อัตลักษณ์การฟ้อนแง้นของแม่ครูลำดวน สุวรรณภูคำ

บทคัดย่อ

บทความเรื่องนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาอัตลักษณ์การฟ้อนแง้นของแม่ครูลำดวน สุวรรณภูคำ โดยใช้วิธีวิจัยเชิงคุณภาพ ด้วยการศึกษาเอกสาร การสัมภาษณ์เชิงลึกและการสังเกตการณ์ ภายใต้ผลการรับรองจริยธรรมวิจัยในมนุษย์เลขที่ ว.85/2564 ผลการศึกษาพบว่า อัตลักษณ์การฟ้อนแง้น ของแม่ครูลำดวน สุวรรณภูคำ มีการสืบทอดท่าหลักในการฟ้อนที่มีมาแต่เดิมและได้มีการสร้างสรรค์ ใส่ท่าเพิ่มเข้าไปเพื่อให้เป็นแบบแผนมากขึ้น กล่าวคือ กระบวนท่ารำหลัก คือท่าแง้นหรือท่าฟ้อนแอ่นที่เป็นอัตลักษ์เดิม ซึ่งได้มีการสืบทอดต่อ ๆ กันมา และได้เพิ่มท่าเริ่มต้นการฟ้อนและจบการฟ้อนด้วยท่าไหว้      เป็นต้น ทั้งนี้คณะฟ้อนของแม่ครูลำดวน สุวรรณภูคำ ได้กำหนดทำนองเพลงในการฟ้อนแง้นไว้ 4 ทำนอง ได้แก่ 1) ทำนองเพลงกล่อมนางนอน 2) ทำนองเพลงแม่หม้ายก้อม 3) ทำนองเพลงแม่หม้ายเครือ      และ 4) ทำนองเพลงเขมรปากท่อ (ทำนองเพลงภาคกลาง) การฟ้อนแง้นเป็นการฟ้อนประกอบกับวงดนตรีล้วน ไม่มีการขับร้อง หรือการฟ้อนประกอบดนตรีร่วมกับการขับร้อง ซึ่งเรียกการขับร้องนี้ว่า      การขับซอ ทั้งนี้กระบวนท่าฟ้อนแง้นมีสารัตถะสำคัญอยู่ที่นักฟ้อนหรือช่างฟ้อนจะต้องแสดงความสามารถพิเศษเฉพาะตัว ด้วยการทำตัวให้อ่อนไปด้านหลังคล้ายท่าสะพานโค้ง เรียกว่า “แง้น” และต่อมาได้พัฒนาทักษะท่าแง้นดังกล่าวเพื่อใช้เก็บรางวัล คือ ธนบัตร เป็นต้น โดยต้องใช้ปากคาบธนบัตรที่มีผู้มอบให้นั้นขึ้นมา