สุขภาวะทางใจของผู้อยู่อาศัยในที่อยู่อาศัย: การทบทวนวรรณกรรมและข้อเสนอแนะ

บทคัดย่อ

          สุขภาวะ เป็นประเด็นที่ได้รับความสนใจอย่างมากในปัจจุบัน ประกอบด้วยหลายด้าน หนึ่งในนั้นคือด้านสุขภาวะทางใจหรือความสุข ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของสุขภาพจิตมนุษย์ ความสุขมีการศึกษามายาวนานและได้รับการตระหนักถึงอย่างมากในหลายภาคส่วนและในหลายประเทศ ในวงการสถาปัตยกรรมมีการศึกษาวิจัยเกี่ยวกับผลกระทบของอาคารต่อสุขภาพจิตของมนุษย์ พบว่าคุณภาพที่อยู่อาศัยเป็นปัจจัยสำคัญที่นำไปสู่ปัญหาสุขภาพกายและสุขภาพจิตของผู้อยู่อาศัยได้ เช่นเดียวกับในวงการอสังหาริมทรัพย์ที่เริ่มตระหนักถึงประเด็นนี้ผ่านทางแนวคิด นโยบายและวิสัยทัศน์ของบริษัทหลายแห่ง แสดงผลลัพธ์ออกมาในรูปแบบของผลิตภัณฑ์ และการบริหารโครงการที่คำนึงถึงสุขภาวะทางใจหรือความสุขของผู้อยู่อาศัย แม้จะเริ่มเห็นได้ว่ามีการตระหนักถึงประเด็นนี้ แต่ในปัจจุบันมาตรฐานการออกแบบที่คำนึงและให้ความสำคัญถึงประเด็นนี้ยังมีไม่มากนัก
          ในบทความนี้ผู้วิจัยจึงได้ทำการศึกษารวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับสุขภาวะทางใจ ความเชื่อมโยงของสุขภาวะและความสุข รวมถึงมาตรฐานการออกแบบอาคารที่อยู่อาศัยที่คำนึงถึงสุขภาวะทางใจของผู้อยู่อาศัยจากทั้งในและต่างประเทศ และบทความวิชาการที่กล่าวถึงลักษณะทางกายภาพของที่อยู่อาศัยที่เกี่ยวข้องกับสุขภาวะทางใจของผู้อยู่อาศัย โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษานิยามของสุขภาวะทางใจ และศึกษามาตรฐานการออกแบบอาคารรวมถึงบทความวิชาการเพื่อรวบรวมข้อมูล วิเคราะห์และจัดหมวดหมู่ตัวแปรที่เกี่ยวข้องกับสุขภาวะทางใจ จากการศึกษาพบว่าตัวแปรที่เกี่ยวข้องกับสุขภาวะทางใจสามารถสรุปเป็นหมวดหมู่ ได้แก่ ความปลอดภัย, ความสวยงาม, ความเป็นระเบียบ, ความเป็นส่วนตัว, ความเหมาะสมกับสภาพแวดล้อม, ความสะดวกสบาย, ความสะอาด, ขนาดพื้นที่ต่อคนที่เหมาะสม, การควบคุมมลพิษทางเสียง และการเข้าถึงพื้นที่สีเขียว โดยเรื่องความปลอดภัยและความเหมาะสมของสภาพแวดล้อมมีการคำนึงถึงมากที่สุดจากทั้งมาตรฐานและบทความ รองลงมาคือขนาดพื้นที่ต่อคนที่เหมาะสม และความสวยงามที่คำนึงถึงในทุกมาตรฐานเช่นเดียวกับความปลอดภัย
          อย่างไรก็ตามมาตรฐานการออกแบบอาคารที่อยู่อาศัยที่เกี่ยวข้องกับสุขภาวะทางใจในประเทศไทยยังคงขาดความครอบคลุม ในด้านการศึกษาทางวิชาการพบว่ามีการศึกษาที่เกี่ยวข้องกับลักษณะทางกายภาพของที่อยู่อาศัยที่เกี่ยวข้องกับสุขภาวะทางใจโดยส่วนใหญ่เป็นการศึกษาในต่างประเทศเท่านั้น จึงเห็นได้ว่าในประเทศไทยยังขาดการคำนึงถึงการพัฒนาองค์ความรู้ในเรื่องนี้ รวมถึงมีการศึกษาอยู่ในแวดวงจำกัด ดังนั้นหน่วยงานที่เกี่ยวข้องทั้งภาครัฐและภาคเอกชนจึงควรสนับสนุนให้มีการศึกษาวิจัยในเรื่องสุขภาวะทางใจของผู้อยู่อาศัยในที่อยู่อาศัยมากขึ้น เพื่อพัฒนาความรู้ในด้านการออกแบบอาคารที่คำนึงถึงสุขภาวะทางใจในการอยู่อาศัย และนำไปสู่การพัฒนาข้อชี้แนะในการออกแบบให้ตอบสนองการใช้งานของผู้อยู่อาศัยในเชิงสุขภาวะทางใจ และสามารถสร้างสุขภาวะทางใจที่ดีในการอยู่อาศัยของผู้อยู่อาศัยต่อไป