การศึกษาการเปลี่ยนแปลงพื้นที่ภูมินิเวศแม่น้ำกลายเป็นเมืองโดยใช้การสำรวจระยะไกลโดยใช้ดาวเทียม ในอำเภอวารินชำราบและอำเภอเมืองจังหวัดอุบลราชธานี

บทคัดย่อ

แม่น้ำ (river) เป็นระบบที่มีบทบาทสำคัญในการสนับสนุนและค้ำจุนชีวิตบนโลก (Brierley, 2020) เป็นหนึ่งในเงื่อนไขสำคัญในการเลือกพื้นที่เพื่อตั้งถิ่นฐานของมนุษย์ โดยแม่น้ำมีบทบาทเป็นแหล่งทรัพยากรที่เกื้อหนุนและตอบสนองความต้องการของมนุษย์ (McGaugh, 1970; Bock, Polt, & Shulting, 2018)  ในอดีตการตั้งถิ่นฐานของมนุษย์มีรูปแบบที่แสดงถึงการพึ่งพาและปรับตัวเข้ากับสภาพแวดล้อมและเงื่อนไขตามธรรมชาติ แตกต่างกับเมืองในปัจจุบันที่ไม่สนใจเงื่อนไขเหล่านั้น และกระบวนการที่เกิดตามธรรมชาติ เช่น พลวัตน้ำหลาก (flood pulse) กลับถูกมองว่าเป็นปัญหาและสร้างความเสียหายให้แก่เมือง บทความนี้มีวัตถุประสงค์ในการศึกษาการเปลี่ยนแปลงสิ่งปกคลุมผิวดิน เพื่อระบุขอบเขตพื้นที่ภูมินิเวศแม่น้ำและศึกษารูปแบบการขยายตัวของเมืองและการเปลี่ยนแปลงสิ่งปกคลุมผิวดินในพื้นที่ภูมินิเวศแม่น้ำของอำเภอวารินชำราบและอำเภอเมืองจังหวัดอุบลราชธานี  โดยใช้การสำรวจระยะไกลโดยใช้ข้อมูลจากดาวเทียม (satellite remote sensing) และใช้กระบวนการจำแนกสิ่งปกคลุมผิวดิน (landcover classification) ในการดำเนินการวิจัย

การศึกษาพบว่ามีการเปลี่ยนแปลงสิ่งปกคลุมผิวดินจากพื้นที่เกษตรกรรมและพื้นที่ธรรมชาติเป็นสิ่งปลูกสร้าง (built-up area) ในพื้นที่ภูมินิเวศแม่น้ำ ซึ่งมีรูปแบบการขยายออกจากเมือง และกลุ่มที่อยู่อาศัยเดิมในพื้นที่ความหนาแน่นมากขึ้น โดยไม่สอดคล้องกับเงื่อนไขของพื้นที่ ซึ่งอยู่ภายไต้อิทธิพลจากกระบวนการไหลของน้ำ (fluvial process) และเกิดพลวัต

น้ำหลากเป็นรอบเป็นประจำทุกปี สะท้อนให้เห็นวิถีชีวิตและความสัมพันธ์ของมนุษย์และแม่น้ำที่เปลี่ยนแปลงไป จนเกิดเป็นปัญหาและสร้างความเสียหายแก่พื้นที่ภูมินิเวศแม่น้ำอย่างถาวรและยังสร้างความเสียหายซ้ำซากแก่เมือง