การวิเคราะห์การวางผังนิคมอุตสาหกรรมในพื้นที่ภาคกลางตอนล่าง ของประเทศไทย ภายใต้ข้อพิจารณาทางภูมิสถาปัตยกรรม กรณีศึกษา นิคมอุตสาหกรรมสมุทรสาคร

บทคัดย่อ

     นิคมอุตสาหกรรม คือเขตพื้นที่ดินซึ่งจัดสรรไว้สำหรับโรงงานอุตสาหกรรมเข้าไปอยู่รวมกันอย่างเป็นสัดส่วน โดยมีกรมนิคมอุตสาหกรรมแห่งประเทศไทยเป็นหน่วยงานที่ควบคุมดูแล แม้จะมีกฎหมายและข้อกำหนดที่ว่าด้วยการเลือกที่ตั้งและขออนุญาตจัดตั้งนิคมอุตสาหกรรม แต่ประเด็นส่วนใหญ่มักกล่าวถึงมาตรฐานงานด้านวิศวกรรมเป็นหลัก โดยขาดการคำนึงถึงประเด็นทางภูมิสถาปัตยกรรมและสิ่งแวดล้อม ซึ่งอาจส่งผลกระทบต่อการบริหารจัดการในระยะยาว เช่น การระบายน้ำและภัยธรรมชาติ งานวิจัยนี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์แนวทางพัฒนานิคมอุตสาหกรรมบนที่ราบลุ่มภายใต้แนวทางภูมิสถาปัตยกรรม เนื่องจากนิคมอุตสาหกรรมในประเทศไทยส่วนมากตั้งอยู่บนที่ราบลุ่ม โดยศึกษาแนวคิดเรื่องพื้นที่นิคมอุตสาหกรรม แนวคิดเรื่องที่ราบลุ่มในประเทศไทย และแนวทางการพัฒนานิคมอุตสาหกรรมเพื่อให้เกิดความยั่งยืน เพื่อเสนอแนวทางในการออกแบบภูมิสถาปัตยกรรมสำหรับนิคมอุตสาหกรรม

     งานวิจัยนี้ดำเนินการวิเคราะห์หลักการพัฒนานิคมอุตสาหกรรมจากเอกสารและงานวิจัยต่าง ๆ และทำการเก็บข้อมูลพื้นที่นิคมอุตสาหกรรมสมุทรสาคร ซึ่งเป็นตัวอย่างนิคมอุตสาหกรรมบนที่ราบลุ่ม โดยการสำรวจพื้นที่และสัมภาษณ์ผู้ที่ได้รับผลกระทบจากนิคมอุตสาหกรรม และนำข้อมูลมาวิเคราะห์ตามประเด็นภายใต้แนวทางภูมิสถาปัตยกรรม

     ผลการวิจัยพบว่า นิคมอุตสาหกรรมสมุทรสาคร เน้นเลือกที่ตั้งโครงการโดยพิจารณาด้านเศรษฐกิจและด้านทรัพยากรเป็นหลัก ด้านการวางผังบริเวณ พบว่า มีการจัดการน้ำในที่ราบลุ่มได้อย่างมีประสิทธิภาพ โดยแบ่งเขตพื้นที่ระบายน้ำในโครงการหลายส่วนตามระดับความสูงของพื้นที่ และระบายน้ำสู่บ่อหน่วงน้ำตามแรงโน้มถ่วง สำหรับการออกแบบภูมิสถาปัตยกรรมด้านอื่น ๆ ยังมีหลายประเด็นที่ไม่เป็นไปตามหลักเกณฑ์ในการพัฒนานิคมอุตสาหกรรม