หลักการปรับใช้ความยืดหยุ่นทางศาสนากับความคับขันจำเป็นในการประกอบการละหมาดในระหว่างการแพร่เชื้อโรคไวรัสโคโรนา 2019

บทคัดย่อ

การระบาดของเชื้อโรคไวรัสโคโรนา 2019 ส่งผลทำให้วิถีการดำเนินชีวิตของมนุษย์ ได้เปลี่ยนแปลงไปจากวิถีปกติที่หลาย ๆ คนไม่เคยพบเห็นมาก่อน ผลกระทบดังกล่าวนอกจากเกิดการเปลี่ยนด้านการดำรงชีวิตในแต่ละวันแล้ว ยังส่งผลต่อการเปลี่ยนลักษณะและรูปแบบการประกอบ การละหมาด ไม่ว่าละหมาดฟัรฏูญะมาอะฮฺหรือละหมาดฟัรฎูญุมุอะฮฺ ที่บัญญัติใช้ปฏิบัติในมัสยิด เป็นหมู่คณะไม่อาจละทิ้งได้ เพราะละหมาดคือหัวใจของศาสนารองจากคำปฏิญาณตน ซึ่งเมื่อมีความคับขันจำเป็นไม่สามารถปฏิบัติในยามปกติได้ ศาสนาให้ความยืดหยุ่นเป็นช่องทางออกของปัญหาให้ปฏิบัติตามสภาพจริงของความจำเป็นที่เผชิญอยู่ เช่น การแพร่ระบาดของโรคไวรัสโคโรนา 2019 เป็นอันตรายส่งผลต่อการแพร่เชื้อให้เสียชีวิตหากยังคงดำเนินการตามปกติ จึงอนุมัติให้เว้นระยะห่าง ละเว้นการละหมาดหรือหยุดการละหมาดในมัสยิดทำการละหมาดในที่พักอาศัยของแต่ละคนได้
การลดหย่อน เปลี่ยนรูปแบบการละหมาดตามที่อยู่อาศัย ได้ปรากฏบันทึกในสำนวนอาซานของการละหมาดญะมาอะฮฺจากคำว่า “ฮัยยาอะลาเศาะลาฮ์” เป็นคำว่า “ศ็อลลูฟีบูยูติกุม” นักปราชญ์อิสลามมีทัศนะต่อการใช้คำนี้แตกต่างกัน บางท่านเห็นว่า “เป็นสุนนะฮฺ” บางท่านเห็นว่า “เป็นวาญิบ” โดยวิเคราะห์จากสำนวนการสั่งใช้ที่ปรากฏในอัลกุรอานและในอัสสุนนะฮฺ ว่ามีความหมาย “เป็นวาญิบ” การละหมาดญะมาอะฮฺจึงเป็นวาญิบ บางท่านว่า “เป็นวาญิบกิฟาอี่ย์” ที่ให้ความหมาย “เป็นอันนะดับ” การละหมาดญะมาอะฮฺจึงเป็นนะดับ ส่วนการละหมาดญุมุอะฮฺ บทบัญญัติมีเจตนารมณ์ชี้ถึงการมีความสามารถและการมีความปลอดภัยของผู้ปฏิบัติเป็นหลัก ใช้ให้ถือปฏิบัติในสิ่งที่สะดวกละเว้นสิ่งที่ลำบาก พบว่าเมื่อใดมีความคับขันจำเป็น การอนุโลมผ่อนปรน ในสิ่งนั้นเกิดขึ้นสอดรับกับบริบทและปรากฏการณ์นั้น เพื่อรักษาชีวิต ทรัพย์สินและครอบครัว จากอันตรายที่เกิดขึ้นของเชื้อโรคไวรัสโคโรนา 2019 จึงอนุมัติให้ละเว้นการละหมาดญะมาอะฮฺและละหมาดญุมุอะฮฺในมัสยิด