การระบุขอบเขตภูมินิเวศแม่น้ำจากปัจจัยทางด้านกายภาพของแม่น้ำและเมือง กรณีศึกษา แม่น้ำยมและเมืองแพร่

บทคัดย่อ

การตั้งถิ่นฐานของมนุษย์มีความเกี่ยวข้องกับภูมินิเวศแม่น้ำในหลายมิติ โดยเฉพาะมิติทางนิเวศ ดังนั้นการระบุขอบเขตภูมินิเวศแม่น้ำจึงเป็นส่วนสำคัญในการบ่งชี้ถึงเงื่อนไขที่แม่น้ำมีผลต่อการเลือกทำเลในการตั้งถิ่นฐานทั้งทางบวกและทางลบ ซึ่งสามารถบ่งชี้ได้จากเงื่อนไขทางธรณีสัณฐานวิทยาของแม่น้ำ รวมถึงคุณลักษณะของแม่น้ำด้วย เช่น ระดับน้ำ การหลากของน้ำจากแม่น้ำ

ในงานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อระบุขอบเขตของภูมินิเวศแม่น้ำยมในระดับต่าง ๆ ด้วยกราฟรูปตัด (cross section graph) จากข้อมูลแบบจำลองระดับความสูงเชิงเลขที่เรียกว่า FABDEM ร่วมกับการใช้ข้อมูลภาพถ่ายดาวเทียม Landsat 8 ที่นำมาจำแนกประเภทสิ่งปกคลุมดิน เพื่ออธิบายถึงความสัมพันธ์ในเชิงพื้นที่ของแม่น้ำยมกับเมืองแพร่

ผลจากการวิเคราะห์เปรียบเทียบลักษณะทางกายภาพและตำแหน่งที่ตั้งของแม่น้ำยมและเมืองแพร่ ควบคู่กับการศึกษารูปแบบโครงสร้างของแม่น้ำ ทำให้เห็นว่าตัวเมืองแพร่ (บริเวณเมืองเก่า) ตั้งอยู่ชิดแนวเขตที่ราบน้ำท่วมถึงของแม่น้ำยมหรือตั้งอยู่บนลานตะพักลำน้ำ เป็นพื้นที่ซึ่งสามารถเข้าถึงแม่น้ำได้สะดวก และสามารถเลี่ยงผลกระทบจากกระบวนการของแม่น้ำได้ แต่ในปัจจุบันมีการขยายพื้นที่สิ่งปลูกสร้างล้ำเข้าไปในพื้นที่แม่น้ำยมมากขึ้น ซึ่งจะเกิดผลเสียต่อเมืองและภูมินิเวศแม่น้ำในอนาคต