The Physical Landscape Characterization of Sakae Krang Riparian Areas that Affects the Settlement of Houseboats in Uthai Thani Old Town
Article Sidebar
Main Article Content
Abstract
The Sakae Krang River is one of the important elements of the Uthai Thani old town, holding significant value for the way of life of both the riverside and houseboat communities. Both riparian areas of the Sakae Krang river are houseboat settlements, where the way of life is closely tied to the dynamics of the river. This reflects the relationship between humans and nature that has been passed down from the past, creating valuable cultural landscape. Currently, changes are occurring in the riparian areas, which may impact the settlement patterns and way of life of the community.
This research aims to study the physical characteristics of the riparian areas along the Sakae Krang River and their impact on houseboat settlements. It also seeks to classify the physical features of the riparian areas to better understand and highlight the importance of the riparian ecosystem in the area, which is crucial for preserving the cultural landscape of the houseboats along the Sakae Krang River.
The findings revealed that the physical characteristics of the riparian area of the Sakae Krang River, which affect the settlement of the houseboat community, can be divided into four categories: 1) Natural riparian areas suitable for houseboat establishment 2) Natural riparian areas where houseboats cannot be established, located in the community's public areas 3) Riverbank protection areas that block houseboat settlement and 4) Raised structures and platforms that serve as obstacles to the construction of houseboats. Each area requires different management approaches, focusing on the preservation and restoration of the riparian ecosystem to maintain the cultural landscape of the houseboats along the river.
Article Details
References
กรมชลประทาน. (2567). รายงานภาคสนามพื้นที่ลุ่มน้ำเจ้าพระยาและลุ่มน้ำสะแกกรัง. สำนักบริหารจัดการและอุทกวิทยา. https://water.rid.go.th/hyd/Report/2567/รายงานออกสนาม_เจ้าพระยา-สะแกกรัง_2567.pdf
กรมโยธาธิการและผังเมือง. (2566a). รายงานการศึกษา 25 ลุ่มน้ำ โครงการวางและมาตรการบรรเทาอุทกภัย ลุ่มน้ำสะแกกรัง. สำนักวิศวกรรมการผังเมือง.
กรมโยธาธิการและผังเมือง. (2566b). โครงการวางและจัดทำผังเมืองรวมเมืองอุทัยธานี. สำนักผังเมืองรวม กรม.
กระทรวงวัฒนธรรม. สำนักงานคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติ, และมหาวิทยาลัยศิลปากร. คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์. (2549). แนวทางการจัดการภูมิทัศน์วัฒนธรรม. สำนักงาน-คณะ.
เกรียงไกร เกิดศิริ และอิสรชัย บูรณะอรรจน์. (2561). คู่มือการนำเสนอแหล่งมรดกทางวัฒนธรรมและแหล่งมรดกทางธรรมชาติเป็นแหล่งมรดกโลก. สำนักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม.
เกรียงไกร เกิดศิริ และอิสรชัย บูรณะอรรจน์. (2564). แผนที่มรดกทางวัฒนธรรมเมืองเก่าอุทัยธานี. สำนักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม - คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยศิลปากร.
คณะกรรมการฝ่ายประมวลเอกสารและจดหมายเหตุในคณะกรรมการอำนวยการจัดงานเฉลิมพระเกียรติ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว. (2544). วัฒนธรรมพัฒนาการทางประวัติศาสตร์ เอกลักษณ์และภูมิปัญญา จังหวัดอุทัยธานี. โรงพิมพ์คุรุสภาลาดพร้าว.
โครงการชลประทานอุทัยธานี. (2567, 11 พฤศจิกายน). สถานการณ์น้ำ C.2 แม่น้ำเจ้าพระยา และแม่น้ำสะแกกรัง ข้อมูลประจำวันที่… [Image attached]. Facebook. https://web.facebook.com/uthaithaniirr/posts/pfbid024gz5182oYRQ3dgb uqwP9Y1zWTS4azrRrSdDcyGx4rU59g1c3g8DisuNR6xNjG7Al
ญาณาธร เธียรถาวร และปภาดา สืบพลาย. (2565). การอนุรักษ์และการพัฒนาการท่องเที่ยวของชุมชนมรดกริมน้ำ กรณีศึกษา ชุมชนเรือนแพแม่น้ำสะแกกรังอำเภอเมือง จังหวัดอุทัยธานี. คณะศิลปะศาสตร์ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลพระนคร.
ณัฐวิทย์ พิมพ์ทอง. (2567, มกราคม–มีนาคม). ชาวน้ำ ชาวแพ สะแกกรัง. วารสารเมืองโบราณ, 50(1), 68–72.
ธัชพล มาลัย. (2564). โครงการวางผังแม่บท อนุรักษ์และพัฒนาพื้นที่ย่านเมืองเก่าริมแม่น้ำสะแกกรัง จังหวัดอุทัยธานี [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์]. TU Digital Collections. https://digital.library.tu.ac.th/tu_dc/frontend/Info/item/dc:274816
นัฐศิพร แสงเยือน. (2552). การบ่งชี้และจำแนกลักษณะทางภูมินิเวศและลักษณะการใช้งานของมนุษย์บนพื้นที่ชายน้ำ กรณีศึกษา แม่น้ำน่าน อ.เมือง, อ.พรหมพิราม จ.พิษณุโลก และแม่น้ำสะแกกรัง อ.เมือง จ.อุทัยธานี [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต, จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย]. CUIR. http://cuir.car.chula.ac.th/handle/123456789/16521
นัฐศิพร แสงเยือน, เรืองไร โตกฤษณะ, ดนัย ทายตะคุ, และพันธ์ทิพย์ จงโกรย. (2560). มูลค่าทางเศรษฐศาสตร์ในการอนุรักษ์ภูมิทัศน์วัฒนธรรมพื้นที่ชายน้ำเมืองอุทัยธานี. วารสารการจัดการ มหาวิทยาลัยวลัยลักษณ์, 6(2), 7–16.
ปริญญา นิกรกุล. (2561). การจัดการลุ่มน้ำสะแกกรังในบริบทของการบริหารจัดการบ้านเรือนแพ จังหวัดอุทัยธานี. วารสารวิชาการธรรมทรรศน์, 18(3), 249–258.
ภัสราภรณ์ ล้อประกานต์สิทธิ์. (2567). แม่น้ำสะแกกรัง แม่น้ำสายสำคัญในเมืองพระชนกจักรี ไหลผ่านนครสวรรค์ อุทัยธานี ก่อนลงแม่น้ำเจ้าพระยา. มูลนิธิสืบนาคะเสถียร. https://www.seub.or.th/bloging/knowledge/2023-199/
ระบบจัดการสืบค้นภาพถ่ายทางอากาศ กรมแผนที่ทหาร. (2554). รายการภาพถ่ายทางอากาศ โครงการ L7018 ปี พ.ศ. 2554. https://aerialphoto.rtsd.mi.th/login
มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์. (2563). โครงการจัดทำฐานข้อมูลพื้นที่ฐานลุ่มน้ำ 22 ลุ่มน้ำ รายงานสรุปข้อมูลพื้นฐานของลุ่มน้ำ ลุ่มน้ำสะแกกรัง. สำนักงานทรัพยากรน้ำแห่งชาติ. https://ebook.onwr.go.th/read/146/pdf
มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์. ศูนย์วิจัยและพัฒนาวิศวกรรมปฐพีและฐานราก. (2561). โครงการศึกษาและจัดทำแบบมาตรฐานเขื่อนป้องกันตลิ่งพัง. https://www.gerd.eng.ku.ac.th/News/2013_Aug/summary.pdf
ลาวรรณ ทัยคุปต์. (2546). พลวัตของการดำรงชีวิตที่สัมพันธ์กับทรัพยากรธรรมชาติของชุมชนชาวแพแม่น้ำสะแกกรัง จังหวัดอุทัยธานี [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต ไม่ได้ตีพิมพ์]. มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.
วันเฉลิม ชวดนุช. (2566). การศึกษาผลกระทบของมาตราการของรัฐต่อชุมชนเรือนแพ เขตเทศบาลเมืองอุทัยธานี จังหวัดอุทัยธานี[วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยศิลปากร]. SURE. https://sure.su.ac.th/xmlui/handle/123456789/29129
สำนักงานทรัพยากรน้ำแห่งชาติ. (2561). โครงการศึกษาประเมินสิ่งแวดล้อมระดับยุทธศาสตร์ “พื้นที่ลุ่มน้ำสะแกกรัง”. บริษัท มหานคร คอนซัลแตนท์ - บริษัท อินโนเวชั่น คอนซัลแตนท์.
สำนักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม. (2564). การประชุมคณะกรรมการอนุรักษ์และพัฒนากรุงรัตนโกสินทร์ และเมืองเก่า ครั้งที่ 1/2564. https://www.onep.go.th/การประชุมคณะกรรมการอนุ-2/
อมร กฤษณพันธุ์. (2555). สถาปัตยกรรมพื้นถิ่นในบริบทพลวัตภูมิทัศน์วัฒนธรรม : กรณีศึกษา ชุมชนชาวแพ แม่น้ำสะแกกรัง จ.อุทัยธานี. วารสารวิชาการ สิ่งแวดล้อมสรรค์สร้างวินิจฉัย, 11(1), 1–13.
อมร กฤษณพันธุ์, วันเพ็ญ เจริญตระกูลปีติ, และพรหมปพร นวลแสง. (2553). แนวทางการอนุรักษ์มรดกทางวัฒนธรรม ที่มีลักษณะทางภูมิทัศน์วัฒนธรรมที่โดดเด่นเพื่อส่งเสริมการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน : กรณีชุมชนเรือนแพและชุมชนริมแม่น้ำสะแกกรัง จังหวัดอุทัยธานี. คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้าเจ้าคุณทหารลาดกระบัง.
อรศิริ ปาณินท์. (2546). หมู่บ้านลอยน้ำของไทย. ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร องค์การมหาชน-คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยศิลปากร.
Beechie, T. J., Sear, D. A., Olden, J. D., Pess, G. R., Buffington, J. M., Moir, H., Roni, P., & Pollock, M. M. (2010). Process-based principles for restoring river ecosystems. BioScience, 60(3), 209–222. https://doi.org/10.1525/bio.2010.60.3.7
Belknap, R. K., & Furtado, J. G. (1967). Three approaches to environmental resource analysis. The Conservation Foundation. https://eric.ed.gov/?id=ED050933
Forman, R. T. T., & Gordon, M. (1981, November). Patches and structural components for a landscape ecology.BioScience, 31(10), 733-740.
Gashaw, T., Terefe, H., Soromessa, T., Ahmed, S., & Megersa, T. (2015). Riparian areas rehabilitation and restoration: An overview. Point Journal of Agriculture and Biotechnology Research, 1(2), 55–63.
Haslam, S. M. (2008). The riverscape and the river. Cambridge University Press.
Junk, W. J., Bayley, P. B., & Sparks, R. E. (1989). The flood-pulse concept in river-floodplain systems. Proceedings of the International Large River Symposium (LARS), Canadian Journal of Fisheries and Aquatic Sciences Special Publication, 106, 110–127.
Kauffman, J. B., Beschta, R. L., Otting, N., & Lytjen, D. (1997, May). An ecological perspective of riparian and stream restoration in the western United States. Fisheries, 22(5), 13–24.
The Landscape Character Network [LCN]. (2002). Landscape character assessment guidance for England and Scotland. The Countryside Agency and Scottish Natural Heritage.
Lowrance, R., Leonard, R., & Sheridan, J. (1985). Managing riparian ecosystems to control nonpoint pollution. Journal of Soil and Water Conservation, 40(1), 87–91.
Naiman, R. J., & Decamps, H. (1997). The ecology of interfaces: Riparian zones. Annual Review of Ecology and Systematics, 28(1), 621-658.
National Research Council, Division on Earth and Life Studies, Board on Environmental Studies and Toxicology, Water Science and Technology Board, & Committee on Riparian Zone Functioning and Strategies for Management. (2002). Riparian areas: Functions and strategies for management. National Academies Press.
Naveh, Z., & Lieberman, A. S. (1994). The evolution of landscape ecology. In Z. Naveh, & A. S. Lieberman (Eds.), Landscape ecology: Theory and application (pp. 3–25). Springer.
Palmer, M. A., Bernhardt, E. S., Allan, J. D., Lake, P. S., Alexander, G., Brooks, S., Carr, J., Clayton, S., Dahm, C. N., Shah, J. F., Galat, D. L., Loss, S. G., Goodwin, P., Hart, D. D., Hassett, B., Jenkinson, R., Kondolf, G. M., Lave, R., Meyer, J. L., O'Donnell, T. K., Pagano, L., & Sudduth, E. (2005). Standards for ecologically successful river restoration. Journal of Applied Ecology, 42(2), 208–217. https://doi.org/10.1111/j.1365-2664.2005.01004.x
Przedwojski, B., Blazejewski, R., & Pilarczyk, K. W. (1995). River training techniques: Fundamentals, design, and applications. CRC Press.
Senft, A. R. (2009). Species diversity patterns at ecotones [Unpublished doctoral dissertation]. The University of North Carolina at Chapel Hill.
