สามล้อรับจ้าง: อีกทางเลือกการหารายได้ของชาวนาอุดรธานี

บทคัดย่อ

บทความนี้มุ่งศึกษาการดำรงอยู่และการทำมาหากินของสามล้อรับจ้างในจังหวัดอุดรธานี โดยให้ความสำคัญกับสามล้อรับจ้างที่เป็นชาวนาควบคู่ด้วย เป็นการศึกษาเชิงคุณภาพ ใช้วิธีการศึกษาจากเอกสารและเก็บข้อมูลภาคสนามในเขตเทศบาลนครอุดรธานี โดยการสัมภาษณ์แบบเจาะลึกจากกลุ่มตัวอย่าง จำนวน 10 คน ประกอบกับการสังเกตแบบไม่มีส่วนร่วม และนำเสนอผลการศึกษาด้วยวิธีการพรรณนาวิเคราะห์ ผลการศึกษาพบว่า สามล้อรับจ้าง เป็นแหล่งรายได้นอกภาคการเกษตรที่สำคัญของชาวนาในจังหวัดอุดรธานี สืบเนื่องจากกิจกรรมนี้หาเงินสดได้แบบวันต่อวัน โดยมีพื้นที่ให้บริการทั้งจุดจอดหลักและจุดจอดย่อยที่สำคัญเช่น พื้นที่สถานีขนส่งผู้โดยสาร พื้นที่หน้ามหาวิทยาลัยราชภัฏอุดรธานี
อย่างไรก็ตาม ปัจจุบันการเปลี่ยนแปลงและแรงกระแทกจากสังคมในยุคโลกาภิวัตน์ ทำให้สามล้อรับจ้างได้รับผลกระทบ ผู้ใช้บริการน้อยลง คู่แข่งเพิ่มขึ้น ทำให้รายได้ลดลง แต่ก็ใช่ว่า คนกลุ่มนี้จะยอมแพ้กับสิ่งที่เกิดขึ้น สะท้อนผ่านการดิ้นรนหารายได้จากกิจกรรมอื่นที่หลากหลาย จึงเสนอว่า การพัฒนาสังคมชาวนา ในบริบทใหม่ โดยเฉพาะในด้านเศรษฐกิจจะต้องมุ่งเน้นการพัฒนาและสร้างโอกาสให้เข้าถึงแหล่งรายได้ทั้งในและนอกภาคการเกษตรควบคู่กัน เพื่อนำไปสู่ความมั่นคงที่ยั่งยืนของสังคมชาวนาต่อไป