ความหมายเปรียบเทียบของสัตว์และภาพสะท้อนสังคมวัฒนธรรม ในสำนวนภาษิตตากใบ(เจ๊ะเห)

บทคัดย่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาความหมายเปรียบเทียบและกระบวนการของความหมายเปรียบเทียบ ที่เกี่ยวกับสัตว์ในสำนวนภาษิตตากใบ(เจ๊ะเห) และศึกษาภาพสะท้อนสังคมวัฒนธรรมตากใบจากสัตว์ในสำนวนภาษิตตากใบ (เจ๊ะเห) โดยเก็บข้อมูลจากหนังสือสำนวนภาษิตและคำในภาษาตากใบที่ใช้ร่วมกับคำในภาษามลายูภายใต้โครงการสืบสานภาษาไทยถิ่นใต้เจ๊ะเหของสำนักงานวัฒนธรรมจังหวัดนราธิวาส เก็บข้อมูลสำนวนภาษิตเกี่ยวกับสัตว์ได้ 45 สำนวน และวิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้แนวคิดการวิเคราะห์อรรถลักษณ์ ผลการวิจัย พบความหมายเปรียบเทียบ 7 ประเภท ได้แก่ ความหมายเปรียบเทียบกับคน ความหมายเปรียบเทียบคุณสมบัติ ความหมายเปรียบเทียบกับการกระทำ ความหมายเปรียบเทียบกับอาการ ความหมายเปรียบเทียบนิสัย ความหมายเปรียบเทียบกับอันตราย และความหมายเปรียบเทียบกับอื่น ๆ ทั้งนี้สัตว์ที่นำมาใช้ในสำนวนภาษิตตากใบมี 18 ชนิด ได้แก่ นก วัว ไก่ มด หมา แมว กวาง ปลา งู ตะกวด กิ้งก่า เสือ เต่า จิ้งจก แตน จระเข้ ควาย และเหา และสัตว์ที่นำมาใช้ในสำนวนภาษิตตากใบมากที่สุด คือ ไก่ อีกทั้งสัตว์ในสำนวนภาษิตตากใบก็สะท้อนภาพสังคมและวัฒนธรรมได้ 5 ด้าน ได้แก่ ด้านภูมิศาสตร์ ด้านอาชีพ ด้านกีฬา และการละเล่น ด้านการเลี้ยงสัตว์ และด้านค่านิยม นอกจากนี้สัตว์บางประเภทไม่มีการนำไปใช้ในสำนวนภาคกลาง แต่มีใช้ในสำนวนภาษิตตากใบ เช่น งูกะปะ ไข่นกดุเหว่า แลน (ตะกวด) สิ่งนี้นับว่าเป็นความแตกต่างจากสำนวนภาคกลางและเป็นสิ่งที่สะท้อนความเป็นสำนวนถิ่น