ปฏิบัติการทางศาสนากับการพัฒนาสุขภาวะวิถีพุทธในสังคมไทย: มุมมองทางสังคมวิทยา
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้ใช้มุมมองสังคมวิทยาเพื่อทำความเข้าใจปฏิสัมพันธ์และการต่อรองอำนาจในกระบวนการสร้างสุขภาวะที่องค์กรพระพุทธศาสนาในสังคมไทยเข้ามามีบทบาทด้วย โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) เพื่อศึกษาปฏิบัติการการขับเคลื่อนองค์กรพระพุทธศาสนากับการพัฒนาสุขภาวะวิถีพุทธในสังคมไทย และ 2) เพื่อศึกษาปฏิบัติการของการพัฒนาเครือข่ายลดปัจจัยเสี่ยงทางสุขภาพที่ดำเนินการโดยองค์กรพระพุทธศาสนาในสังคมไทย ใช้วิธีการวิจัยเชิงคุณภาพ มีเครื่องมือการวิจัย ประกอบด้วย แบบสัมภาษณ์เชิงลึก แบบการสนทนากลุ่ม และแบบบันทึกการสังเกตการณ์กิจกรรม โดยมีจำนวนกลุ่มผู้ให้ข้อมูลสำคัญ 30 รูป/คน อาศัยการวิเคราะห์ข้อมูลแบบแก่นสาระและการวิเคราะห์แบบเน้นเนื้อหา
ผลการวิจัยพบว่า 1) ปฏิบัติการขับเคลื่อนองค์กรพระพุทธศาสนากับการพัฒนาสุขภาวะในสังคมไทย อาศัยการขับเคลื่อนให้เกิดผลเป็นรูปธรรม 3 รูปแบบ ได้แก่ ปฏิบัติการระดับนโยบาย ปฏิบัติการระดับวิชาการ และปฏิบัติการระดับพื้นที่ ขณะที่ 2) การพัฒนาเครือข่ายปัจจัยเสี่ยงทางสุขภาพสามารถดำเนินการได้อย่างมีประสิทธิภาพภายใต้การสร้างเครือข่ายที่สำคัญขององค์กรพระพุทธศาสนาและองค์กรสาธารณสุข 3 รูปแบบคือ เครือข่ายแบบชุมชน เครือข่ายแบบเนื้อหา และเครือข่ายแบบโครงสร้าง
Article Details
เอกสารอ้างอิง
จุฬารัตน์ ผดุงชีวิต. (2558). การสลักเรือนร่าง (Crafting Bodies) ฟูโกต์กับสังคมวิทยาร่างกาย. อ้างถึงใน อนุสรณ์ อุณโณ, จันทนี เจริญศรี และสลิสา ยุกตะนันท์ (บก.), อ่านวิพากษ์ มิเชล ฟูโกต์ (น.227-273). สำนักพิมพ์ศยาม.
ทวีศักดิ์ เผือกสม. (2561). เชื้อโรค ร่างกายและรัฐเวชกรรม: ประวัติศาสตร์การแพทย์สมัยใหม่ในสังคมไทย. นนทบุรี: ภาพพิมพ์.
ธนัช กนกเทศ. (2559). สังคมวิทยาสาธารณสุข. พิษณุโลก: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยนเรศวร.
ธีรยุทธ บุญมี. (2551). มิเชล ฟูโกต์. กรุงเทพฯ: วิภาษา.
ปรมินทร์ ตั้งโอภาสวิไลสกุล. (2564). โลกยุค COVID-19: วิกฤตและโอกาสในชีวิตของผู้อยู่ร่วมกับโรคซึมเศร้า. วารสารสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่, 33(1), 71-123.
พระศรีสมโพธิ (วรัญญู สอนชุน), ชลวิทย์ เจียรจิตต์, ภูเบศ วณิชชานนท์ และ ชัยวัชร พรหมจิตติพงศ์. (2563). เครือข่ายสานพลังสุขภาวะวิถีพุทธ. นนทบุรี: นิติธรรมการพิมพ์.
พระสุธีรัตนบัณฑิต และคณะ. (2563). การเสริมสร้างสุขภาวะเชิงพุทธของหน่วยอบรมประชาชนประจำตำบล (อ.ป.ต.) ในสังคมไทย. นนทบุรี: นิติธรรมการพิมพ์.
พินิจ ลาภธนานนท์, สายชล ปัญญชิต, และ ภูเบศ วณิชชานนท์. (2564). สังคมวิทยาของพระพุทธศาสนาเพื่อสังคม: บทวิเคราะห์ว่าด้วยงานสาธารณสงเคราะห์วิถีพุทธของคณะสงฆ์ไทย. วารสาร มจร สังคมศาสตร์ปริทรรศน์, 10(2), 25-38.
ภาคภูมิ แสงกนกกุล. (2562). การวิเคราะห์ความเหลื่อมล้ำในระบบสุขภาพไทยช่วงเวลา พ.ศ. 2493-2539 ด้วยกรอบเศรษฐศาสตร์การเมือง. วารสารสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยนเรศวร, 15(2), 1-37.
สถาบันวิจัยประชากรและสังคม มหาวิทยาลัยมหิดล. (2563). สุขภาพคนไทย 2563: สองทศวรรษปฏิรูปการศึกษาไทย ความล้มเหลวและความสำเร็จ. นครปฐม: สถาบันวิจัยประชากรและสังคม มหาวิทยาลัยมหิดล.
สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (ป.อ. ปยุตฺโต). (2562). สุขภาวะองค์รวมแนวพุทธ. กรุงเทพฯ: พิมพ์สวย.
สำนักนโยบายและยุทธศาสตร์ สำนักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข. (2559). การสาธารณสุขไทย 2554-2558. กรุงเทพฯ: องค์การสงเคราะห์ทหารผ่านศึก.
สุธิดา แก้วทา, ภาณุวัฒน์ คำวังสง่า, และ อรรถเกียรติ กาญจนพิบูลวงศ์. (2562). รายงานสถานการณ์โรค NCD พ.ศ.2562 เบาหวาน ความดันโลหิตสูง และปัจจัยเสี่ยงที่เกี่ยวข้อง. กรุงเทพฯ: อักษรกราฟฟิคแอนด์ดีไซน์.
อภิชัย คุณีพงษ์. (2562). ชุมชนต้นแบบด้านการควบคุมการดื่มแอลกอฮอล์ “ธนาคารเหล้า” หมู่บ้านดอนกอกตำบลบ้านเชี่ยน อำเภอหันคา จังหวัดชัยนาท. กรุงเทพฯ: ศูนย์วิจัยปัญหาสุรา (ศวส.).
อภิญญา เฟื่องฟูสกุล. (2551). มานุษยวิทยาศาสนา: แนวคิดพื้นฐานและข้อถกเถียงทางทฤษฎี. เชียงใหม่: ภาควิชาสังคมวิทยาและมานุษยวิทยา คณะสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.
Cohen, R. & Kennedy, P. (2013). Global Sociology. Palgrave Macmillan.
Durkheim, E. (1995). The Elementary Forms of Religious Life. Translated by Karen E. Fields. New York: The Free Press
Foucault, M. (1975). The Birth of the Clinic: An Archaeology of Medical Perception. Vintage.
Keyes, C. F. (1989). Buddhist Politics and Their Revolutionary Origins in Thailand. International Political Science Review, 10(2), 416-421.
Mechanic, D. (1990). The Role of Sociology in Health Affairs. Health Affairs, 9(1), 85-97.
Will, C. M. (2020). ‘And breathe…’? The sociology of health and illness in COVID‐19 time. Sociology of Health and Illness, 42(5), 967-971.
Wilson, B. R. (2016). Religion in Secular Society Fifty Years On. Steve Bruce (Editor). New York: Oxford University Press.
World Health Organization. (2018). Global health risks: Mortality and burden of disease attributable to selected major risks. Geneva: World Health Organization.
