การติดตามผลการดำเนินงานโครงการที่อยู่อาศัยพร้อมอาชีพ กรณีศึกษา กลุ่มผู้สูงอายุและคนพิการในโครงการบ้านเคหะสุขประชาร่มเกล้าและฉลองกรุง

บทคัดย่อ

บ้าน หรือที่อยู่อาศัยเป็นหนึ่งในปัจจัยสี่ที่จำเป็นต่อการดำรงชีวิตของมนุษย์ จากผลการสำรวจข้อมูลภาวะเศรษฐกิจและสังคมของครัวเรือนของสำนักงานสถิติแห่งชาติปี พ.ศ. 2558 พบว่า มีครัวเรือนที่ไม่มีกรรมสิทธิ์ในที่อยู่อาศัยจำนวน 5.87 ล้านครัวเรือน กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ จัดทำแผนแม่บทการพัฒนาที่อยู่อาศัยระยะ 20 ปี (พ.ศ. 2560-2579) โดยมีเป้าหมายในการจัดสร้างที่พักอาศัย 100,000 หน่วย ภายในระยะเวลา 5 ปี (พ.ศ. 2564-2568) โดยการเคหะแห่งชาติได้มีการพัฒนาโครงการบ้านเช่าสำหรับผู้มีรายได้น้อย “บ้านเคหะสุขประชา” ใน พ.ศ. 2563 เพื่อเป็นการสร้างความมั่นคงด้านที่อยู่อาศัยให้กับประชาชนกลุ่มผู้มีรายได้น้อยในช่วงที่เศรษฐกิจของประเทศได้รับผลกระทบจากการแพร่ระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (COVID-19) เพื่อให้ผู้มีรายได้น้อย ผู้สูงอายุ คนพิการ กลุ่มเปราะบาง ข้าราชการชั้นผู้น้อย ข้าราชการเกษียณ รวมถึงผู้บุกรุกในพื้นที่สาธารณะ ให้มีความมั่นคงในที่อยู่อาศัย บทความนี้นำเสนอการศึกษา วิเคราะห์ และติดตามผลการดำเนินงานของโครงการฯ การอยู่อาศัยของผู้สูงอายุและคนพิการในโครงการบ้านเคหะสุขประชาร่มเกล้าและฉลองกรุง เนื่องจากสภาพแวดล้อมทางด้านกายภาพมีผลต่อการอยู่อาศัยของผู้สูงอายุและผู้พิการ ทั้งในสภาพร่างกายและจิตใจ โดยติดตามผลการดำเนินงานของโครงการฯ จะช่วยเป็นแนวทางในการปรับปรุงโครงการฯ เพื่อนำไปสู่การปรับปรุงพื้นที่อยู่อาศัยของผู้สูงอายุและคนพิการ ในรูปแบบที่อยู่อาศัยรายได้น้อยพร้อมอาชีพ และสามารถเป็นประโยชน์ต่อแนวทางการจัดการ โครงการที่อยู่อาศัยสำหรับผู้สูงอายุ หรือคนพิการรายได้น้อยสำหรับภาครัฐต่อไป

ผลการศึกษาพบว่า ผู้สูงอายุและคนพิการในโครงการที่อยู่อาศัยเกิน 6 เดือน ส่วนใหญ่มีรายได้เฉลี่ยต่อครัวเรือนอยู่ที่ไม่เกิน 10,000 บาทต่อเดือน เลือกเข้าอยู่อาศัยในโครงการเนื่องจากค่าเช่าที่อยู่อาศัยอยู่ในช่วงราคาที่สามารถเข้าถึงได้และรูปแบบที่อยู่อาศัยของโครงการมีรูปแบบชั้นเดียว เมื่อให้ผู้สูงอายุและคนพิการเปรียบเทียบที่อยู่อาศัยของตนเองก่อนและหลังเข้าอยู่อาศัยในโครงการ พบว่า สภาพการอยู่อาศัยในโครงการทำให้ผู้อยู่อาศัยมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น ที่อยู่อาศัยมีขนาดที่เหมาะสม โดยความพึงพอใจในการอยู่อาศัยอยู่ในเกณฑ์มีความพึงพอใจมาก ในส่วนความพึงพอใจในเศรษฐกิจ แม้ผลการสำรวจในภาพรวมพบว่าผู้อยู่อาศัยส่วนใหญ่มีความพึงพอใจใน "เศรษฐกิจสุขประชา” มาก ทั้งด้านการอบรม ค่าเช่า พื้นที่โครงการ และทำเลที่ตั้ง แต่ในส่วนของอาชีพที่โครงการจัดเตรียมให้ ผลการสัมภาษณ์พบว่า ผู้อยู่อาศัยในโครงการที่เป็นผู้สูงอายุและคนพิการ ไม่ได้ประกอบอาชีพที่โครงการจัดหาให้ เนื่องจากสภาพร่างกายที่เสื่อมลงทำให้ไม่สามารถประกอบอาชีพค้าขายในโครงการฯ หรือบางส่วนไม่สามารถเข้าร่วมการอบรมอาชีพของโครงการฯ ได้เนื่องจากต้องทำงานหารายได้วันต่อวัน จากผลสรุปข้างต้นพบว่า โครงการสามารถตอบสนองความพึงพอใจในรูปแบบการอยู่อาศัยทางกายภาพของผู้สูงอายุและคนพิการได้ดี แต่ไม่สามารถตอบสนองความต้องการในด้านการประกอบอาชีพหลังอยู่อาศัยในโครงการได้