledge Region, Inagaki District, Tsugaru City, Aomori Prefecture. Bulletin of Japanese Society for the Science of Design, 55(1), 27-36.
Tohoku Tourism Promotion Organization. (n.d.). The Enormous Works of Art Made Out of Rice Straw Help Support Livelihoods in Niigata, a Large-scale Farming City That Boasts the Largest Rice Paddies and Highest Output of Crops in Japan. Retrieved November 22, 2024, from https://www.tohokukanko.jp/en/attractions/detail_1010585.html
