การศึกษารัฐธรรมนููญไทยแนวการเมืองวัฒนธรรม
Main Article Content
บทคัดย่อ
บทความนี้ต้องการทบทวนงานศึกษาเชิงรัฐศาสตร์ที่มีรัฐธรรมนูญไทยเป็นหน่วยวิเคราะห์หลักโดยคำถามหลักคือ ที่ผ่านมาแนวทางการศึกษารัฐธรมนูญสามารถจำแนกได้กี่แนวทาง อะไรบ้าง และในปัจจุบัน ปรากฏแนวทางใหม่อย่างไร ทั้งนี้จากการสำรวจพบว่าราว 1 ทศวรรษที่ผ่านมา อีกหนึ่งแนวทางการศึกษาที่ยังไม่ถูกกล่าวถึงมากนัก คือ "การศึกษาแนวการเมืองวัฒนธรรม" แนวนี้เป็นการผสมผสานแนวทางการศึกษาก่อนหน้า เพื่อทำความเข้าจทั้งตัวบทลายลักษณ์อักษร รวมถึงจารีตประเพณีทางรัฐธรรมนูญ โดยความโดดเด่นเฉพาะอย่างน้อยสองแง่มุม หนึ่ง) ในแง่การเคลื่อนไหวทางการเมือง งานเหล่านี้มีสถานะของการสร้างความรู้เพื่อปฏิเสธอำนาจสถาปนา สอง) ในแง่เนื้อหาวิชาการ งานพวกนั้น มุ่งคลี่ปมปัญหาของการจัดความสัมพันธ์ทางอำนาจในสังคมการเมืองระหว่างด้านหนึ่งคือกลุ่มผู้ปกครอง/สถาบันทางการเมืองจารีตที่ครองอำนาจมาก่อนหน้าการสถาปนารัฐธรรมนูญ กับกลุ่มชนชั้นนำและสถาบันทางการเมืองที่เกิตขึ้นพร้อมรัฐธรรมนูญซึ่งโดยมากอิงฐานความชอบธรรมและหลักการปรัชญาจากระบอบเสรีนิยม-ประชาธิปไตย
Article Details
เอกสารอ้างอิง
กฤษณ์ วงศ์วิเศษธร. (2556). มโนทัศน์เกี่ยวกับกฎหมายจารีตประเพณีทางรัฐธรรมนูญ. (วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต. มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
กองบรรณาธิการ the101.world. (2564). จุดเปลี่ยนหลักนิติศาสตร์-ประวัติศาสตร์ : อ่านคำวินิจฉัยศาลรัฐธรรมนูญผ่านสายตานักกฎหมาย. จาก https://www.the101.world/constitutional-court-ruling-no-19-2564/
กัญญา นะรา. (2542). รัฐธรมนูญและสถาบันการเมือง: ศึกษารัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ.2475. [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต. จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
กัลยา แช่อั้ง. (2559). การเมืองวัฒนธรรมเรื่องการสร้างความหมายประชาธิปไตย ยุครัฐบาลทักษิณสู่รัฐบาลสนธิ-สุรยุทธ. วารสารสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ, 19(19), 10-25.
เกรียงศักดิ์ เชษฐพัฒนวนิช. (2536). แนวความคิดประชาธิปไตยแบบไทย. [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต]. มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
เกษียร เตชะพีระ. (2531). ประชาธิปไตยของประชาชนต้องเป็นอิสระจากรัฐและทุน. ใน สุภลักษณ์กาญจนขุนดี (บรรณาธิการ), อำนาจขาวบ้าน (18-30). กรุงเทพฯ: สหพันธ์นิสิตนักศึกษาแห่งประเทศไทย.
เกษียร เตชะพีระ. (2537). การเมืองวัฒนธรรมว่าด้วยประชาธิปไตย: บทนำเปรียบเทียบเชิงทฤษฎี. รัฐศาสตร์สาร, 19(1), 6-23.
เกษียร เตชะพีระ. (2 เมษายน 2553). ไพร่กับอำมาตย์ปีศาจวาทกรรม. มติชน, 4.
เกษียร เตชะพีระ. (2554). ระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข: ที่มาและที่ไป. ในกิตติประเสริฐสุข (บรรณาธิการ), เมืองไทย 2 เสี่ยง: สภาพปัญหา แนวโน้มและทางออกวิกฤติการเมืองไทย (1-55). กรุงเทพฯ: คณะรัฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
เกษียร เตชะพีระ. (2560). ภูมิทัศน์ใหม่ทางการเมือง. มติชนสุดสัปดาห์, 37 (1923), 53-54.
เกษียร เตชะพีระ. (2562). การเลือกตั้งทั่วไปครั้งแรกของไทยในยุคหลังในหลวงภูมิพล. สืบคันเมื่อ 25 พฤษภาคม 2563, จาก https://www.newmandala.org/thailands-first-elections-in-the-post-bhumibol-era/
เกษียร เตชะพีระ. (2562). ดุษฎีนินธ์ที่เหมือน "สุลักษณ์ ศิรักษ์" ที่มีเชีงอรรถ (จบ). มตีชนสุดสัปดาห์, 39(2001), 53.
เกษียร เตชะพีระ. (2564). การเมืองอำนาจนิยม : นิยามและความเป็นมา. https://www.matichon-weekly.com/column/article_453565
เฉลิมเกียรติ ฉิวนวล. (2533). ประชาธิปตยแบบไทย: ความคิดทางการเมืองของทหารไทย (2516-2529). กรุงเทพฯ : สถาบันไทยคดีศึกษา มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
ชัยวัฒน์ สถาอานันท์. (2559). ปาฐกถา "ขวานฟ้า: การเมืองแห่งการกำหนดชื่อ". https://www.isranews.org/isranews-article/48814-article.html
ชาคร พิทักษ์วัชระ. (2554). เศรษฐศาสตร์การเมืองว่าด้วยการพัฒนาประชาธิปไตย: กรณีศึกษาสภาพัฒนาการเมือง. [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต]. จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
ไขยันต์ไชยพร. (2560) ประเพณีการปกครองระบอบประขาธิปตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข บทวิเคราะห์มาตรา 7 จากรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย 2540 ถึงรัฐธรรมนูญฉบับปัจจุบัน (จากมุมของทางรัฐศาสตร์). กรุงเทพฯ: สถาบันพระปกเกล้า.
ณัฐพลใจจริง. (2556). ขอฝันไผ่ในฝันอันเหลือเชื่อ: ความเคลื่อนไหวของขบวนการปฏิปักษ์ปฏิวัติลยาม (พ.ศ. 2475-2500). นนทบุรี: ฟ้าเดียวกัน.
ณัฐพล ใจจริง. (2556). บทที่ 1 คว่ำปฏิวัติ-โค่นคณะราษฎร: การก่อตัวของ "ระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข ". ใน ขอฝันใฝ่ในฝันอันเหลือเชื่อ: ความเคลื่อนไหวของขบวนการปฏิปักษ์ปฏิวัติสยาม (พ.ศ. 2475-2500) (3-63). นนทบุรี: ฟ้าเดียวกัน.
ทวีศักดิ์ เผือกสม. (2540). การปรับตัวทางความรู้ ความจริง และอำนาจของชนชั้นนำสยาม พ.ศ. 2325 241 1. [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต]. จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
ธงชัย วินิจจะกูล. (2556). ประชาธิปไตยที่มีกษัตริย์อยู่เหนือการเมือง. นนทบุรี: ฟ้าเดียวกัน.
ธงชัย วินิจจะกูล. (2560). คนไทย/คนอื่น: ว่าด้วยคนอื่นของความเป็นไทย. นนทบุรี: ฟ้าเดียวกัน.
ธงชัย วินิจจะกูล. (2563). บทที่ 4 ประชาธิปไตยแบบกษัตริย์นิยมของไทย: ประวัติ กลไกการทำงานและภาวะวิกฤต (แปลโดย ธันวา วงศ์เสงี่ยม). ใน รัฐราชาชาติ: ว่าด้วยรัฐไทย (101-131). นนทบุรี: ฟ้าเดียวกัน.
ธเนศ อาภรณ์สุวรรณ (หัวหน้าโครงการวิจัย). (2559). โครงการเมวิจัยอาวุโส สก2. พัฒนาการและเปลี่ยนแปลงทางความคิดว่าด้วยความ (ไม่) เป็นสมัยใหมในสังคมไทย: รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ กรุงเทพฯ : สำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมวิทยาศาสตร์ วิจัย และนวัตกรรม (สกสว.).
นครินทร์ เมฆไตรรัตน์. (2532). ว่าทกรรมทางการเมืองว่าด้วยประชาธิปตยของไทย. สมุดสังคมศาสตร์, 12(1), 15-35.
นครินทร์ เมฆไตรรัตน์. (2534). รัฐธรรมนูญจารีตประเพณีกับเสถียรภาพทงการเมืองของไทย. รัฐศาสตร์สาร, 17(1), 90-104.
นิฐิณี ทองแท้.(2555). สถาบันพระมหากษัตริย์กับกระบวนการสร้างรัฐธรรมนูญจารีตประเพณีว่าด้วยการรัฐประหาร. วารสารนิติสังคมศาสตร์, 5(2), 45-75.
นิธิ เอียวศรีวงศ์. (2547). รัฐธรรมนูญฉบับวัฒนธรรมไทย. ใน ชาติไทย, เมืองไทย, แบบเรียนและอนุสาวรีย์ (125-155). กรุงเทพฯ: มติชน.
นิธิ เอียวศรึ่วงศ์. (2564). วัฒนธรรมผด็จการไทย (1). สืบคันเมื่อ 26 พฤศจิกายน 2564, จาก https://www.matichonweekly.com/column/article_481800
บัณฑิต จันทร์โรจนกิจ. (2541). การเมืองวัฒนธรรมเรื่องการสร้างความหมายของประชาธิปไตย.[วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต]. มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
ประชาไท. (2553). ณัฐพล-สุธาชัย-สมศักดิ์-วรเจตน์ "สถาบันกษัตริย์ - รัฐธรรมนูญ - ประชาธิปไตย" 10 ธ.ค. 53. https://www.youtube.com/watch?v=iF-XkB-nKOI
ประชาไท. (2564). เกษียร เตชะพีระ: สาธารณรัฐจำแลงกับเสมือนสัมบูรณาญาสิทธิ์. htps://pra-chatai.com/journal/2021/06/93654
ปราปต์ บุนปาน. (2559). ไกลออกไป. https://www.matichon.co.th/ columnists/news 123702.
มุนินทร์ พงศาปาน. (2564). ศาลรัฐธรรมนูญกับการพิทักษ์จารีตประเพณี: 'ไม่มีคุณค่าทางจารีตประเพณีใดที่ดำรงอยู่ได้อย่างยั่งยืน ด้วยการกดทับสิทธิเสรีภาพของประขาชน'. https://www.the101.world/the-role-of-the-constitutional-court/
รังสรรค์ ธนะพรพันธุ์, (2546). เศรษฐศาสตร์รัฐธรรมนูญ: บทวิเคราะห์รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2540 เล่ม 1. กรุงเทพฯ: มติชน.
รังสรรค์ ธนะพรพันธุ์, (2546). เศรษฐศาสตร์รัฐธรรมนูญ: บทวิเคราะห์รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2540 เล่ม 2. กรุงเทพฯะ มติชน.
รังสรรค์ ธนะพรพันธุ์, (2546). เศรษฐศาสตร์รัฐธรรมนูญ: บทวิเคราะห์รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2540 เล่ม 3. กรุงเทพฯ: มติชน.
รังสรรค์ ธนะพรพันธุ์ (2545). รามงานวิจัย เศรษฐศาสตร์รัฐธรรมนูญ บทวิเคราะห์รัธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2540. กรุงเทพฯ: สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย.
รังสรรค์ ธนะพรพันธุ์ (2550). การแสดงปาฐกาพิเศษ ป่วย อึ้งภากรณ์ ครั้งที่ 10 หัวข้อ จารีตรัฐธรรมนูญไทยกับสันติประชาธรรม. กรุงเทพฯ: คณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
ศุภกาญจน์ ตันตราภรณ์. (2542). รัฐธรมนูญและสถาบันการเมือง: ศึกษารัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2489 และรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย (ฉบับชั่วคราว) พุทธศักราช 2490. [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต]. จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
ศุภมิตร ปิติพัฒน์. (2563). จุดเริ่มต้นสถาปนา 'การปกครองประชาธิปไตย มีพระมหากษัตริย์เป็นประมุข '. กรุงเทพฯ: สถาบันพระปกเกล้า.
สมชาย ปรีชาศิลปกุล. (2550). ปาฐกถา ปรีตี พนมยงค์ ประจำปี พ.ศ. 2550 หัวข้อ อภิรัฐธรรมนูญไทย. กรุงเทพฯ: สถาบันปรีดี พนมยงค์.
สมชาย ปรีซาศิลปกุล. (2555). การศึกษารัฐธรรมนูญไทย 4 แนวทาง. วารสารนิติสังคมศาสตร์, 5(2), 29-43.
สมชาย ปรีชาศิลปกุล. (2562). นี่คือปณิธานที่หาญมุ่ง: ข้อถกเถียงว่าด้วยสถาบันพระมหากษัตริย์ ในองค์กรจัดทำรัฐธรรมนูญของไทย ตั้งแต่ พ.ศ. 2475-2550. นนทบุรี: ฟ้าเดียวกัน.
สฤณี อาชวานันทกุล. (2563). ขยับ ปรับ เปลี่ยน: มองกฎหมายในโลกพลิกผัน. วารสารนิติสังคมศาสตร์, 13(2). 1-16.
สายชล สัตยานุรักษ์. (2561). นักวิชาการไทยกับการต่อสู้ช่วงชิงความหมาย "ประชาธิปไตย"ในภาวะวิกฤตทางการเมือง (พ.ศ. 2548-2557). กรุงเทพฯ: สำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมวิทยาศาสตร์วิจัย และนวัตกรรม (สกสว.).
สุทธิพัฒน์ กนิษฐกุล. (2564). เรากลับไปเป็นสมบูรณญาสิทธิราชย์หรือเปล่า? คุขเรื่องเครื่อข่ายชนชั้นนำไทย กับ อาสา คำภา. https://thematter.co/social/politics/inteview-asa-kampa/160727
เสน่ห์ จามริก. (2549). การเมืองไทยกับพัฒนาการรัฐธรรมนูญ (พิมพ์ครั้งที่ 3 แก้ไขปรับปรุงเพิ่มเติม). กรุงเทพฯ: มูลนิธิโครงการตำราสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์.
หทัยกาญจน์ ตรีสุวรรณ. (2560). การเมืองวัฒนธรรมของการออกเสียงประชามติร่างรัฐธรรมนูญ พ.ศ. 2559. [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต]. มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
อรรถจักร์ สัตยานุรักษ์. (2555). การเปลี่ยนแปลงโลกทัศน์ของชนชั้นนำไทยตั้งแต่รัชกาลที่ 4 ถึง พุทธศักราช 2475. กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
อังกูร จิรกิตยางกูร. (2542). รัฐธรมนูญและสถาบันการเมือง : ศึกษารัฐรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2475 แก้ไขเพิ่มเติม พ.ศ. 2495. [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต]. จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
อาสา คำภา. (2561). จาก "การเมืองวัฒนธรรม" ถึง "เสรีนิยม V5 ประชาธิปไตย" วิธีวิทยาและองค์ความรู้ในการผลิตสร้างงานวิชากรของ ศาสตราจารย์ ดร. เกษียร เตชะฟีระ. กรุงเทพฯ: สำนักงานคณะกรรมการสนับสนุนการวิจัย (สกว.).
เอกลักษณ์ ไชยภูมี. (2562). พินิจทฤษฎีการปกครองแบบผสมกับรัฐธรรมนูญไทย พ.ศ. 2475-2534. [วิทยานิพนธ์ปรัชญาดุษฎีบัณฑิต]. จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
The Standard. (2564ก). ธงชับ วินิจจะกูล เตือนหายนะเบื้องหน้าเกิดจากขวาสุดโต่ง-ผู้มีอำนาจไม่รับฟังประชาชน ชี้อย่าปิดประตูการสนทนาความเห็นต่าง. https://thestandard.co/thongcha-winichakul-tdri/
The Standard. (2564ข). ปริญญาชี้ คำวินิฉัยศาลรัฐธรรมนูญ ทำประชาชนสับสนเรื่องระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข. https://thestandard.co/prinya-thaewanarumitkul-opinion-about-constitutional-court-decision/