บทเรียนจากมาตรการทางสังคมวัฒนธรรมเพื่อบรรเทาความเสี่ยงจากภัยแล้ง:กรณีศึกษาเทศบาลตำบลออนใต้ จังหวัดเชียงใหม่
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
การวิจัยเชิงคุณภาพนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อถอดบทเรียนและประเมินผลโครงการสืบสานประเพณีอนุรักษ์ป่าต้นน้ำห้วยลานเพื่อบรรเทาความเสี่ยงและผลกระทบจากภัยแล้งของเทศบาลตำบลออนใต้ จังหวัดเชียงใหม่ โดยวิธีการได้มาซึ่งข้อมูล ได้แก่่ การสนทนากลุ่ม การสัมภาษณ์เชิงลึก และการเก็บแบบประเมินและแบบสอบถามจากกลุ่มเป้าหมายรวมทั้งสิ้น 50 คน (สุ่มแบบเฉพาะเจาะจง) ประกอบด้วย ผู้บริหารเทศบาลเจ้าหน้าที่ผู้รับผิดชอบโครงการ ผู้นำชุมชนและประชาชน การวิเคราะห์ผลการวิจัยนี้ประยุกต์ใช้ทฤษฎีการประเมินผลโครงการ ผลการศึกษา พบว่า โครงการสืบสานประเพณีอนุรักษ์ป่าต้นน้ำห้วยลานซึ่งเป็นมาตรการทางสังคมวัฒนธรรม มีบทบาทสำคัญในการบรรเทาความเสี่ยงภัยแล้งต่อป่าต้นน้ำและแหล่งน้ำในเทศบาลตำบลออนใต้ ในการเพิ่มประสิทธิภาพและประสิทธิผลการดำเนินโครงการ เทศบาลตำบลออนใต้ควร 1) จัดการฐานข้อมูล และองค์ความรู้อย่างเปนระบบ 2) ทำแผนติดตามและประเมินผลโดยการมีส่วนร่วมของชุมชน 3) ส่งเสริมการประชาสัมพันธ์โดยใช้สื่อและเทคโนโลยีสมัยใหม่ 4) ส่งเสริมบทบาทและการมีส่วนร่วมของคนรุ่นใหม่ในการจัดกิจกรรมชุมชน และ 5) บูรณาการภูมิปัญญาอนุรักษ์ป่าต้นน้ำห้วยลานกับการเรียนการสอนให้แก่เยาวชน
Article Details
เอกสารอ้างอิง
กรมชลประทาน. (2566). ระบบฐานข้อมูลน้ำในอ่างเก็บน้ำ. [ข้อมูลอิเลคทรอนิกส์]. สืบค้น 9 ตุุลาคม 2566, จาก http://app.rid.go.th
กรมป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย กระทรวงมหาดไทย. (2557) หนังสือคำศัพท์ ด้านการบริหารจัดการความเสี่ยงจากภัยพิบัติ. (พิมพ์ครั้งที่ 1) กรุงเทพฯ : กรมป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย
กัมปนาท วงษ์วัฒนพงษ์. (2560, 4 สิงหาคม). การจัดการภัยพิบัติโดยมีชุมชนเป็นฐาน: กรณีศึกษาอำเภอบางระกำ จังหวัดพิษณุโลก. [การประชุมวิชาการระดับชาติ ด้านการบริหารกิจการสาธารณะ ครั้งที่ 4 ภายใต้ประเทศไทย 4.0]. วิทยาลัยการปกครองท้องถิ่น, มหาวิทยาลัยขอนแก่น. 1718-1730.
ธรรมนิตย์ สุมันตกุล. (2556). ความคิดในทางกฎหมายและเศรษฐศาสตร์ ชุมชนจัดการทรัพยากรธรรมชาติร่วมกันได้อย่างไร. สืบค้น 27 มกราคม 2562, จาก https://www.krisdika.go.th/data/activity/act214.pdf.
บัญจรัตน์ โจลานันท์ เกศสุดา สิทธิสันติกุล และ ปรารถนา ยศสุข. (2557). การเพิ่มประสิทธิภาพการจัดการน้ำในการผลิตข้าวเพื่อรับมือต่อภัยแล้ง: กรณีศึกษาเทศบาลตำบลออนใต้ อำเภอสันกำแพง จังหวัดเชียงใหม่ (รายงานผลการวิจััย). เชียงใหม่ : มิสเตอร์เจมส์ ดีไซน์ แอนด์ พริ้นท์.
บัญจรัตน์ โจลานันท์ เกศสุดา สิทธิสันติกุล ปรารถนา ยศสุข และ พัธนันท์ ขัติแสง. (2562). มาตรการลดความเสี่ยงจากภัยแล้งที่ เหมาะสมของเทศบาลตำบลออนใต้ จังหวัดเชียงใหม่ (รายงานผลการวิจัย). เชียงใหม่ : มิสเตอร์เจมส์ ดีไซน์ แอนด์ พริ้นท์.
ลาวัลย์ จีระพงษ์. (2552). ร้อนจัด-แล้งนาน "เพลี้ยแป้งชมพู" ระบาดโคราชหนัก. สืบค้น 6 ธันวาคม 2563, จาก https://m.mgronline.com/-science/detail/9520000047820
วริศ จูมจะนะ. (2551). คุณค่าป่าชุมชนกับการดำรงชีวิตตามแนวเศรษฐกิจพอเพียง: กรณีศึกษาป่าเจ้าปู่บ้านวังยาว ตำบลวังยาว อำเภอด่านซ้าย จังหวัดเลย. [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต]. มหาวิทยาลัยราชภัฎเลย.
ศูนย์ปฏิบัติการข้อมูล สาธารณภัยด้านน้ำ กรมป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย. (2560). สถิติข้อมูลภัยแล้ง: พื้นที่แล้งซ้ำซาก ปี 55-59 ปภ. สืบค้น 2 มกราคม 2562, จาก http://direct.disaster.go.th/
สถาบันสารสนเทศทรัพยากรน้ำและการเกษตร (องค์กรมหาชน). (2566). บันทึกเหตุการณ์ภัยแล้ง ปี 2556/2557. สืบค้น 9 ตุลาคม 2566, จาก https://tiwrm.hii.or.th
สมพร คุณวิชิต และยุพิน รามณีย์ (2561). ผลกระทบภัยพิบัติทางภูมิอากาศ การรับรู้ความเสี่ยงและการปรบตัวของครัวเรือนเกษตรกรลุ่มน้ำทะเลสาบสงขลา. วารสารรัฐศาสตร์และรัฐประศาสนศาสตร์, 9(1), 81-111.
สุธีร์พงษ์ ศรีวิราช. (2559). บวชป่า: สังเคราะห์กระบวนการใช้ภูมิปัญญาพื้นบ้านในการอนุรักษ์ทรัพยากรป่าไม้ในชุมชนภาคเหนอ. [วิทยานิพนธ์ปริญญาดุษฎีบัณฑิต]. มหาวิทยาลัยมหาสารคาม.
อนุสรณ์ คุณานุสรณ์. (2563). ร่วมด้วยช่วยกัน คน-น้ำ-ดิน-ป่า. เชียงใหม่ : สันติภาพแพ็คพรินท์ จำกัด
Blaikie, P., Canon, T., Davis, I., & Wisner, B. (2003). At.risk: Natural hazard, people’s vulnerability and disaster, (2nd ed.). Routledge.
Elinor Ostrom. (1990). Elinor Ostrom’s 8 Principles for Managing a Common. [Electronic version]. Retrieved from www.onthecommons.org/magazine/-elinor-ostroms-8-principlesmanaging - commmons. [Accessed 24 May 2019].
Erramilli, B.P. (2009). Disasters management in India: Analysis of factors impacting capacity building. [Dissertation]. Georgia State University, Atlanta, GA.
Intergovernmental Panel on Climate ChangeIPCC. (2019). Climate Change and Land: an IPCC special report on climate change, desertification, land degradation, sustainable land management, food security, and greenhouse gas fluxes in terrestrial ecosystems [P.R. Shukla, J. Skea, E. Calvo Buendia, V. Masson-Delmotte, H.-O. Pörtner, D. C. Roberts, P. Zhai, R. Slade, S. Connors, R. van Diemen, M. Ferrat, E. Haughey, S. Luz, S. Neogi, M. Pathak, J. Petzold, J. Portugal Pereira, P. Vyas, E. Huntley, K. Kissick, M. Belkacemi, J. Malley]. https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/2019/11/SRCCL-Full-Report-Compiled-191128.pdf
Pandey, B., & Okazaki, K. (2005). Community based disaster management: Empowering communities to cope with disaster risks. UNCRD, Japan. [Electronicversion]. Retrieved from http://unpan1.un.org/intradoc/groups/public/documents/-un /unpan020698.pdf. [Accessed 18 January 2019].
Smithers, J. and Smit, B. (1997). Human adaptation to climatic variability and change. Global Environmenatal Change, 7(2), 129-146.
Stufflebeam, D. L. (1971). The Relevance of the CIPP Evaluation Model for Educational Accountability. [Electronic version]. Retrieved from https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED062385.pdf. [Accessed 12 October 2018].
