“สุนัขจรจัดของเมือง”: เมื่อสุนัขจรจัดกลายเป็นโจทย์ของการพัฒนาเมืองน่าอยู่อย่างยั่งยืน
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
บทความนี้มีจุดหมายเพื่อสำรวจและวิเคราะห์สุนัขจรจัดกับความสัมพันธ์เมือง และแนวทางการจัดการปัญหาสุนัขจรจัดของเมือง โดยเก็บข้อมูลจากการทบทวนเอกสาร งานวิจัย นโยบาย กฎหมาย แผนยุทธศาสตร์และข่าวที่เกี่ยวกับสุนัขจรจัดของไทย พบว่า การพัฒนาเมืองน่าอยู่เพื่อให้เกิดความยั่งยืนนั้น ไม่ได้พัฒนาเพียงแต่โครงสร้างพื้นฐานและเศรษฐกิจเพื่อคนเมืองเท่านั้น แต่รวมถึงการแก้ปัญหาสุนัขจรจัดซึ่งเป็นสิ่งมีชีวิตที่อยู่ร่วมกับเมือง ดังนั้น สุนัขจรจัดกับเมืองจึงเป็นโจทย์ของการพัฒนาเมืองให้น่าอยู่ ซึ่งมีเป้าหมายเริ่มการพัฒนาอย่างยั่งยืนในพื้นที่เมือง (SDG Localization) ปัญหาสุนัขจรจัดมีความซับซ้อนทั้งในเชิงโครงสร้าง ระบบกลไก และส่งผลกระทบต่อสังคมในด้านต่างๆ จากการสำรวจ พบว่า ปัญหาการจัดการสุนัขจรจัดในเมืองจำเป็นต้องแก้ไขด้วยความร่วมมือกันระหว่างหน่วยงานรัฐ องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ภาคประชาสังคม ภาควิชาการ และมีผู้มีส่วนเสียที่ได้รับผลกระทบจากปัญหาสุนัขจรจัด รวมทั้งผู้มีจิตเมตตาต่อสุนัขจรจัด อีกทั้งการแก้ปัญหาสุนัขจรจัดต้องมีแผนงานโดยนำต้นแบบการจัดการสุนัขชุมชนที่เป็นเลิศมาปรับใช้ให้เข้ากับบริบทของเมือง เพื่อให้การแก้ปัญหามีประสิทธิภาพและประสบความสำเร็จ และเกิดผลลัพธ์ที่ได้คือเมืองมีความน่าอยู่และยั่งยืนจากการจัดการปัญหาสุนัขจรจัด
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
- เนื้อหาและข้อมูลที่ลงตีพิมพ์ในวารสารรัฐศาสตร์และรัฐประศาสนศาสตร์ถือเป็นข้อคิดเห็นและความรับผิดชอบของผู้เขียนบทความโดยตรง ซึ่งกองบรรณาธิการวารสารรัฐศาสตร์และรัฐประศาสนศาสตร์ ไม่จำเป็นต้องเห็นด้วย หรือร่วมรับผิดชอบใดๆ
- บทความและข้อมูล ที่ได้รับการตีพิมพ์ในวารสารรัฐศาสตร์และรัฐประศาสนศาสตร์ ถือเป็นลิขสิทธิ์ของวารสาร หากบุคคลหรือหน่วยงานใดต้องการนำข้อมูลไปใช้ประโยชน์ในทางวิชาการ ขอให้อ้างอิงแหล่งที่มาด้วย
เอกสารอ้างอิง
กรมปศุสัตว์. (2563). อธิบดีกรมปศุสัตว์ให้สัมภาษณ์ TV Thai PBS โครงการสุนัขชุมชนเพื่อการแก้ปัญหาสุนัขจรจัดอย่างยั่งยืน. สืบค้นเมื่อ 30 พฤศจิกายน 2567,
กรมส่งเสริมการปกครองท้องถิ่น. (2562). คู่มือแนวทางการบริหารจัดการสถานสงเคราะห์สัตว์. กรุงเทพฯ: กระทรวงมหาดไทย.
กุลอร เต็งสุวรรณ์. (2565). มาตรการทางภาษีและค่าธรรมเนียมในการแก้ไขปัญหาสัตว์จรจัดในประเทศไทย (วิทยานิพนธ์นิติศาสตรมหาบัณฑิต), มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
จรจัดสรร Stan for Stays. (2564). จรจัดสรรโมเดล. สืบค้นเมื่อ 30 พฤศจิกายน 2567, จาก https://www.jonjudsun.com/%e0%b9%80%e0%b8%81%e0%b8%b5%e0%b9%88%e0%b8%a2%e0%b8%a7%e0%b8%81%e0%b8%b1%e0%b8%9a%e0%b9%80%e0%b8%a3%e0%b8%b2
จรจัดสรร. (2564ก). จรจัดสรร/Stand for Strays. สืบค้นเมื่อ 30 พฤศจิกายน 2567, จาก https://www.facebook.com/groups/360908595818377
จรจัดสรร. (2564ข). เกี่ยวกับจร – JonJudsun. สืบค้นเมื่อ 30 พฤศจิกายน 2567, จาก www.jonjudsun.com
จำเนียร วรรัตน์ชัยพันธ์. (2560). พื้นที่สีเขียวและความหลากหลายทางชีวภาพในเมือง: มาตรการรับมือกับการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น. กรุงเทพฯ: สถาบันพระปกเกล้า.
ชนิษฎา ชูสุข, สมพร คุณวิชิต, จิตราวดี ฐิตินันทกร, และประวิช ขุนนิคม. (2566). การจัดระเบียบสุนัขและแแมว "จร" และ "ไม่จร" (จัด) เทศบาลเมืองกะทู้ อำเภอกะทู้ จังหวัดภูเก็ต. ใน วิลาวัณย์ หงส์นคร (บก.). บันทึกเรื่องเด่นรางวัลพระปกเกล้า ท้องถิ่นในยุคโลกยุควูก้า (VUCA WORLD) (น. 116-163). กรุงเทพฯ: วิทยาลัยพัฒนาการปกครองท้องถิ่น สถาบันพระปกเกล้า.
เชิดพงศ์ จินดาสุวรรณ, และสิรินาฎ เพ็ชรรัตนมุณี. (2566). มาตรการทางกฎหมายในการควบคุมสุนัขจรจัด. ใน การประชุมหาดใหญ่วิชาการระดับชาติและนานาชาติ ครั้งที่ 15 (น. 606-612). สงขลา: มหาวิทยาลัยหาดใหญ่.
ณัฐสิทธิ์ ด่อนแก้ว, พิศประไพ สาระศาลิน, และชัยพร พานิชรุทติวงศ์. (2562). การออกแบบสื่อแอนิเมชัน 3 มิติ เพื่อลดปัญหาสุนัขจรจัด. ใน งานประชุมวิชาการระดับชาติ มหาวิทยาลัยรังสิต ประจำปี 2562 (น. 352-362). ปทุมธานี: มหาวิทยาลัยรังสิต.
ณัฐิวุฒิ ฉลองอมรกุล. (2561). โครงการพัฒนาโมบายแอปพลิเคชัน ระบบหาบ้านใหม่ให้สุนัข (การค้นคว้าอิสระวิทยาศาสตรมหาบัณฑิต), มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
ทยาวีร์ ช่างบรรจง, ขันทอง วัฒนะประดิษฐ์, และพระมหาหรรษา ธมฺมหาโส. (2563). รูปแบบการบริหารจัดการสถานพักพิงสุนัขจรจัดต้นแบบในวัดตามหลักพุทธสันติวิธี: ศึกษากรณี วัดโตนด อำเภอบางปะหัน จังหวัดพระนครศรีอยุธยา. วารสารสันติศึกษาปริทรรศน์ มจร., 8(3), 855-869.
ทวิดา กมลเวชช. (2565). ปาฐกถาเรื่อง รัฐกับวิกฤตการณ์. วารสารธรรมศาสตร์, 41(3), 1-8.
ไทยพีบีเอส. (2565). อีกทางเลือก! ที่พักพิง "จรจัดสรร" แก้ปัญหาหมาจรจัด ด้วยการออกแบบ. สืบค้นเมื่อ 24 พฤศจิกายน 2567, จาก https://www.thaipbs.or.th/news/content/314447
ไทยพีบีเอส. (2567). ศาลฯ เลื่อนนัดพิจารณาคดี "เตี้ย มช." ไปเป็นวันที่ 13 ม.ค.68. สืบค้นเมื่อ 1 พฤศจิกายน 2567, จาก https://www.thaipbs.or.th/news/content/345760
ไทยโพสต์. (2565). ‘สุนัขชุมชน’ตลาดแม่กลอง โมเดลแก้หมาเร่ร่อน. สืบค้นเมื่อ 20 พฤศจิกายน 2567, จาก https://www.thaipost.net/general-news/112486/
ไทยรัฐออนไลน์. (2566). เตี้ย มช. เปิดหลักฐานสำคัญปิดคดีปริศนา ยกระดับกฎหมายทารุณหมาจร. สืบค้นเมื่อ 22 พฤศจิกายน 2567, จาก https://www.thairath.co.th/scoop/theissue/2712224
ธนากร คำภิมาบุตร. (2565). แนวทางการบริหารจัดการเพื่อลดปัญหาสุนัขจรจัดขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในอำเภอเมืองสุพรรณบุรี จังหวัดสุพรรณบุรี (การค้นคว้าอิสระรัฐประศาสนศาสตรบัณฑิต), มหาวิทยาลัยราชภัฏพระนครศรีอยุธยา.
นรุตม์ เจริญศรี. (2565). เมืองกับความเชื่อมโยงระหว่างประเทศ. กรุงเทพ: ศูนย์ศึกษาการต่างประเทศ.
เบญจมาศ สุนนทะนาม, และหัชชากร วงศ์สายัณห์. (2561). นโยบายเรื่องสุนัขจรจัดของกรุงเทพมหานคร: ศึกษาเปรียบเทียบระหว่างกรุงเทพมหานครกับเมืองชิคาโก. ใน การประชุมวิชาการและนำเสนอผลงานระดับชาติของนักศึกษา ด้านมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ ครั้งที่ 1/2561 (น. 539-553). กรุงเทพฯ: คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสุนันทา.
ปริญญาวัน ชมเสวก. (2563). แนวทางการแก้ไขปัญหาร้องเรียนเกี่ยวกับสุนัขจรจัด: ศึกษากรณีที่มีการร้องเรียนต่อผู้ตรวจการแผ่นดิน. กรุงเทพฯ: สำนักงานผู้ตรวจการแผ่นดิน.
ปัฐมพงศ์ รัตนโกศัย และสุทธิชัย รักจันทร์. (2562). ความเหลื่อมล้ำในการพัฒนาเมือง: กรณีนโยบายสาธารณะว่าด้วยการพัฒนาเมืองอัจฉริยะ (smart city) ของประเทศไทย. ใน รายงานการประชุมวิชาการสถาบันพระปกเกล้า ครั้งที่ 21 ประจำปี 2562 ลดช่องว่างความเหลื่อมล้ำ สร้างคุณภาพประชาธิปไตย (น. 247-274). กรุงเทพฯ: สถาบันพระปกเกล้า.
ปุณยนุช รุธิรโก. (2556). ความยั่งยืนในการจัดการพื้นที่สีเขียวในเขตเมือง. วารสารสุทธิปริทัศน์, 27(84), 55-76.
พนมพร แสนประเสริฐ. (2563). ปัญหาการทอดทิ้งสัตว์ไทยกับแนวคิดประโยชน์นิยม. วารสารสถานวิจัยพิมลธรรม, 7(2), 175-186.
พนา กันธา. (2560). "หมา": ประวัติศาสตร์ว่าด้วยสัตว์เลี้ยงที่ไม่ใช่แค่การเลี้ยงสัตว์. วารสารประวัติศาสตร์ มศว, 42(1), 166-182.
พนิดา สงวนเสรีวานิช. (2560). เมื่อ "เมือง" กลายเป็นโจทย์บริหารท้องถิ่นสมัยใหม่. สืบค้นเมื่อ 3 พฤศจิกายน 2567, จาก https://www.matichon.co.th/euro-2016-news/news_450860
พัชรินทร์ สิรสุนทร, วัชรวุฒิ ซื่อสัตย์, ศุภกร ทองยวน, และธนู ภิญโญภูมินทร์. (2563). แผนชุมชนเพื่อการจัดการสุนัขเลี้ยงและสุนัขจรจัด ในเขตชุมชนเมือง กรณีศึกษาเทศบาลเมืองเพชรบูรณ์ จังหวัดเพชรบูรณ์. วารสารศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัยแม่โจ้, 8(1), 90-108.
พิชฌน์ จันทร์พริ้ม. (2565). สุนัขชุมชน ตลาดแม่กลอง โมเดลที่บอกว่าหมาจรจัดไม่ใช่ภาระ และอยู่ร่วมกับสังคมได้. สืบค้นเมื่อ 19 พฤศจิกายน 2567, จาก https://urbancreature.co/dog-maeklong/
พิชญ์ พงษ์สวัสดิ์. (2562). เมืองกับความเหลื่อมล้ำ ในมิติของการกระจายอำนาจ. สืบค้นเมื่อ 19 พฤศจิกายน 2567, จาก https://www.matichon.co.th/columnists/news_1728701
พิชญ์ พงษ์สวัสดิ์. (2567). บทสำรวจชีวิตของคนจนเมืองหลุดระบบ: กรณีศึกษาคนจนเช่าบ้าน/ห้องในเขตกรุงเทพมหานคร. วารสารสังคมศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 54(1), 26-45.
ภัทราวดี จำนงค์, และกฤชวรรธน์ โล่ห์วัชรินทร์. (2565). การศึกษาการนำนโยบายการพัฒนาเมืองอัจฉริยะไปปฏิบัติของจังหวัดภูเก็ต. วารสารรัฐศาสตร์และรัฐประศาสนศาสตร์, 13(2), 215-242.
มูลนิธิสุนัขในซอย ซอยด็อก. (2564). มูลนิธิซอยด๊อก ชวนตระหนักวิกฤตสุนัขจรจัดเนื่องในวันสุนัขโลก. สืบค้นเมื่อ 30 พฤศจิกายน 2567, จาก https://workpointtoday.com/animal-2/
ยศนันท์ ปานาภรณ์, และวัชรชัย จิรจินดากุล. (2563). มาตรการทางกฎหมายในการจัดการปัญหาสุนัขจรจัดในประเทศไทย: ศึกษาบทบาทของผู้ประกอบกิจการเพื่อจำหน่ายสุนัข. วารสารวิชาการคณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยหัวเฉียวเฉลิมพระเกียรติ, 10(2), 80-91.
ยศนันท์ ปานาภรณ์. (2562). มาตรการทางกฎหมายในการจัดการปัญหาสุนัขจรจัดในประเทศไทย: ศึกษากรณีบทบาทของเจ้าของสุนัข ผู้ประกอบกิจการเพื่อจำหน่ายสุนัข และหน่วยงานของรัฐ (วิทยานิพนธ์นิติศาสตรมหาบัณฑิต), สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์.
ยศพร จันทองจีน, และศราวุฒิ ปิ่นทอง. (2565). การศึกษาปัญหาสุนัขจรจัดมในบริบทชุมชนเมืองสู่แนวทางการแก้ปัญหาด้วยสถาปัตยกรรมขนาดเล็ก. วารสารมหาวิทยาลัยศิลปากร, 42(4), 1-14.
ยศพร จันทองจีน. (2564). “จรจัดสรร” วัฒนธรรมการเลี้ยงหมาในสังคมไทย สู่การออกแบบโครงการต้นแบบเพื่อสวัสดิภาพหมาจรจัดในมหานคร (วิทยานิพนธ์ปรัชญาดุษฎีบัณฑิต สาขาศิลปะการออกแบบเชิงวัฒนธรรม), มหาวิทยาลัยศิลปากร.
วรชัย ทองไทย, และสุรีย์พร พันพึ่ง. (2550). ประชากรและสังคม "นคราภิวัฒน์และวิถีชีวิตเมือง". กรุงเทพฯ: สถาบันวิจัยประชากรและสังคม มหาวิทยาลัยมหิดล.
วุฒิสาร ตันไชย, และชัยวุฒิ ตันไชย. (2563). เมืองเปลี่ยน ประเทศเปลี่ยน: เมืองกับฉากทัศน์การพัฒนา. กรุงเทพฯ: สถาบันพระปกเกล้า.
ศรัณญู ภักดีวงษ์. (2560). องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นกับการแก้ปัญหาสุนัขจรจัด กรณีศึกษาจังหวัดปทุมธานี (การค้นคว้าอิสระรัฐศาสตรมหาบัณฑิต), มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
ศิริรัตน์ เลิศวิรัชชัยนันท์. (2565). โครงการวางผังและออกแบบศูนย์รวมคนรักสุนัขและแมว จ.ปทุมธานี (วิทยานิพนธ์ภูมิสถาปัตยกรรมศาสตรบัณฑิต สาขาวิชาภูมิสถาปัตยกรรม). มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
ศูนย์สื่อสารองค์กรและนักศึกษาเก่าสัมพันธ์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่. (2564). มช. สร้าง Community Dogs ในโครงการ (ห)มา ซีเอ็มยู เปลี่ยนสุนัขจร เป็นสุนัขชุมชน อยู่ร่วมกับคนอย่างยั่งยืน. สืบค้นเมื่อ 30 พฤศจิกายน 2567, จาก https://www.cmu.ac.th/th/article/62117327-d425-452d-803f-c977881614b9
สง่า อัครปรีดี. (2562). กฎหมายเกี่ยวกับสัตว์เลี้ยงของประเทศออสเตรเลีย. สืบค้นเมื่อ 3 ธันวาคม 2567, จาก http://web.krisdika.go.th/pdfPage.jsp?type=act&actCode=361
สมปอง เจริญสุข. (2556). มาตรการในการจัดการสุนัขจรจัดในเขตเทศบาลตำบลบางเสร่ อำเภอสัตหีบ จังหวัดชลบุรี (การศึกษาค้นคว้าอิสระรัฐศาสตรมหาบัณฑิต), มหาวิทยาลัยบูรพา.
สาธิต ปรัชญาอริยะกุล. (2565). สุนัขจรจัด พรวด! จิตสำนึก-ศก. ปัจจัยหลักถูกทิ้ง เปิดโมเดลแก้ปัญหา. สืบค้นเมื่อ 3 ธันวาคม 2567, จาก https://www.naewna.com/likesara/653309
สำนักงานสภาพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ. (2562). แผนแม่บทภายใต้ยุทธศาสตร์ชาติ (6) ประเด็น พื้นที่และเมืองน่าอยู่อัจฉริยะ (พ.ศ. 2561 - 2580). กรุงเทพฯ: สำนักงานสภาพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ.
สุทธาวรรณ บุญวงศ์. (2561). มาตรการทางรายได้สาธารณะในการจัดการปัญหาสุนัขจรจัดในประเทศไทย (วิทยานิพนธ์นิติศาสตรมหาบัณฑิต), มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
หาดใหญ่โฟกัส. (2566). "สงขลา" แก้ไขปัญหาและลดจำนวนสุนัขจรจัดในพื้นที่ ออกหน่วยบริการผ่าตัดทำหมัน. สืบค้นเมื่อ 15 ธันวาคม 2567, จาก https://www.hatyaifocus.com/news-detail/24325/
อรทัย ก๊กผล. (2559). Ubanization เมื่อ "เมือง" กลายเป็นโจทย์บริหารท้องถิ่นสมัยใหม่. กรุงเทพฯ: สถาบันพระปกเกล้า.
Brennan, S. R., & Withgott, J. (2005). Environmental: The Science Behind the Stories (3rd ed.). San Francisco: Pearson Benjamin Cummings.
Chonmaitree, J. (2017). A Study of Bangkok Populations' Attitudes Towards Stray Dog Population Control (Independent Study Master of Science Program in Marketing), Thammasat University.
Garcia, R. de C. M., Calderón, N., & Ferreira, F. (2012). Consolidation of International Guidelines for the Management of Canine Populations in Urban Areas and Proposal of Performance Indicators. Revista Panamericana de Salud Publica. 32(2), 140-144.
Høgåsen H. R., Er, C., Di Nardo, A., Dalla Villa, P. (2013). Free-roaming Dog Populations: A Cost-Benefit Model for Different Management Options, Applied to Abruzzo, Italy. Prev Vet Med, 112(3-4), 401-413.
Lane, D. R., McNicholas, J., & Collis, G. M. (1998). Dogs for the Disabled: Benefits to Recipients and Welfare of the Dog. Applied Animal Behaviour Science, 59(1-3), 49-60.
Papavasili, T. H., Kontogeorgos, A., Mavrommati, A., Sossidou, E. N., & Chatzitheodoridis, F., (2024). Review of Stray Dog Management: Dog Days in the European Countries. Bulgarian Journal of Veterinary Medicine, 27(2), 322-342.
Saree, A., Klinpikul, A., Kongchu, A., Wongaree, A., Navykarn, B., Songsakul, C., et al. (2024). Assessing the Impact of Feeding Stray Dogs on Stray Dog-Related Issues: A Community-Based Study in Songkhla, Thailand. Journal of Health Science and Medical Research (JHSMR), 42(3), 1-10.
Smith, L. M., Hartmann, S., Munteanu, A. M., Dalla Villa, P., Quinnell, R. J., Collins, L. M. (2019). The Effectiveness of Dog Population Management: A Systematic Review. Animals (Basel), 9(12), 1020. https://doi.org/10.3390/ani9121020
Soi Dog. (2023). Soi Dog May 2023 post. Retrieved November 14,2024, from https://www.soidog.org/sites/default/files/pdfs/38b2d20b-0f8f-40c1-8c00-fad359929c4c/Soi%20Dog%20Post%20-%20May%202023.pdf
UN-habitat. (2024). New Urban Agenda. Retrieved December 25, 2024, from https://unhabitat.org/about-us/new-urban-agenda
United Nations Development Programme. (2000). United Nations Environment Programme, World Bank and World Resources Institute. Amsterdam: Elsevier Science.
United Nations Population Fund. (2007). State of World Population 2007. Retrieved December 19, 2024, from https://www.unfpa.org/publications/state-world-population-2007
United Nations. (2004). World Urbanization Prospects: The 2003 Revision. New York: United Nations.
United Nations. (2017). New Urban Agenda. New York: United Nations.
Urban Studies Lab. (2022). The New Urban Agenda. Retrieved December 10, 2024, from https://www.uslbangkok.com/post/the-new-urban-agenda-%E0%B8%A7%E0%B8%B2%E0
World Organization of Animal Health. (2025). Guidelines on Stray Dog Population Control. Retrieved April 20, 2025, from https://www.woah.org/fileadmin/Home/eng/Internationa_Standard_Setting/docs/pdf/A_TAHSC_Sept_2009_Part_A_b_.pdf
