คุณลักษณะและความหมายของตรอก กรณีศึกษาชุมชนตรอกศิลป์-ตรอกตึกดิน เขตพระนคร กรุงเทพมหานคร

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้เป็นการศึกษาคุณลักษณะและความหมายของ “ตรอก” ในเขตชุมชนเมือง ผ่านกรณีศึกษาชุมชนตรอกศิลป์-ตรอกตึกดิน เขตพระนคร กรุงเทพมหานคร โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อที่จะศึกษาการอยู่อาศัยระดับสังคมของมนุษย์ จากความสัมพันธ์ระหว่างแบบแผนการใช้สอยที่ว่างและองค์ประกอบทางกายภาพของตรอก โดยอาศัยข้อมูลภาคสนามจากการทำแผนที่แสดงการใช้สอยที่ว่างของตรอกในฐานะ “ทาง” และ “ที่” ด้วยการบันทึกพฤติกรรมการสัญจรโดยใช้วิธีการสะกดรอย และการบันทึกพฤติกรรมการครอบครอบที่ว่างด้วยวิธีการจับภาพชั่วขณะ วิเคราะห์ร่วมกับมโนทัศน์ทางจิตวิทยาสถาปัตยกรรม และการอยู่อาศัยสถาปัตยกรรม ผ่านมิติของผู้ใช้งานตรอก ประกอบด้วยผู้คุ้นที่คุ้นทางและผู้ไม่คุ้นที่คุ้นทาง ผลการศึกษาชี้ให้เห็นถึงประเด็นความแตกต่างของคุณลักษณะและความหมายที่เกิดขึ้นตามระดับความคุ้นเคยของผู้ใช้ตรอก กล่าวคือ ผู้คุ้นที่คุ้นทางจะมีพฤติกรรมการสัญจรเพื่อเข้าถึงพื้นที่และการครอบครองที่ว่างของตรอก ในบริเวณที่มีกายภาพ
โอบล้อมไปด้วยการอยู่อาศัยหรือพื้นที่ที่มีความสัมพันธ์กับพื้นที่อาศัย โดยจะมีลักษณะเป็นพื้นที่ทางสังคมขนาดเล็กที่เชื่อมต่อกันบนเส้นทางในแนวยาว มักจะเกิดตามบริเวณจุดตัดและจุดเปลี่ยนผ่านระหว่างที่อยู่อาศัยและตรอก ในทางตรงกันข้ามคนไม่คุ้นที่คุ้นทางจะมีพฤติกรรมการสัญจรเพื่อการเข้าถึงพื้นที่ การเคลื่อนผ่านพื้นที่ และการครอบครองที่ว่างของตรอกในบริเวณที่มีความเป็นสาธารณะสูงหรือไม่มีความสัมพันธ์กับพื้นที่อยู่อาศัย