การประยุกต์ใช้แนวทางการแก้ไขปัญหาบ้านว่างในญี่ปุ่นกับบริบทไทย

บทคัดย่อ

ในปีพ.ศ. 2558 บ้านว่างในประเทศญี่ปุ่นมีอัตราการเพิ่มสูงขึ้นถึงร้อยละ 13.5 ของจำนวนที่อยู่อาศัยทั้งหมด ซึ่งมีสาเหตุมาจากหลายปัจจัย โดยเฉพาะความไม่ต้องการรับมรดกที่อยู่อาศัยเพราะภาระภาษีที่ดิน รัฐบาลกลางจึงกำหนด “พระราชบัญญัติมาตรการพิเศษสำหรับบ้านว่าง” เพื่อแก้ปัญหาบ้านว่างประเภทอื่น ๆ ที่อาจก่อให้เกิดอันตรายต่อชุมชนและพื้นที่โดยรอบ ซึ่งให้อำนาจหน่วยงานท้องถิ่นในการบริหารจัดการรื้อถอนและปรับปรุงซ่อมแซม รวมทั้งมีการจัดตั้งธนาคารบ้านว่างเพื่อประสานประโยชน์ระหว่างเจ้าของบ้านว่างกับผู้ที่สนใจใช้ประโยชน์

บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาแนวทางการแก้ไขปัญหาบ้านว่าง และถอดบทเรียนจากแนวทางการดำเนินงานในประเทศญี่ปุ่นที่สามารถนำมาประยุกต์ใช้ในบริบทของไทย เพื่อหน่วยงานด้านที่อยู่อาศัยจะนำไปใช้ในการเตรียมการรองรับสถานการณ์บ้านว่างในไทยที่อาจเพิ่มขึ้นมากในอนาคตโดยใช้วิธีการศึกษาจากเอกสาร สัมภาษณ์ผู้เชี่ยวชาญ และนำมาวิเคราะห์พบว่า สถานการณ์บ้านว่างในไทยกำลังดำเนินตามรอบญี่ปุ่น ทั้งบ้านว่างในเมืองใหญ่ อันได้แก่ อาคารชุดรอขาย และบ้านว่างประเภทบ้านเดี่ยวในชนบทที่เกิดจากการอพยพย้ายถิ่น ซึ่งจะกลายเป็นปัญหาตามมา ประเทศไทยจึงควรเตรียมการรับมือทั้งในด้าน(1) การจัดทำฐานข้อมูลที่อยู่อาศัยเพื่อสำรวจสถานการณ์บ้านว่าง (2) การกำหนดนโยบายที่อยู่อาศัยเพื่อควบคุมจำนวนบ้านว่างและนำกลับมาใช้ประโยชน์ และ (3) การดำเนินการบริหารจัดการบ้านว่างโดยให้องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นเข้ามามีบทบาทในการดำเนินงานภายใต้การกำกับดูแลของการเคหะแห่งชาติ