แนวทางการพัฒนากายภาพสถานบริบาลสำหรับผู้สูงอายุ ขนาดน้อยกว่า 20 เตียง ประเภทบ้านเดี่ยว ในเขตกรุงเทพมหานคร

บทคัดย่อ

ในปัจจุบันสังคมสูงวัยเป็นประเด็นที่หลายประเทศให้ความสนใจมากขึ้นจากการที่สัดส่วนจำนวนผู้สูงอายุมีการเพิ่มสูงขึ้นอย่างต่อเนื่องในทุกปี จากความเจริญก้าวหน้าในด้านต่าง ๆ เช่น ด้านการแพทย์ อาหาร และสภาพความเป็นอยู่ที่ดีกว่าในอดีต ทำให้อายุขัยเฉลี่ยของประชากรยืนยาวมากขึ้น โดยองค์การอนามัยโลกได้เปิดเผยข้อมูลไว้ว่า จำนวนและสัดส่วนของผู้ที่มีอายุ 60 ปีขึ้นไปเพิ่มมากขึ้นและมีแนวโน้มที่จะเพิ่มขึ้นเป็นจำนวน 2.1 พันล้านคนภายใน พ.ศ. 2593 ส่วนในประเทศไทยได้ก้าวเข้าสู่ “สังคมสูงวัยอย่างสมบูรณ์” (complete aged society) ในพ.ศ. 2565 และยังมีการคาดประมาณว่าในอีกไม่เกิน 15 ปีข้างหน้าประเทศไทยจะกลายเป็น “สังคมสูงวัยระดับสุดยอด” (super aged society) เมื่อสัดส่วนของประชากรอายุมากกว่า 60 ปี เพิ่มขึ้นเป็นร้อยละ 28 ของประชากรทั้งหมด ซึ่งทำให้ปัจจุบันธุรกิจ “ธุรกิจดูแลผู้สูงอายุ” มีการเติบโตอย่างต่อเนื่องปีละกว่า 1.5 เท่าทุกปี ซึ่งสถานบริบาลผู้สูงอายุ ส่วนใหญ่มักจะเป็นลักษณะบ้านเดี่ยวและตั้งอยู่ในจังหวัดหลักและ   หัวเมืองทางภูมิภาค จากประเด็นดังกล่าวจึงทำให้ผู้วิจัยสนใจที่จะศึกษา โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาข้อกฎหมายที่เกี่ยวข้องต่อการพัฒนาปัจจัยที่ส่งผลต่อการพัฒนา รวมทั้งเสนอแนะแนวทางในการพัฒนาสถานบริบาลให้เหมาะสมสำหรับผู้สูงอายุ ซึ่งผู้วิจัยได้ทำการศึกษาจากกรณีศึกษาทั้งหมด 4 แห่ง ด้วยการสังเกตการณ์แบบไม่มีส่วนร่วมและการสัมภาษณ์เชิงลึกกับผู้ประกอบการและผู้ปฏิบัติงานภายในสถานบริบาลสำหรับผู้สูงอายุ รวมทั้งได้มีการสัมภาษณ์ผู้เชี่ยวชาญเฉพาะด้านอีกด้วย

            ผลการศึกษาพบว่า ผู้ประกอบการสถานบริบาลสำหรับผู้สูงอายุมักจะเลือกบ้านเดี่ยวมาพัฒนาเนื่องจากต้องการให้ผู้พักอาศัยได้มีบริเวณสำหรับการเดิน ทำกิจกรรม และพักผ่อน ซึ่งจะให้ความรู้สึกเหมือนอยู่บ้านของตัวเอง ส่วนทางกายภาพพบว่า ส่วนใหญ่ทำถูกต้องตามกฎกระทรวง แต่มีปัญหาและข้อจำกัดในการใช้งานบางอย่าง โดยเฉพาะบริเวณห้องน้ำ บันได ทางลาด และที่จอดรถ เป็นต้น รวมทั้งควรจัดให้มีพื้นที่สนับสนุนที่อยู่ใกล้บริเวณที่พักอาศัยของผู้สูงอายุเพื่อความสะดวกและรวดเร็วในการเข้าถึง ส่งผลให้ผู้ประกอบการจำเป็นต้องมีความรู้และความเข้าใจในเรื่องการดูแลผู้สูงอายุและการจัดสภาพแวดล้อมให้เหมาะสมกับการอยู่อาศัยของผู้สูงอายุ รวมทั้งจะต้องมีการศึกษาและตรวจสอบความถูกต้องของสิ่งอำนวยความสะดวกภายในสถานบริบาลสำหรับผู้สูงอายุตามข้อกำหนดกฎหมายที่เกี่ยวข้องอีกด้วย