แนวทางการใช้งานและพัฒนาพื้นที่เปิดโล่งเพื่อรองรับการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมภายในวัดพระศรีรัตนมหาธาตุเชลียง (วัดพระปรางค์) อ.ศรีสัชนาลัย จ.สุโขทัย
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
วัดพระศรีรัตนมหาธาตุเชลียง (วัดพระปรางค์) ถือเป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิงประวัติศาสตร์ที่มีวัฒนธรรมสืบทอดกันมาตั้งแต่ในอดีตในฐานะศาสนสถานของพุทธศาสนา เป็นส่วนหนึ่งของอุทยานประวัติศาสตร์ศรีสัชนาลัย ที่มีความงดงามทั้งด้านสถาปัตยกรรมและศิลปกรรมที่เป็นเอกลักษณ์แสดงถึงวัฒนธรรมของชาวไทยในอดีต และเป็นแหล่งท่องเที่ยวสำคัญของจังหวัดสุโขทัยและประเทศไทย โดยผู้วิจัยมีวัตถุประสงค์เพื่อทำการศึกษาและวิเคราะห์ศักยภาพพื้นที่ใช้สอย กิจกรรมในพื้นที่สาธารณะ และเสนอแนะแนวทางการพัฒนาพื้นที่โล่งเพื่อใช้สอยสำหรับการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมภายในวัด ด้วยการสำรวจและกำหนดขอบเขตพื้นที่ลงในผังบริเวณและประเมินศักยภาพของพื้นที่ร่วมกับการสัมภาษณ์กลุ่มผู้นำชุมชนทั้ง 3 แห่งรวมกัน 9 คน พระสงฆ์ และผู้ดูแลวัดรวมกัน 5 คน และสอบถามความต้องการของคนในชุมชนจำนวน 100 คน และนักท่องเที่ยวจำนวน 100 คน
ผลการศึกษาพบว่า แนวทางการใช้งานและพัฒนาพื้นที่เปิดโล่งเพื่อการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมที่เหมาะสมกับบริบทวัดและชุมชนมี 3 ตำแหน่ง คือ พื้นที่โล่งฝั่งทิศเหนือขนาดประมาณ 23,000 ตร.ม. พื้นที่โล่งฝั่งทิศตะวันตกขนาดประมาณ 7,000 ตร.ม. และพื้นที่โล่งฝั่งทิศใต้ขนาดประมาณ 8,900 ตร.ม. ให้มีทางสัญจรเชื่อมโยงกับชุมชน มองเห็นโบราณสถาน และมีมุมมองในการเกิดภาพจำของสถานที่ที่เป็นเอกลักษณ์ที่เด่นชัดแตกต่างกันออกไป ซึ่งคนในชุมชนทั้ง 3 แห่งและนักท่องเที่ยวโดยส่วนใหญ่ เลือกพื้นที่โล่งฝั่งทิศเหนือมากที่สุด เนื่องมาจากมีขนาดพื้นที่ที่กว้างขวางติดแม่น้ำ เข้าถึงง่ายจากชุมชน มีความสะดวกในการเดินทางมาทำกิจกรรม มีมุมมองเชื่อมโยงกับพื้นที่พุทธาวาสมากที่สุด พื้นที่มีความเหมาะสมต่อการประชาสัมพันธ์ และผังบริเวณวัดที่เป็นพื้นที่สาธารณะควรจะต้องมีการจัดการรูปแบบการใช้พื้นที่ที่เหมาะสมกับรูปแบบการท่องเที่ยวสมัยใหม่ และไม่รบกวนกับพื้นที่ส่วนตัวภายในวัดมากเกินไป ให้สอดคล้องกับหลักสัปปายะ 7 ดังเช่นการพัฒนาทางสัญจร พื้นที่การรับรู้การเรียนรู้ พื้นที่ผ่อนคลาย และพื้นที่กิจกรรมชุมชน เป็นต้น
Article Details
เอกสารอ้างอิง
กาญจนาถ ทองชัยประสิทธิ์. (2557). การใช้พื้นที่สาธารณะในเมืองเชียงใหม่ กรณีกาดเช้าเกษตรชุมชน ปลอดสารพิษ ถนน 2เชียงราย. (วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยเชียงใหม่).
กรรณิกา คำดี. (2558, กรกฎาคม-ธันวาคม). วัดและศาสนสถานในมิติของการท่องเที่ยว. วารสารบัณฑิตศึกษา มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น, 4(2), 175-191.
ชวิตรา ตันติมาลา. (2560, มกราคม-มิถุนายน). พื้นที่สาธารณะและการผลิตพื้นที่: ความหมายใหม่ของความสัมพันธ์ทางสังคม. วารสารบรรณศาสตร์ มศว., 10(1), 92-103.
ชิดชนก อนันตมงคลกุล และ กัญญาพัชร์ พัฒนาโภคินสกุล. (2562, กรกฎาคม-ธันวาคม). พฤติกรรมการท่องเที่ยวเชิงสร้างสรรค์ของนักท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม จังหวัดภูเก็ต. วารสารวิชาการการท่องเที่ยวไทยนานาชาติ, 15(2), 1-20.
ธาตรี มหันตรัตน์ และ สิริพัฒถ์ ลาภจิตร. (2563, พฤษภาคม-สิงหาคม). แนวทางการพัฒนาเพื่ออนุรักษ์และฟื้นฟูแหล่งท่องเที่ยวมรดกโลก ทางวัฒนธรรมอุทยานประวัติศาสตร์พระนครศรีอยุธยา. วารสารการบริหารการปกครองและนวัตกรรมท้องถิ่น, 4(2), 1-14.
นิธิ ลิศนันท์. (2016). แนวทางที่ส่งเสริมศักยภาพของพื้นที่สาธารณะในเมืองเก่านครราชสีมา. Journal of Architectural/Planning Research and Studies (JARS), 13(3), 99-122.
นุชนารถ รัตนสุวงศชัย. (2554). กลยุทธ์การพัฒนาการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม. วารสารมนุษยศาสตร์, 18(1), 31-50.
พระครูปลัดสุวัฒนจริยคุณ. (2559, กรกฎาคม-ธันวาคม). การท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม: วิกฤตหรือโอกาสของวัดในล้านนา. วารสารบัณฑิตแสงโคมคำ, 1(2), 135-145.
พระครูสุจิตรัตนากร และ บุญเชิด ชำนิศาสตร์. (2557, กันยายน-ธันวาคม). การบริหารจัดการวัดให้เป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม. วารสารครุศาสตร์ปริทรรศน์, 1(2), 188-199.
พระครูโสภณพุทธารักษ์, พระมหาดวงเด่น ฐิตาญาโน และ ขันทอง วัฒนะประดิษฐ์. (2560, พฤษภาคม-สิงหาคม). การประยุกต์หลักสัปปายะ 7 เพื่อพัฒนาครูสมาธิรุ่น 39 สถาบันพลังจิตตานุภาพ สาขา 73 วัดพระงาม จังหวัดตรัง. วารสารสันติศึกษาปริทรรศน์, 5(2), 259-272.
พระปลัดสุดฤทธิ์ ธนสาโร และ ยโสธารา ศิริภาประภากร. (2563, มกราคม-มิถุนายน). ศาสนากับการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมเพื่อการส่งเสริมเส้นทางแสวงบุญสู่วัดไพรพัฒนา จังหวัดศรีสะเกษ. วารสารวิจัยวิทยาการจัดการ มหาวิทยาลัยราชภัฏสุรินทร์, 4(1), 79-92.
พระเอกลักษณ์ อชิโต, พระมหาดวงเด่น ฐิตาญาโน และ ขันทอง วัฒนะประดิษฐ์. (2563, มกราคม-มีนาคม). รูปแบบการจัดการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมวิถีพุทธของวัดในจังหวัดสมุทรสงคราม. วารสาร มจร สังคมศาสตร์ปริทรรศน์, 9(1), 121-134.
พิทักษ์ ชูมงคล. (2563, กรกฎาคม-ธันวาคม). การพัฒนาตัวบ่งชี้คุณค่าตราสินค้าแหล่งท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมย่านชุมชนเก่าในกรุงเทพฯ เพื่อประยุกต์ใช้ในการสื่อสารตราสินค้าแหล่งท่องเที่ยว. วารสารนิเทศศาสตร์และนวัตกรรม นิด้า, 7(2), 136-170.
ยศวดี จินดามัย และ เมทินี โคตรดี. (2563, กันยายน-ธันวาคม). แนวทางการออกแบบผังพื้นที่วัดโคกกู่สัมพันธ์ค่าเพื่ออนุรักษ์และส่งเสริมการท่องเที่ยวทางวัฒนธรรม. วารสารสถาปัตยกรรมศาสตร์ ผังเมืองและนฤมิตศิลป์ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม, 2(3), 97-110.
วิไลลักษณ์ ชูช่วย, จิรวัฒน์ พิระสันต์ และ วิติยา ปิตตังนาโพธิ์. (2562, กรกฎาคม-ธันวาคม). การพัฒนากระบวนการออกแบบเครื่องประดับเงินวัฒนธรรมแห่งอนาคตของชุมชนรอบอุทยานประวัติศาสตร์ศรีสัชนาลัย จังหวัดสุโขทัย. วารสารวิชาการ ศิลปะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยนเรศวร, 10(2), 75-84.
ศุภชัย ชัยจันทร์ และ ณรงพน ไล่ประกอบทรัพย์. (2559, กรกฎาคม-ธันวาคม). แนวคิดสาธารณะของพื้นที่สาธารณะในเมือง. วารสารวิชาการ คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น, 15(2), 71-83.
สุชานาฏ สิตานุรักษ์ และ บุญเรียง ขจรศิลป์. (2563, มกราคม-เมษายน). การพัฒนารูปแบบการบริหารจัดการวัดเพื่อเป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมอย่างยั่งยืนในเขตเหนือตอนบน. วารสารวิจัยราชภัฏเชียงใหม่, 21(1), 15-27.
สุริยา รัตนะวงศ์กุล, สุชาติ เถาทอง และ อติเทพ แจ้ดนาลาว. (2563, มีนาคม-เมษายน). องค์ประกอบทางสถาปัตยกรรม การเรียนรู้รูปแบบของเจดีย์ แนวทางจัดทำองค์ความรู้เพื่อจัดทำสื่อดิจิทัลการเรียนรู้ประวัติศาสตร์ศิลปะแนวใหม่ กรณีศึกษา: วัดเจดีย์เจ็ดแถวศรีสัชนาลัย สุโขทัย. วารสารมหาวิทยาลัยศิลปากร, 40(2), 1-22.
