การศึกษาสภาพแวดล้อมที่เหมาะสมกับผู้สูงอายุที่มีภาวะพึ่งพิงในสถานประกอบการของภาคเอกชน กรณีศึกษา กรุงเทพมหานครและปริมณฑล
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
จากสถานการณ์ที่ประชากรผู้สูงอายุมีจำนวนเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง องค์การสหประชาชาติได้คาดการณ์ว่าในช่วง พ.ศ. 2544-2643 จะเป็นศตวรรษแห่งผู้สูงอายุ เห็นได้ชัดจากกลุ่มประเทศที่พัฒนาแล้วจะมีจำนวนผู้สูงอายุมากที่สุดในโลกและส่วนใหญ่เข้าสู่สังคมผู้สูงอายุแล้ว ขณะที่ทวีปเอเชียมีประชากรผู้สูงอายุเป็นอันดับ 4 ของโลก ซึ่งสถานการณ์ในประเทศอาเซียนประกอบด้วย 10 ประเทศสมาชิก ประเทศไทยมีประชากรผู้สูงอายุติดเป็นอันดับ 2 ของประเทศสมาชิกอาเซียนที่มีผู้สูงอายุสูงสุด พ.ศ. 2566 โครงสร้างประชากรประเทศไทยเข้าสู่สังคมสูงวัยอย่างสมบูรณ์ การเปลี่ยนแปลงดังกล่าว ธุรกิจที่พักอาศัยและการดูแลผู้สูงอายุ เพื่อรองรับและเข้าถึงกลุ่มผู้สูงอายุที่อยู่อย่างพึ่งพิง จากการศึกษาประเภทที่พักอาศัยสำหรับผู้สูงอายุแบบประคับประคอง หรือผู้มีภาวะพึ่งพิงที่ต้องการการดูแลตลอด 24 ชั่วโมง การให้บริการสถานที่พัก การพยาบาล และมีผู้ดูแลประจำมีทิศทางการขยายตัวขึ้นมีจำนวนการยื่นขออนุญาตสูงสุดคิดเป็นร้อยละ 97 ของการขออนุญาตทั้งหมด จากการขยายตัวที่เพิ่มสูงขึ้นของผู้สูงอายุ สถานประกอบการที่เพิ่มขึ้น การปรับเปลี่ยนสภาพแวดล้อมทางกายภาพให้เหมาะสม เพื่อเตรียมสถานที่ไว้รองรับ หรือปรับเปลี่ยนสภาพแวดล้อมในพื้นที่เดิมให้เหมาะสมต่อภาวะพึ่งพิงของผู้สูงอายุเพื่อการฟื้นฟูส่งเสริมคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น ประเด็นดังกล่าวจึงกลายเป็นที่มาสำคัญของการศึกษาในครั้งนี้ โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาลักษณะทางกายภาพของสถานประกอบการที่ดูแลผู้สูงอายุในปัจจุบัน เพื่อเสนอแนะแนวทางการพัฒนาปรับปรุงสถานประกอบการดูแลผู้สูงอายุที่มีภาวะพึ่งพิงให้มีความเหมาะสมกับบริบทสังคมผู้สูงอายุไทย จากการสัมภาษณ์ผู้เชี่ยวชาญเฉพาะด้านเพื่อหาข้อสรุปเชิงเสนอแนะ โดยทำการเก็บข้อมูลแบบสอบถาม สัมภาษณ์ การสังเกตการณ์แบบไม่มีส่วนร่วม และการสำรวจพื้นที่ โดยมีกรณีศึกษาในงานวิจัยนี้จำนวน 3 โครงการ
ผลการศึกษาพบว่า ลักษณะทางกายภาพของสถานประกอบการที่ดูแลผู้สูงอายุมีปัญหา มีข้อจำกัดและอุปสรรคที่ไม่เหมาะต่อการใช้งาน โดยแต่ละโครงการจะมีข้อจำกัดในการใช้งานที่แตกต่างกันไปในแต่ละลำดับ และประเด็นปัญหาที่พบเหมือนกันแต่ลำดับแตกต่างกัน เช่น ห้องน้ำ ทางสัญจรภายใน วัสดุ พื้นที่ส่วนกลาง ห้องเก็บของ โดยส่วนมากมีสาเหตุหลักมาจากการดัดแปลงจากอาคารเดิมที่ไม่ได้ออกแบบตามหลักการออกแบบเพื่อทุกคน (Universal Design)
Article Details
เอกสารอ้างอิง
กฎกระทรวง กำหนดมาตรฐานด้านความสถานที่ ความปลอดภัย และการให้บริการในสถานประกอบการเพื่อสุขภาพประเภทกิจการดูแลผู้สูงอายุหรือผู้มีภาวะพึ่งพิงพ.ศ. 2563. (2563, 31 กรกฎาคม). ราชกิจจานุเบกษา. เล่ม 137 ตอนที่ 61ก หน้า 10-15.
กรมกิจการผู้สูงอายุ. (ม.ป.ป.). คู่มือระบบดูแลและคุ้มครองพิทักษ์สิทธิผู้สูงอายุในระดับพื้นที่. กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์. https://www.dop.go.th/download/knowledge/th1561080125
กองส่งเสริมศักยภาพผู้สูงอายุ. กลุ่มเสริมสร้างและพัฒนาศักยภาพเครือข่าย. (2564, มีนาคม). จับตา “เศรษฐกิจสูงวัย” อำนาจเปลี่ยนขั้วจากมิลเลนเนียมสู่ผู้สูงอายุ ภายในปี 2050. กรมกิจการผู้สูงอายุ. https://www.dop.go.th/th/know/15/796
กิตติอร ศิริสุข. (2565). มาตรฐานขั้นต่ำของพื้นที่ห้องพักและพื้นที่ส่วนกลางของสถานดูแลผู้สูงอายุระยะยาว. คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
โกศล จึงเสถียรทรัพย์. (2559). สถาปัตยกรรมโรงพยาบาลและสิ่งแวดล้อมเพื่อการเยียวยา: Vol. 33. สำนักพิมพ์สุขศาลา-สำนักวิจัยสังคมและสุขภาพ(สวสส.).
ไตรรัตน์ จารุทัศน์ (2561). การออกแบบเพื่อทุกคน (UNIVERSAL DESIGN): Vol. 1. โรงพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
ไตรรัตน์ จารุทัศน์, กิตติอร ศิริสุข, จิราพร เกศพิชญวัฒนา, และศรัณยา หล่อมณีนพรัตน์. (2548). มาตรฐานขั้นต่ำสำหรับที่พักอาศัยและสภาพแวดล้อมของผู้สูงอายุ. สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย (สกว.).
ธนาคารอาคารสงเคราะห์. ศูนย์ข้อมูลอสังหาริมทรัพย์. (2566). ผลการสำรวจโครงการที่อยู่อาศัยสำหรับผู้สูงอายุ ปี 2566. Senior Housing is Matter, 1, 57.
นฤดี จันทรจารุวงศ์. (2557). แนวทางการปรับปรุงพื้นที่ภายในโครงการพักอาศัยสำหรับผู้สูงอายุ [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต ไม่ได้ตีพิมพ์]. มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
ปฏิพันธ์ แทนเมือง. (2557). แนวทางการพัฒนาและปรับปรุงด้านกายภาพศูนย์อเนกประสงค์สำหรับผู้สูงอายุ [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต ไม่ได้ตีพิมพ์]. จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
ประกายดาว แบ่งสันเทียะ. (2563). เปิดโผโครงการอสังหาฯ`ดักโอกาส สังคมผู้สูงวัย. ศูนย์ข้อมูลอสังหาริมทรัพย์. https://www.reic.or.th/News/RealEstate/441226
พันธ์ทิพย์ วรวาท. (2551). การศึกษาความต้องการของผู้สูงอายุในสถานบริบาลเอกชนในเขตกรุงเทพมหานครและปริมณฑล [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต ไม่ได้ตีพิมพ์]. จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
ภัสสร์ชญาณ์มน เพรสคอทท์. (2556). สภาพการอยู่อาศัยของผู้สูงอายุภาวะสมองเสื่อมโครงการที่อยู่อาศัยสำหรับผู้สูงอายุ [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต ไม่ได้ตีพิมพ์]. จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
ภาวดี อังศุสิงห์. (2559). การออกแบบสวนที่พักอาศัยสำหรับผู้สูงอายุสมองเสื่อม. สำนักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
ศศิพัฒน์ ยอดเพชร. (2549). สวัสดิการผู้สูงอายุ แนวคิดและวิธีการปฏิบัติงานสังคมสงเคราะห์. คณะสังคมสงเคราะห์ศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาตร์.
ศิริพันธุ์ สาสัตย์. (2552). รูปแบบการปฏิบัติการดูแลผู้สูงอายุระยะยาวในสถานบริการในประเทศไทย. สถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข (สวรส.).
ศิริพันธุ์ สาสัตย์. ( 2558). การพัฒนามาตรฐานและแนวทางการให้บริการผู้สูงอายุที่มีภาวะพึ่งพาในสถานดูแลระยะยาว : รายงานวิจัยและนวัตกรรมฉบับสมบูรณ์. คณะพยาบาลศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
ศูนย์ดูแลผู้สูงอายุ. (2023). ประเมินธุรกิจศูนย์ดูแลผู้สูงอายุแนวโน้มสดใสหนุนมูลค่าตลาดโตใน 10 ปีข้างหน้าแตะ 2 หมื่นล้านบาท จากการเข้าสู่สังคมผู้สูงอายุที่มีขนาดครอบครัวเล็กลง. https://thaipublica.org/2023/06/ttb-analytics76/
มูลนิธิสถาบันวิจัยและพัฒนาผู้สูงอายุไทย [มส.ผส.]. (2556). รายงานสถานการณ์ผู้สูงอายุไทย. อมรินทร์-สถาบันวิจัยประชากรและสังคม มหาวิทยาลัยมหิดล.
สำนักงานสถิติแห่งชาติ. (2565). การสำรวจประชากรสูงอายุในประเทศไทย พ.ศ. 2564. กระทรวงดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม.
Harsritanto, B. I. (2017). A review of universal design on eldery house designs development–Case South Korea. Modul, 16(2), 116-120.
Mohammad, S. A., Dom, M. M., & Ahmad, S. S. (2016). Inclusion of social realm within elderly facilities to promote their wellbeing. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 234, 114-124. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2016.10.226
Null, R. (2013). Universal design: Principles and models. CRC Press.
