Morphological การเปลี่ยนแปลงเชิงสัณฐานชุมชนคลองโอ่งอ่างและชุมชนสะพานหัน การเปลี่ยนแปลงเชิงสัณฐานชุมชนคลองโอ่งอ่างและชุมชนสะพานหัน

บทคัดย่อ

          ชุมชนคลองโอ่งอ่างและชุมชนสะพานหัน ตั้งอยู่ทางด้านตะวันตกเฉียงใต้บริเวณเกาะรัตนโกสินทร์ชั้นนอกของกรุงเทพมหานคร ที่มีความสำคัญทางประวัติศาสตร์การตั้งถิ่นฐานชุมชนจีนและประกอบด้วยองค์ประกอบทางกายภาพที่สำคัญของเมือง จากการสำรวจพื้นที่ในปัจจุบันพบว่า พื้นที่ชุมชนคลองโอ่งอ่างและชุมชนสะพานหันเกิดการเปลี่ยนแปลงค่อนข้างน้อย ในขณะที่พื้นที่ใกล้เคียงในบริบทเดียวกันเกิดการเปลี่ยนแปลงอย่างต่อเนื่อง

            การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์และประมวลรูปแบบการเปลี่ยนแปลงรูปแปลงที่ดินและการใช้งานของชุมชนคลองโอ่งอ่างและชุมชนสะพานหัน โดยการศึกษาข้อมูลการเปลี่ยนแปลงองค์ประกอบทางกายภาพ ได้แก่ รูปแปลงที่ดิน เส้นทางสัญจร จากข้อมูลเอกสารเชิงประวัติศาสตร์และโฉนดที่ดินของชุมชน ตั้งแต่เริ่มตั้งถิ่นฐานจนถึงปัจจุบัน สำรวจภาคสนาม รังวัด สัมภาษณ์บุคคล และเปรียบเทียบข้อมูล เพื่อวิเคราะห์ข้อมูลและหาคำตอบ

            จากการศึกษาในพื้นที่ศึกษาพบว่า (1) รูปแบบการจัดสรรที่ดินชุมชนคลองโอ่งและชุมชนสะพานหันประกอบด้วยสามรูปแบบ คือ(1.1) รูปแปลงที่ดินคงเดิม (1.2) รูปแปลงที่ดินซอยแปลง และ(1.3) รูปแปลงที่ดินผสม ซึ่งทั้งสามรูปแบบมีลักษณะรูปแปลงที่ดินขนาดกลางและขนาดเล็กกระจายทั่วพื้นที่ชุมชนทำให้การพัฒนาในรูปแบบรวมแปลงเกิดขึ้นได้ยาก และ (2) ปัจจัยทางกายภาพที่ส่งผลต่อการเปลี่ยนแปลงพื้นที่ชุมชนคือรูปแปลงที่ดิน การพัฒนาและการจัดสรรรูปแปลงที่ดินของชุมชนส่งผลต่อการเปลี่ยนแปลงทั้งกับเส้นทางสัญจรทำให้มีทั้งส่วนที่เป็นสาธารณะและส่วนที่เป็นของส่วนบุคคลในภาระจำยอมหรือกึ่งภาระจำยอม และอาคารสิ่งปลูกสร้างทำให้มีลักษณะคงเดิมและพัฒนาเป็นตึกแถวเพิ่มพื้นที่การใช้งาน ตลอดจนปัจจัยด้านอื่น ๆ ทางด้านสังคม วัฒนธรรม สภาพแวดล้อม ที่มีผลต่อการเปลี่ยนแปลงตามยุคสมัยซึ่งอาจมีการศึกษาต่อไปนั้น เป็นที่มาของความหลากหลายการใช้พื้นที่ชุมชนซึ่งปรากฏให้เห็นในปัจจุบัน ทำให้ผลการศึกษานำไปสู่การประเมินผลเพื่อหาแนวทางในการพัฒนาและอนุรักษ์พื้นที่ชุนชนในอนาคต