อาคารถนนราชดำเนินกลาง : การออกแบบและรูปแบบสถาปัตยกรรม

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้อธิบายประวัติศาสตร์สถาปัตยกรรมของอาคารถนนราชดำเนินกลาง โดยรวบรวมข้อมูลจากเอกสารจากหอจดหมายเหตุแห่งชาติและหอสมุดแห่งชาติ สำรวจและบันทึกภาพสภาพอาคาร วิเคราะห์ข้อมูลเพื่อให้เห็นภาพรวมพัฒนาการ ตลอดจนรูปแบบสถาปัตยกรรมของอาคารประวัติศาสตร์เหล่านี้ ผลการศึกษาพบว่า การก่อสร้างถนนราชดำเนินกลางและอาคารสองฝั่งถนนเกิดขึ้นในช่วงรัชกาลพระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล เมื่อรัฐบาลคณะราษฎรสนับสนุนให้สำนักงานทรัพย์สินส่วนพระมหากษัตริย์ลงทุนพัฒนาอาคารพาณิชย์ขึ้นสองข้างถนน โดยถือว่าเป็นการสืบทอดแนวพระราชดำริในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวที่ค้างมา รวม 21 หลัง สร้างขึ้นต่างช่วงปีกัน บนพื้นฐานการพัฒนาเมืองที่วางไว้ตั้งแต่สมัยสมบูรณาญาสิทธิราชย์ การก่อสร้างอาคารถนนราชดำเนินกลางแบ่งออกได้เป็น 3 ช่วงหลัก ๆ คือช่วงที่ 1 (พ.ศ. 2482 - 2485)  ช่วงที่ 2 (พ.ศ. 2485 - 2488) และช่วงที่ 3 (พ.ศ. 2488 - 2494) อาคารเหล่านี้ออกแบบโดยสถาปนิกชาวไทยรุ่นบุกเบิก ได้แก่ นายจิตรเสน อภัยวงศ์  พระสาโรชรัตนนิมมานก์ และหม่อมหลวงปุ่ม มาลากุล เป็นอาคารสมัยใหม่ที่ผสมผสานผังพื้นที่สมมาตรแบบสถาปัตยกรรมคลาสสิค การจัดวางรูปทรงลดหลั่นและการใช้เครื่องตกแต่งสถาปัตยกรรมแบบอาร์ต เดโค รวมถึงใช้หลักการสำคัญของสถาปัตยกรรมสมัยใหม่บางประการและได้ใส่ศิลปะไทยประยุกต์เข้าไปด้วย