ปัญหาการให้ความคุ้มครองอัตลักษณ์ของมนุษย์ในบริบทกฎหมายไทย: ศึกษาเฉพาะกรณีการแสวงประโยชน์เชิงพาณิชย์

บทคัดย่อ

อัตลักษณ์ของมนุษย์เป็นสิ่งที่นิยมนำมาแสวงประโยชน์เชิงพาณิชย์ เพราะมีคุณค่าทางเศรษฐกิจ โดยลักษณะการใช้อัตลักษณ์เชิงพาณิชย์ที่ได้รับความนิยม ได้แก่ การใช้ในฐานะตัวแทนสินค้าหรือบริการ การเป็นวัตถุเชิงพาณิชย์และการใช้อย่าเครื่องหมายการค้า ผลประโยชน์เชิงพาณิชย์ดังกล่าวส่งผลให้เกิดการแสวงประโยชน์โดยมิชอบ อันนำไปสู่ปัญหาการบังคับใช้กฎหมาย เนื่องจากบทบัญญัติกฎหมายไทยมีเพียงกฎหมายลักษณะละเมิดที่มีวัตถุประสงค์ในการชดใช้ค่าสินไหมทดแทนให้กับเจ้าของอัตลักษณ์
โดยอาศัยฐานของบทกฎหมายที่รับรองสิทธิเด็ดขาดประเภทต่าง ๆ ได้แก่ สิทธิในความเป็นส่วนตัวและชื่อเสียงตามรัฐธรรมนูญ สิทธิการใช้ชื่อตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ สิทธิในทะเบียนเครื่องหมายการค้าและการลวงขาย หรือ ธรรมสิทธิตามกฎหมายลิขสิทธิ์ อย่างไรก็ดี การพิสูจน์ความเสียหายเพื่อให้ได้มาซึ่งค่าสินไหมทดแทนตามกฎหมายละเมิดนั้นมีปัญหาอย่างยิ่ง เพราะภาระในการพิสูจน์ความเสียหายดังกล่าวตกเป็นของเจ้าของอัตลักษณ์ที่จะต้องหาเหตุผลและพยานหลักฐานประกอบเพื่อเรียกร้องสิทธิของตนที่ถูกโต้แย้งโดยผู้ละเมิด กล่าวคือ กฎหมายละเมิดนั้นสามารถบรรเทาปัญหาได้เพียงระดับหนึ่งเฉพาะที่ข้อเท็จจริงปรากฏเป็นที่ประจักษ์ว่ามีความเสียหายเกิดขึ้นเท่านั้น การปรับใช้กฎหมายดังกล่าวจึงยังขาดไปซึ่งประสิทธิภาพในการแก้ไขปัญหาอย่างเป็นธรรม จึงอาจกล่าวได้ว่าบทบัญญัติกฎหมายไทยที่คุ้มครองอัตลักษณ์ของมนุษย์ข้างต้นยังไม่เพียงพอจะที่จะแก้ไขปัญหาการแสวงประโยชน์เชิงพาณิชย์โดยมิชอบได้