ศักยภาพชุมชน และที่อยู่อาศัยของชุมชนล่ามช้าง ในการเป็นย่านนวัตกรรมสร้างสรรค์ ภายใต้แผนพัฒนาเมืองอัจฉริยะ

บทคัดย่อ

รัฐบาลประกาศนโยบายการพัฒนาเมืองในระดับภูมิภาคตามแผนยุทธศาสตร์ชาติ กำหนดให้จังหวัดเชียงใหม่มีการพัฒนาเป็นเมืองอัจฉริยะ เพื่อขับเคลื่อนการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจ และยกระดับคุณภาพชีวิตของผู้คน ชุมชนในย่านเมืองเก่าจังหวัดเชียงใหม่ที่ได้รับการกำหนดให้เป็นย่านนวัตกรรมสร้างสรรค์ มีทั้งสิ้น 26 ชุมชน ผลการประเมินองค์ประกอบความเป็นย่านสร้างสรรค์พบว่า ชุมชนล่ามช้างเป็นชุมชนที่มีศักยภาพในการต่อยอดไปสู่การพัฒนาเป็นย่านนวัตกรรมสร้างสรรค์สูงที่สุด การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อประเมินศักยภาพของชุมชน โดยการศึกษาสถานการณ์ทางด้านกายภาพ เศรษฐกิจ สังคม ความต้องการ และทัศนคติของผู้อยู่อาศัย ในการพัฒนาชุมชนและที่อยู่อาศัย เพื่อให้สอดคล้องต่อแผนพัฒนาเมืองอัจฉริยะ โดยทำการรวบรวมข้อมูลจากการสำรวจ การวิเคราะห์ข้อมูลผ่านระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์ การสัมภาษณ์เชิงลึก และการจัดทำแผนที่สำหรับการประชุมกลุ่มย่อยเชิงปฏิบัติการทั้งหมด 2 ครั้ง ซึ่งเป็นการวิจัยแบบมีส่วนร่วมกับชุมชน ผลการศึกษาพบว่า ชุมชนล่ามช้างมีศักยภาพในการพัฒนาตามเป็นนโยบายสูง เนื่องจากชุมชนล่ามช้างเป็นชุมชนที่มีประวัติศาสตร์อย่างยาวนาน ในการเป็นชุมชนการค้าเก่าแก่ มีองค์ประกอบที่สำคัญในการเป็นย่านสำหรับอยู่อาศัยและแหล่งงาน มีวัด ตลาด และโรงเรียนเป็นศูนย์กลางของชุมชน ที่ส่งเสริมให้คนในชุมชนมีความร่วมมือสูง ทั้งนี้ มีการบริหารจัดการทรัพยากรภายในชุมชนผ่านองค์กรและคณะกรรมการ ซึ่งเกิดเป็นเครือข่ายชุมชนที่มีความเข้มแข็งมาก มีวิสาหกิจชุมชนที่ประกอบไปด้วยกิจการและธุรกิจชุมชน ทำให้ลักษณะและรูปแบบของบ้านในชุมชนล่ามช้าง มีการดัดแปลงบ้านของตนเองเป็นพื้นที่ในการประกอบกิจกรรมทางธุรกิจ ส่วนใหญ่มีการปรับเปลี่ยนให้สามารถรองรับเป็นที่พักอาศัยนักท่องเที่ยว ทั้งนี้ ศักยภาพดังกล่าวเป็นเพียงปัจจัยขั้นพื้นฐานในการพัฒนาย่านเท่านั้น ผลการจัดประชุมเชิงปฏิบัติการพบว่า ต้องมีการพัฒนาแผนและผังในระดับชุมชนให้มีความสอดคล้องกับแผนนโยบายที่เป็นแนวทางที่สามารถปฏิบัติได้จริงโดยอ้างอิงจากสินทรัพย์เดิมที่มีอยู่ภายในชุมชน เพื่อนำแผนดังกล่าวไปถ่ายทอดเป็นแนวทางการพัฒนาบ้านเพื่อส่งเสริมการประกอบกิจกรรมรูปแบบใหม่และการสร้างรายได้ ที่สอดคล้องไปกับการพัฒนาเชิงกายภาพ โดยจำเป็นต้องมีการสร้างเครือข่ายระหว่างชุมชน องค์กร ภาครัฐ และสถาบันให้เกิดการส่งเสริมทางการเงิน การระดมทุน และการพัฒนากองทุนภายในชุมชน เนื่องจากยังขาดงบประมาณในการสนับสนุนการพัฒนา