ลักษณะสถาปัตยกรรมดั้งเดิมของบ้านพักผู้จัดการบริษัทอีสต์เอเชียติก ในจังหวัดแพร่

Main Article Content

ปิยะธิดา สายขุน
เทิดศักดิ์ เตชะกิจขจร

บทคัดย่อ

บ้านพักผู้จัดการบริษัท อีสต์เอเชียติก เป็นหนึ่งในตัวอย่างของบ้านที่แสดงให้เห็นถึงจุดเปลี่ยนของการสร้าง “บ้านไม้แปรรูป” โดยมีประวัติความเป็นมายาวนานกว่า 100 ปี อาคารจึงถูกปรับเปลี่ยนรูปแบบไปตามการใช้งานแต่ละยุคสมัย การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาลักษณะสถาปัตยกรรมดั้งเดิมของอาคาร ด้วยวิธีการสำรวจรังวัดอาคาร การสัมภาษณ์ รวมถึงการศึกษาจากเอกสารที่เกี่ยวข้อง เพื่อวิเคราะห์โครงสร้างและการใช้งานจากลักษณะทางสถาปัตยกรรมที่สามารถสืบค้นได้ จากการศึกษาพบว่าสามารถสืบค้นลักษณะดั้งเดิมของอาคารไปได้ถึงช่วงปีพ.ศ.2468-2478 โดยลักษณะสถาปัตยกรรมในช่วงเวลาดังกล่าวมีความแตกต่างจากรูปแบบในปัจจุบันหลายประการ เช่น มีระเบียงทางเดินชั้นบนเปิดโล่ง 2 ด้าน และมีชานทั้งชั้นบนชั้นล่าง และจากการศึกษาหน้าตัดไม้ในโครงสร้างส่วนต่างๆ ทั้ง หลังคา ผนัง พื้น รวมถึงระบบการก่อสร้าง พออนุมานได้ว่าบ้านพักผู้จัดการบริษัทอีสต์เอเชียติกเป็นหนึ่งในจุดเริ่มต้นของบ้านไม้แปรรูปหลังอื่นๆ ที่เห็นได้ในปัจจุบัน อย่างไรก็ตาม ด้วยสภาพป่าไม้ที่อุดมสมบูรณ์ ทำให้มีการใช้หน้าตัดไม้ที่มีขนาดใหญ่กว่าที่ใช้ทั่วไปในปัจจุบัน

Article Details

ประเภทบทความ
บทความวิชาการ

เอกสารอ้างอิง

กรมป่าไม้. องค์ความรู้ไม้สักไทย. กรุงเทพฯ : สำนักวิจัยและพัฒนาการป่าไม้ กรมป่าไม้, 2556.

กิตติชัย วัฒนานิกร. นายห้างป่าไม้ สีสันชีวิตอดีตล้านนา. พิมพ์ครั้งที่ 2. เชียงใหม่: สันติภาพแพ็คพริ้นท์ เชียงใหม่, 2558.

ข่ายลูกหลานเมืองแพร่. ผ่อบ้าน หันเมือง:การอนุรักษ์สถาปัตยกรรมท้องถิ่นโดยชุมชน จังหวัดแพร่. กรุงเทพฯ: ศูนย์จังหวัดพระนครศรีอยุธยา, (ม.ป.ป.).

ต่อพงศ์ ยมนาค. วัสดุและการก่อสร้าง: ไม้. พิมพ์ครั้งที่ 5. กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์ มหาวิทยาลัย, 2553.

เทอด สุปรีชากร. “บ้านบนเมก.” ใน ทัศนียา สุปรีชากร. อนุสรณ์พระราชทานเพลิงศพศาสตราจารย์เทอด สุปรีชากร. [ม.ป.ท.], 2551.

ธีรวุธ กล่อมแล้ว. “แนวทางการอนุรักษ์เรือนไม้พื้นถิ่นในเขตเทศบาลเมืองแพร่.” วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต สาขาวิชาสถาปัตยกรรม คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่, 2552.

เพ็ญสุภา สุขคตะ. เยี่ยมเรือนเยือนอดีต. กรุงเทพฯ: ภาคโบราณคดีและวิจิตรศิลป์แห่งเอเชียตะวันออกเฉียงใต้, 2554.

ศูนย์ฝึกอบรมที่ 1 (แพร่). “โครงการพิพิธภัณฑ์การป่าไม้.” แพร่: พิพิธภัณฑ์ป่าไม้แพร่, 2556.

แสงแข ชมพูมิ่ง. การป่าไม้เมืองแพร่. (ม.ป.ท.), 2548.

อารยา เรืองคงเกียรติ. “การศึกษารูปแบบทางกายภาพของเรือนแพทรงไทย กรณีศึกษาชุมชนคนเวียง อำเภอเสนา.” วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต ภาควิชาสถาปัตยกรรมศาสตร์ คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 2554.

อำไพ เปี่ยมอรุณ. การแปรรูปไม้. กรุงเทพฯ: สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ,2549.

King, Anthony D. The Bungalow. 2nd ed. Oxford: Oxford University Press, 1984.

Ping Amaranand and Warren, W. Heritage Homes of Thailand. Bangkok: Siam Society, 1995.

สัมภาษณ์
เกียรติศักดิ์ แจ้งชูศักดิ์. หัวหน้ากองช่างโรงเรียนป่าไม้แพร่ ช่วงปีพ.ศ.2536-ปัจจุบัน. สัมภาษณ์, 3 พฤศจิกายน
2560.

ดารา ยาร์ด. ทายาทอดีตผู้จัดการบริษัทอีสต์เอเชียติก. สัมภาษณ์, 2 มีนาคม 2561.

ทองดี แก่นแก้ว. อดีตหัวหน้ากองช่างโรงเรียนป่าไม้แพร่ ช่วงปี พ.ศ.2510-2543. สัมภาษณ์, 3 พฤศจิกายน 2560.

ทัศนียา สุปรีชากร. ทายาทอดีตผู้อำนวยการโรงเรียนป่าไม้แพร่. สัมภาษณ์, 31 มีนาคม 2561.

บุญส่ง วงวาร. ศิษย์เก่าวิทยาลัยวนศาสตร์ช่วงปี พ.ศ.2494-2496 และอดีตผู้อำนวยการโรงเรียนป่าไม้แพร่ช่วงปี พ.ศ.2515-2520. สัมภาษณ์, 5 พฤศจิกายน 2560.

พิมพ์พันธุ์ เพชรรัตน์. รักษาการผู้อำนวยการสถาบันประชารัฐพิทักษ์ป่า. สัมภาษณ์, 10 กันยายน 2560.

เสรี ชมพูมิ่ง. อดีตผู้รับเหมาทำไม้สักในจังหวัดแพร่. สัมภาษณ์, 5 พฤศจิกายน 2560.

อดุลย์ อดุลวัฒนศิริ. ทายาทของสล่าเตียม เวียงกลาง หนึ่งในช่างไม้ที่สร้างคุ้มวงศ์บุรี. สัมภาษณ์, 5 พฤศจิกายน 2560.