การศึกษาปัจจัยที่ส่งผลต่อการเกิดอุทกภัย โดยวิธี Delphi : กรณีศึกษาอำเภอสรรพยา จังหวัดชัยนาท
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
อุทกภัยถือเป็นภัยธรรมชาติที่ประชาชนที่อยู่อาศัยในพื้นที่ลุ่มภาคกลางของประเทศไทยต้องประสบอยู่บ่อยครั้ง โดยในแต่ละพื้นที่มีรูปแบบและปัจจัยที่ส่งผลให้เกิดอุทกภัยแตกต่างกัน การศึกษานี้ได้ทำการหาปัจจัยที่ส่งผลต่อการเกิดอุทกภัย ในพื้นที่อำเภอสรรพยา จังหวัดชัยนาท ซึ่งเป็นพื้นที่ที่รับผลกระทบจากการระบายน้ำของเขื่อนเจ้าพระยาเป็นพื้นที่แรก และชุมชนส่วนใหญ่ตั้งอยู่ริมแม่น้ำขนานไปตลอดแม่น้ำเจ้าพระยา ทำให้เกิดอุทกภัยในพื้นที่อยู่บ่อยครั้ง โดยเลือกใช้เทคนิคเดลฟาย (Delphi technique) เพื่อรวบรวมฉันทามติร่วมกันของผู้เชี่ยวชาญในพื้นที่ ในการกำหนดปัจจัย และลำดับความสำคัญของปัจจัยต่าง ๆ ที่ส่งผลต่อการเกิดอุทกภัยของอำเภอสรรพยา จังหวัดชัยนาท โดยกลุ่มผู้เชี่ยวชาญในพื้นที่จำนวน 12 ท่านที่เป็นผู้ตอบแบบสอบถามครั้งนี้จะเป็นผู้ที่มีส่วนเกี่ยวข้องในการประเมิน วางแผน และบรรเทาปัญหาอุทกภัยในพื้นที่ โดยทำการสำรวจด้วยแบบสอบถามจำนวน 3 รอบ เพื่อให้ได้ฉันทามติร่วมกันของผู้เชี่ยวชาญ
ผลจากการวิเคราะห์แบบสอบถามพบว่า กลุ่มปัจจัยที่ส่งผลต่อการเกิดอุทกภัยในพื้นที่อำเภอสรรพยา จังหวัดชัยนาท สามารถเรียงลำดับจากปัจจัยที่ส่งผลมากไปยังปัจจัยที่ส่งผลน้อย ตามลำดับดังนี้ ปริมาณน้ำ การบริหารจัดการน้ำ มาตราการป้องกันอุทกภัยเชิงโครงสร้าง ลักษณะทางกายภาพของแม่น้ำ ผังเมืองและการใช้ประโยชน์ที่ดิน และลักษณะทางกายภาพของพื้นที่ ซึ่งปัจจัยที่ส่งผลต่อการเกิดอุทกภัยในพื้นที่อำเภอสรรพยา จังหวัดชัยนาท ที่ได้จากฉันทามติของผู้เชี่ยวชาญนี้สามารถนำไปเป็นพื้นฐานในการศึกษาต่อไป ในส่วนที่เกี่ยวกับมุมมองและนโยบายของการจัดการป้องกันเพื่อลดผลกระทบที่อาจเกิดขึ้นจากอุทกภัย หรืออาจนำไปศึกษาเปรียบเทียบรูปแบบมุมมองของผู้ปฏิบัติงานในพื้นที่จริงซึ่งอาจไม่ได้เข้าถึงข้อมูลและการวิเคราะห์ข้อมูลจากฐานข้อมูลขนาดใหญ่ ใช้เพียงประสบการณ์และข้อมูลพื้นฐานที่สามารถค้นหาได้ว่า มีความแตกต่างกันมากน้อยเพียงใด ซึ่งอาจนำไปสู่การกำหนดการอบรม หรือกำหนดแนวทางการประเมินและรับมืออุทกภัยได้
Article Details
เอกสารอ้างอิง
กรมชลประทาน. (2565). สรุปสถานการณ์อุทกภัยปี 2565. กรม.
กรมโยธาธิการและผังเมือง. (2559). โครงการวางผังและมาตรการบรรเทาอุทกภัย ลุ่มน้ำสะแกกรัง เล่มที่ 5 จังหวัดชัยนาท. กรม.
กอบกิจ ไกรนรา. (2549). การประยุกต์ใช้ระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์ และการสำรวจระยะไกลในการกำหนดพื้นที่เสี่ยงต่อ การเกิดอุทกภัย บริเวณลุ่มน้ำเพชรบุรีจังหวัดเพชรบุรี [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต ไม่ได้ตีพิมพ์]. มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์.
กิตติพล มงคลงาม และกานต์ ชื่นศิริชัยมงคล. (2558). การประยุกต์ระบบสารสนเทศทางภูมิศาสตร์เพื่อคาดการณ์พื้นที่เสี่ยงภัยน้้าท่วม กรณีศึกษา : ลุ่มน้้าปิงตอนบน. การประชุมวิชาการนิสิตนักศึกษาภูมิศาสตร์และภูมิสารสนเทศศาสตร์แห่งประเทศไทย ครั้งที่ 8. https://www.arts.chula.ac.th/geography/TSG2015/docs/FullPaper/FullPaper/4.5%20paper_kittipol.pdf
ขณิษฐา พุกกะณานนท์. (2551). การศึกษาแนวทางการบริหารจัดการป้องกันบรรเทาสาธารณภัยขององค์การบริหารส่วนตำบลบางปลา อำเภอบางพลี จังหวัดสมุทรปราการ [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต ไม่ได้ตีพิมพ์]. มหาวิทยาลัยขอนแก่น.
จันทร์ฉาย ทองสุข. (2540). อุทกภัยและพื้นที่เสี่ยงต่อการเกิดอุทกภัยในจังหวัดพระนครศรีอยุธยา [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต ไม่ได้ตีพิมพ์]. มหาวิทยาลัยรามคำแหง.
ชัชวาลย์ ทัตศิวัช. (2553, มกราคม-มิถุนายน). การวิจัยด้วยเทคนิคเดลฟาย The Delphi technique of researching. วารสารรัฐประศาสนศาสตร์, 8(1), 185-223.
ณัฐกิตติ์ เสงี่ยม, ณรงค์ พลีรักษ์, สุพรรณ กาญจนสุธรรม, และแก้ว นวลฉวี. (2561). การประยุกต์ภูมิสารสนเทศศาสตร์เพื่อวิเคราะห์พื้นที่เสี่ยงอุทกภัยลุ่มแม่นํ้ำปราจีนบุรีตอนล่าง. วารสารสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ, 21(1), 37-49.
ธนาคารแห่งประเทศไทย. (2555). ภาวะเศรษฐกิจไทยปี 2554. ธนาคาร.
ประเสริฐ มิลินทางกูร. (2533). ภัยธรรมชาติในประเทศไทย [เอกสารนำเสนอในที่ประชุม]. การประชุมวิชาการประจำปี 2533 สมาคมภูมิศาสตร์แห่งประเทศไทย. สมาคมภูมิศาสตร์แห่งประเทศไทย, กรุงเทพมหานคร.
เยาวลักษณ์ จันทมาศ. (2559). การวางผังเมืองและการปรับตัวกับสภาพการเปลี่ยนแปลงภูมิอากาศ : กรณีศึกษาน้ำท่วมในจังหวัดปทุมธานี [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต ไม่ได้ตีพิมพ์]. จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
วรวิทย์ ศุภวิมุติ และบรมศักดิ์ กลั่นเรืองแสง. (2565). การประเมินความอ่อนไหวต่อการเกิดน้ำท่วมด้วยระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์และแบบจำลองดัชนีทางสถิติในลุ่มน้ำแม่วาง จังหวัดเชียงใหม่. วารสารมนุษยศาสตร์ และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงใหม่, 4(1), 21-42.
วัชรี วีระพันธ์. (2533). อุทกภัย [เอกสารนำเสนอในที่ประชุม]. การประชุมวิชาการประจำปี 2533 สมาคมภูมิศาสตร์แห่งประเทศไทย. สมาคมภูมิศาสตร์แห่งประเทศไทย, กรุงเทพมหานคร.
วิชา นิยม. (2535). อุทกวิทยาป่าไม้. ภาควิชาอนุรักษ์วิทยา คณะวนศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์.
สถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งประเทศไทย. (2542). การศึกษาเพื่อกำหนดพื้นที่ที่เสี่ยงภัยต่อการเกิดอุทกภัยและและภัยธรรมชาติ (ในลุ่มน้ำภาคกลาง). สถาบัน.
เสริมศิริ ปราบเสร็จ, ลลิตพัทธ์ สุขเรือน, และสิทธิกร มังคลา. (2556). การประยุกต์ใช้ระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์ในการกำหนดพื้นที่เสี่ยงอุทกภัยจังหวัดสุพรรณบุรี. มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลสุวรรณภูมิ ศูนย์สุพรรณบุรี.
สำนักงานปลัดกระทรวงเกษตรและสหกรณ์. (2562). ข้อมูลพื้นฐานด้านการเกษตรและสหกรณ์ของจังหวัดชัยนาท ประจำปี. สำนัก.
สุพิชฌาย์ ธนารุณ และจินตนา อมรสงวนสิน. (2553). การประยุกต์ใช้ระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์ในการกําหนดพื้นที่เสี่ยงอุทกภัยจังหวัดอ่างทอง. วารสารการจัดการสิ่งแวดล้อม, 6(2), 19-34.
สุภาพร นากา. (2558). การวิเคราะห์พื้นที่เสี่ยงต่อการเกิดน้ำท่วมลุ่มน้ำป่าสักตอนบน อำเภอหล่มสัก จังหวัดเพชรบูรณ์ [วิทยานิพนธ์ปริญญาบัณฑิต ไม่ได้ตีพิมพ์]. มหาวิทยาลัยนเรศวร.
อำเภอสรรพยา. (ม.ป.ป.). วิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี. https://th.wikipedia.org/wiki/อำเภอสรรพยา
Boulomytis, V., Zuffo, A., & Imteaz, M. (2019). Detection of flood influence criteria in ungauged basins on a combined delphi-AHP approach. Operations Research Perspectives, 6, 100116.
Chitu, O., & Suzanne, D. (2004, December). The delphi method as a research tool: An example, design considerations and applications. Information & Management, 42(1), 15-29.
Dung, N. B., & Minh, D. T. (2021, November). Assesment of flood influence criteria in the Lam river basin using a combined delphi-AHP method. Sustainable Development, 3(49), 387-396.
Strahler, A. N., & Strahler, A. H. (1983). Modern physical geography. John Wiley & Sons.
Tingsanchali, T. (1996). Floods and human interaction: Experiences, problems, and solutions [Unpublished master's thesis]. Asian Institute of Technology.
United Nation. (1984). Floods and human interaction: Experiences, problems, and solutions. UN.
