การจำแนกลักษณะทางกายภาพของพื้นที่ชายน้ำสะแกกรังที่มีผลต่อการตั้งถิ่นฐานของเรือนแพในเขตเมืองเก่าอุทัยธานี

บทคัดย่อ

แม่น้ำสะแกกรังเป็นหนึ่งในองค์ประกอบที่สำคัญของเมืองเก่าอุทัยธานีเป็นพื้นที่ที่มีคุณค่าและความสำคัญต่อวิถีชีวิตของคนในพื้นที่ทั้งชุมชนริมน้ำและชุมชนเรือนแพ โดยทั้งสองฝั่งของแม่น้ำเป็นที่ตั้งถิ่นฐานของชุมชนเรือนแพที่มีวิถีชีวิตและภูมิปัญญาสอดคล้องกับพลวัตของแม่น้ำ สะท้อนให้เห็นถึงความสัมพันธ์ระหว่างมนุษย์กับธรรมชาติที่สืบทอดกันมาตั้งแต่อดีต เกิดเป็นพื้นที่ที่มีคุณค่าทางภูมิทัศน์วัฒนธรรม ซึ่งการเปลี่ยนแปลงของพื้นที่ชายน้ำในปัจจุบันอาจส่งผลกระทบต่อลักษณะการตั้งถิ่นฐานและการดำรงชีวิตของชุมชน

บทความวิจัยนี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาลักษณะทางกายภาพของพื้นที่ชายน้ำตามแนวตลิ่งแม่น้ำสะแกกรังที่ส่งผลต่อการตั้งถิ่นฐานของเรือนแพ และจำแนกลักษณะทางกายภาพของพื้นที่ชายน้ำ เพื่อทำความเข้าใจและชี้ให้เห็นความสำคัญของระบบอุทกนิเวศบริเวณพื้นที่ชายน้ำที่เป็นรากฐานสำคัญในการคงอยู่ของภูมิทัศน์วัฒนธรรมเรือนแพสะแกกรัง

ผลการวิจัยพบว่า ลักษณะทางกายภาพของพื้นที่ชายน้ำสะแกกรังที่ส่งผลต่อการตั้งถิ่นฐานของชุมชนเรือนแพสะแกกรัง แบ่งออกเป็น 4 ประเภท คือ 1) พื้นที่ชายน้ำธรรมชาติที่อำนวยต่อการตั้งเรือนแพ 2) พื้นที่ชายน้ำธรรมชาติที่ไม่สามารถตั้งเรือนแพได้บริเวณพื้นที่สาธารณะของชุมชน 3) พื้นที่เขื่อนป้องกันตลิ่งที่เป็นอุปสรรคต่อการตั้งเรือนแพ และ 4) พื้นที่โครงสร้างยกลอย และลาน ที่เป็นอุปสรรคต่อการตั้งเรือนแพ โดยพื้นที่แต่ละประเภทต้องการการจัดการที่แตกต่างกันและควรมุ่งเป้าไปที่การเก็บรักษา ฟื้นฟูระบบอุทกนิเวศชายน้ำที่เป็นรากฐานสำคัญในการคงอยู่ของภูมิทัศน์วัฒนธรรมเรือนแพสะแกกรัง