ภาพแทนวิกฤติสิ่งแวดล้อมในนวนิยาย ของ อุดม วิเศษสาธร : วิเคราะห์ตามแนวคิดวรรณกรรมวิจารณ์เชิงนิเวศ

บทคัดย่อ

บทความนี้ มุ่งวิเคราะห์ภาพแทนวิกฤติสิ่งแวดล้อม ในนวนิยายของอุดม วิเศษสาธร ทั้งหมด 11 เรื่อง โดยใช้แนวคิดวรรณกรรมวิจารณ์เชิงนิเวศ (Ecocriticism) ของเชอร์ริลล์ กล็อตเฟลตี (Cheryll Glottfelty) แนวคิดภาพแทน (Representation) ของสจ๊วต ฮอลล์ (Stuart Hall) เป็นแนวทางการวิเคราะห์ ผลงานวิจัย พบว่า นวนิยายของอุดม วิเศษสาธร นำเสนอภาพแทน 2 ชุด คือ 1) ภาพแทนวิกฤติภัยพิบัติจากธรรมชาติ ที่ประกอบสร้างผ่านฉาก เหตุการณ์ บทสนทนาที่นำเสนอวิกฤติปัญหาอุทกภัยและวิกฤติปัญหาธรณีวิปโยค 2) ภาพแทนการจำลองวิกฤติโลกอนาคตที่นำเสนอวิกฤติปัญหาโลกเดือด วิกฤติปัญหาการขาดแคลนอาหาร และวิกฤติปัญหามลพิษทางอากาศ วรรณกรรมชุดนี้อุดม วิเศษสาธร ได้เน้นย้ำวิกฤติปัญหาสิ่งแวดล้อมที่เกิดขึ้นตลอดช่วงการพัฒนาสังคมและเศรษฐกิจในประเทศไทยตัวบทใช้สัญญะความน่ากลัวและความหายนะจากวิกฤติสิ่งแวดล้อมที่เกิดจากน้ำมือของมนุษย์ ผ่านฉากอุทกภัยและเหตุการณ์น้ำท่วมใหญ่ในชุมชน สร้างตัวละครที่สนทนาถึงวิกฤติปัญหาสิ่งแวดล้อมที่โลกกำลังเผชิญและที่อาจเกิดขึ้นในอนาคต ภูมิหลังของอุดม วิเศษสาธร ที่ทำงานด้านโครงการปลูกป่าถาวรเฉลิมพระเกียรติ ฯ ในรัชกาลที่ 9 “หนึ่งล้านไร่” ของบริษัท ปตท.จำกัด (มหาชน) และเป็นคณะกรรมการโครงการรางวัลลูกโลกสีเขียว ทำให้นวนิยายชุดนี้ ตระหนักถึงความสำคัญของสิ่งแวดล้อมและธรรมชาติ รวมทั้งตัวบทยังสอดแทรกจริยธรรมสิ่งแวดล้อมและอุดมการณ์สิ่งแวดล้อมเพื่อมุ่งเน้นแก้ไขปัญหาวิกฤติปัญหาสิ่งแวดล้อม