บทบาทขององค์การกระจายเสียง และแพร่ภาพสาธารณะแห่งประเทศไทย ในการสร้างพื้นที่สาธารณะทางการเมือง ผ่านรายการเวทีสาธารณะและนักข่าวพลเมือง

Abstract

         การวิจัยครั้งนี้มีจุดมุ่งหมายเพื่อศึกษาบทบาทขององค์การกระจายเสียงและแพร่ภาพสาธารณะแห่งประเทศไทย(ส.ส.ท.)ในการสร้างพื้นที่สาธารณะทางการเมืองผ่านรายการเวทีสาธารณะและนักข่าวพลเมือง รวมทั้งการวิเคราะห์การก่อเกิดทีวีสาธารณะแห่งแรกของประเทศไทย โดยมีวัตถุประสงค์ในการศึกษา 3 ประการคือ
ศึกษากระบวนการสร้างสื่อสาธารณะและเจตนารมณ์ของ ส.ส.ท.วิเคราะห์กระบวนการสร้างพื้นที่สาธารณะทางการเมืองให้แก่ประชาชนและศึกษาผลของการสร้างพื้นที่สาธารณะทางการเมืองในรายการเวทีสาธารณะและรายการนักข่าว
พลเมืองที่มีต่อกระบวนการเคลื่อนไหวของประชาชนตามแนวทางการปฏิรูปสื่อและการสร้างการมีส่วนร่วมภาคประชาชน ตามแนวทางของรัฐธรรมนูญ ปี พ.ศ. 2540โดยผู้วิจัยใช้ระเบียบวิธีวิจัยด้วยการสัมภาษณ์แบบเจาะลึก การสำ�รวจภาคสนามและการศึกษาจากเทปรายการ โดยมีเกณฑ์การวิเคราะห์หลักโดยใช้แนวคิดทฤษฎีพื้นที่สาธารณะของฮาเบอร์บาส แนวคิดสื่อสาธารณะ และเศรษฐศาสตร์การเมืองของสื่อมวลชน
         ผลการวิจัยพบว่ารายการเวทีสาธารณะและนักข่าวพลเมืองเป็นส่วนหนึ่งของ ส.ส.ท.ในการสร้างพื้นที่สาธารณะทางการเมือง โดยการเปิดโอกาสให้ประชาชนระดับล่างได้มีโอกาสเสนอเรื่องราวความเดือดร้อนผ่านสื่อ และในประเด็นที่มีการนำ�เสนออย่างต่อเนื่องมีผลต่อการตัดสินใจในระดับนโยบายของภาครัฐอย่างไรก็ตาม พื้นที่สาธารณะดังกล่าวยังไม่เป็นพื้นที่สาธารณะทางการเมืองโดยสมบูรณ์เนื่องจากข้อจำ�กัดของปัจจัยต่างๆ ได้แก่ เวลาในการออกอากาศการเลือกประเด็นนำ�เสนอในรายการ และความร่วมมือจากหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง
           อย่างไรก็ตาม ผลการวิจัยพบว่า ในระดับของการมีส่วนร่วมของประชาชนในการใช้พื้นที่สาธารณะของทีวีไทยพบว่า ทำ�ให้ประชาชนได้ตระหนักในสิทธิเสรีภาพในการแสดงความคิดเห็น และการมีอัตลักษณ์ตัวตนตามระบอบประชาธิปไตย และการสร้างเครือข่ายกลุ่มผู้ชมผู้ฟัง ผู้ร่วมรายการ เป็นก้าวสำ�คัญของส.ส.ท. ในการพัฒนาสื่อสาธารณะ ให้มีบทบาทเป็นพื้นที่สาธารณะทางการเมืองได้ต่อไปในอนาคต