พัฒนาการทางสังคมและวัฒนธรรมในเขตเมืองเก่านครลำปาง

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีจุดประสงค์เพื่อศึกษาพัฒนาการทางสังคมและวัฒนธรรมในเขตเมืองเก่านครลำปาง  พบว่า  พัฒนาการของความเปลี่ยนแปลงทางสังคมและวัฒนธรรมในเขตเมืองเก่านครลำปางแบ่งออกเป็น 4 ยุค คือยุคเมืองโบราณพันปี ยุคชุมชนนานาชาติ ยุครถไฟสายเหนือมาถึงนครลำปาง และยุคหลังสงครามโลกครั้งที่ 2 จนถึงปัจจุบัน โดยแต่ละยุคได้มีปัจจัยและเงื่อนไขต่าง ๆ เป็นตัวผลักดันทำให้เกิดความเปลี่ยนแปลงนับตั้งแต่ยุคเมืองโบราณพันปีที่มีความสัมพันธ์กับอาณาจักรหริภุญไชยมาสู่ยุคของอาณาจักรล้านนา และเป็นเมืองประเทศราชของกรุงธนบุรีและกรุงรัตนโกสินทร์จนผนวกรวมกันกับสยามในที่สุด ความเปลี่ยนแปลงที่สำคัญของนครลำปาง คือการเป็นศูนย์กลางการสัมปทานป่าไม้ในช่วงหนึ่งร้อยกว่าปีที่ผ่านมาได้ทำให้เกิดระบบเศรษฐกิจแบบทุนนิยมที่ถูกกำหนดโดยชาวต่างประเทศและกลุ่มชาติพันธุ์อันหลากหลายที่เข้ามาทำธุรกิจทำไม้ในนครลำปางในขณะนั้น ยิ่งไปกว่านั้นใน ปีพ.ศ. 2459 เมื่อรถไฟสายเหนือมาถึงนครลำปางเป็นปัจจัยที่สำคัญที่ได้สร้างความเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจและสังคมวัฒนธรรมให้แก่นครลำปาง รถไฟได้นำความเจริญ เศรษฐกิจ วัฒนธรรมและความทันสมัยแบบสังคมกรุงเทพฯ ในด้านต่าง ๆ มาสู่เมืองนครลำปาง ทำให้ในช่วงเวลานั้นได้กลายเป็นเมืองศูนย์กลางทางเศรษฐกิจที่ใหญ่ที่สุดของภาคเหนือตอนบน ต่อมาในปีพ.ศ. 2464 ความเจริญทางเศรษฐกิจและสังคมก็ค่อยทยอยไปสู่เมืองเชียงใหม่ จากนั้นนครลำปางได้ผ่านเหตุการณ์ต่าง ๆ ทั้งสงครามโลกครั้งที่ 2 นโยบายของรัฐที่ต้องการให้นครลำปางเป็นศูนย์กลางของเมืองราชการในภาคเหนือตอนบน แต่ความแปรผันของสถานการณ์ต่าง ๆ ที่กลับทำให้นครลำปางถูกลดความสำคัญทางเศรษฐกิจและศูนย์กลางของราชการลงในช่วง 50 ปีที่ผ่านมาจนคนลำปางเกิดความรู้สึกว่า นครลำปางหรือจังหวัดลำปางในปัจจุบันเป็นเพียง “เมืองผ่าน” ของความเจริญทางสังคมและเศรษฐกิจไปสู่เมืองใหญ่แห่งอื่นในภาคเหนือตอนบนเท่านั้น