State Schools and State Formation in Payap Province, in the Reign of King Rama V. (AD 1892-1910)
Article Sidebar
Main Article Content
Abstract
The aim of this article is to examine the role of state schools as infrastructure for building the modern state of Siam in Payap Province, or the former Kingdom of Lanna. It examines the educational policies of the Siamese government during the reign of King Rama V, which used educational institutions to achieve the goal of integrating Payap Province as a part of Siam. At that time, Siam was on its way to becoming an absolutist state. The findings show that state schools were built to respond to the growth of the state and to reproduce manpower for the bureaucratic system, which was an important means of enforcing laws and representing state power. In addition, the state wanted to use state schools to promote the Thai language as the national language. This allowed for state political communication between bureaucrats and subjects in Payap province.
Article Details
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
- เนื้อหาและข้อมูลที่ลงตีพิมพ์ในวารสารรัฐศาสตร์และรัฐประศาสนศาสตร์ถือเป็นข้อคิดเห็นและความรับผิดชอบของผู้เขียนบทความโดยตรง ซึ่งกองบรรณาธิการวารสารรัฐศาสตร์และรัฐประศาสนศาสตร์ ไม่จำเป็นต้องเห็นด้วย หรือร่วมรับผิดชอบใดๆ
- บทความและข้อมูล ที่ได้รับการตีพิมพ์ในวารสารรัฐศาสตร์และรัฐประศาสนศาสตร์ ถือเป็นลิขสิทธิ์ของวารสาร หากบุคคลหรือหน่วยงานใดต้องการนำข้อมูลไปใช้ประโยชน์ในทางวิชาการ ขอให้อ้างอิงแหล่งที่มาด้วย
References
กุลลดา เกษบุญชู มี้ด. (2562). ระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์: วิวัฒนาการรัฐไทย [The Rise and Decline of Thai Absolutism] (อาทิตย์ เจียมรัตตัญญู, ผู้แปล). นนทบุรี: ฟ้าเดียวกัน.
จุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว, พระบาทสมเด็จพระ. (2472). พระราชหัตถเลขาพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงมีไปมากับสมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์โสภณพิพรรฒนธากร.
ชัยวัฒน์ ปะสุนะ. (2563). พลวัตล้านนา: ว่าด้วยการเปลี่ยนแปลงภาษาในมณฑลพายัพภายใต้อิทธิพลสยามจากเอกสารมิชชันนารี ค.ศ. 1893-1926. วารสารวิชาการมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์, 8(2), 1-19.
ณัฐพล อยู่รุ่งเรืองศักดิ์. (2558). ล้านนาใน พ.ศ. ๒๔๔๐: ภาพสะท้อนจากบันทึกของ ปีแอร์ โอร์ต. วารสารอักษรศาสตร์ มหาวิทยาลัยศิลปากร, 37(1), 43-77.
ดำรงราชานุภาพ, กรมพระยา. (2494). พระโอวาท สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์ข่าวพาณิชย์.
ดำรงราชานุภาพ, กรมพระยา. (2509). เทศาภิบาล. กระทรวงมหาดไทย, พิมพ์เป็นอนุสรณ์ในงานพระราชทานเพลิงศพ พระยาจินดารักษ์ (จำลอง สวัสดิ – ชูโต) ณ เมรุหน้าพลับพลาอิสริยาภรณ์ วัดเทพศิรินทราวาส 10 ตุลาคม 2509.
ดิสกร นินนาทโยธิน. (2555). การบริหารการมัธยมศึกษาในประเทศไทย: จากโครงการศึกษา พ.ศ. 2441 ถึงการจัดตั้งสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา พ.ศ. 2553. (วิทยานิพนธ์ศึกษาศาสตรมหาบัณฑิต), สาขาวิชาการบริหารการศึกษา,มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.
เตช บุนนาค. (2532). การปกครองระบบเทศาภิบาลของประเทศสยาม: กระทรวงมหาดไทยสมัยสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอกรมพระยาดำรงราชานุภาพ [The Provincial Administration of Siam, 1892-1915: The Ministry of The Interior Prince Damrong Rajanuphab] (ภรณี กาญจนัษฐิติ, ผู้แปล). พรรณี ฉัตรพลรักษ์ และอรรถจักร์ สัตยานุรักษ์ (บก.). กรุงเทพฯ: มูลนิธิโครงการตำราสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์.
ธงชัย วินิจจะกูล. (2556). กำเนิดสยามจากแผนที่: ประวัติศาสตร์ภูมิกายาของชาติ [Siam Mapped: A History of the Geo-Body of a Nation] (พวงทอง ภวัครพันธุ์, ไอดา อรุณวงศ์, และพงษ์เลิศ พงษ์วนานต์, ผู้แปล). กรุงเทพฯ: โครงการจัดพิมพ์คบไฟ ร่วมกับสำนักพิมพ์อ่าน.
ธเนศวร์ เจริญเมือง. (2542). 100 ปีสายสัมพันธ์สยาม-ล้านนา 2442-2542. เชียงใหม่: โครงการศึกษาการปกครองท้องถิ่น คณะสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.
ธเนศวร์ เจริญเมือง. (2561). ปรินส์รอยฯ 131 ปี (พ.ศ. 2430-2561): การศึกษา, เชียงใหม่, ล้านนา, และรัฐไทย. เชียงใหม่: ห้างหุ้นส่วนจำกัด เชียงใหม่โรงพิมพ์แสงศิลป์.
นภนาท อนุพงศ์พัฒน์. (2546). ผลกระทบของพระราชบัญญัติลักษณะปกครองคณะสงฆ์ ร.ศ. ๑๒๑ ต่อการปกครองคณะสงฆ์ไทย. (วิทยานิพนธ์อักษรศาสตรมหาบัณฑิต), สาขาวิชาประวัติศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
นววรรณ วุฒฑะกุล. (2550). แผนการศึกษาแห่งชาติ หลักสูตร และการจัดการเรียนการสอนในระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน ตั้งแต่รัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวถึงสิ้นสุดยุคสมบูรณาญาสิทธิราชย์ (รายงานผลการวิจัย). กรุงเทพ: คณะครุศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
เนื้ออ่อน ขรัวทองเขียว. (2553). รัฐสยามกับล้านนา พ.ศ. 2417-2476. (วิทยานิพนธ์อักษรศาสตรดุษฎีบัณฑิต), จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
เนื้ออ่อน ขรัวทองเขียว. (2560). เปิดแผนยึดล้านนา. กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์มติชน.
ประสิทธิ์ ลีปรีชา. (2550). ระบบการศึกษาและภาษาในกระบวนการสร้างรัฐชาติไทย. วารสารสังคมศาสตร์, 19(1), 277-309.
ภักดีกุล รัตนา. (2563). ผู้หญิงล้านนากับการศึกษา. วารสารข่วงผญา, 14, 110-143.
ภูเดช แสนสา. (2556). คุ้มหลวง หอคำ เวียงแก้ว สัญญะขัติยะล้านนา. กรุงเทพฯ: กองบุญหมื่นฟ้า.
โรงเรียนยุพราชวิทยาลัย. (2555). พระบารมีปกเกล้าฯ: ยุพราชวิทยาลัย, 100 ปี นามพระราชทาน: นครเชียงใหม่: ประวัติศาสตร์ การพัฒนาการศึกษา และสังคมเมืองเชียงใหม่. เชียงใหม่: หจก.เชียงใหม่โรงพิมพ์แสงศิลป์.
วารุณี โอสถารมย์. (2524). การศึกษาในสังคมไทย พ.ศ. 2411 - พ.ศ. 2475. (วิทยานิพนธ์อักษรศาสตรมหาบัณฑิต), จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
วิทวัส ทวีพรกิจกุล. (2559). การต่อรองทางอุดมการณ์ของมิชชันนารีในโรงเรียนของมิชชันนารีในเชียงใหม่. วารสารรัฐศาสตร์และรัฐประศาสนศาสตร์, 7(1), 1-20.
วิทวัส ทวีพรกิจกุล. (2560). โรงเรียนชองมิชชันนารี: การต่อรองทางอุดมการณ์ของมิชชันนารีอเมริกันเพรสไบทีเรียนในเชียงใหม่ (พ.ศ. 2442-2475). (ปริญญารัฐศาสตรมหาบัณฑิต), มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
วิบูลย์ ทานุชิต. (2527). การปฏิรูปการศึกษาในล้านนา: สมัยเป็นมณฑลเทศาภิบาล (พ.ศ. ๒๔๔๒-๒๔๗๖). ใน ล้านนากับการศึกษาแบบใหม่ (น. 53-70). เชียงใหม่: วิทยาลัยครู.
วิบูลย์ ทานุชิต. (2528). การปฏิรูปการศึกษาในมณฑลพายัพ (พ.ศ. 2442-2476). (ปริญญาการศึกษามหาบัณฑิต), มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ.
วุฒิชัย มูลศิลป์. (2553). พระบรมราชาธิบายแก้ไขการปกครอง: พระราชปณิธานในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวในการปกครองแผ่นดิน. วารสารประวัติศาสตร์, ฉบับพิเศษ 50 ปี, 3-29.
ศิริมาส ไทยวัฒนา. (2525). แนวคิดทางการศึกษาของสมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชริรญาณวโรรส (รายงานผลการวิจัย). กรุงเทพ: จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
กระทรวงศึกษาธิการ. (2507). ประวัติกระทรวงศึกษาธิการ 2435-2507. พระนคร: โรงพิมพ์คุรุสภา.
สมเกียรติ วันทะนะ. (2564). เมืองไทยยุคใหม่: สัมพันธภาพระหว่างรัฐกับประวัติศาสตร์สำนึก. ใน พิพัฒน์ พสุธารชาติ, และฐนพงศ์ ลือขจรชัย (บก.). เมื่อใดจึงเป็นชาติไทย (น. 45-99). กรุงเทพฯ: Illuminations Editions.
สรัสวดี อ๋องสกุล. (2551). ประวัติศาสตร์ล้านนา. กรุงเทพฯ: อัมรินทร์.
สายสกุล เดชาบุตร. (2563). กบฏไพร่หรือผีบุญ ประวัติศาสตร์การต่อสู้ของราษฎร กับอำนาจรัฐเหนือแผ่นดินสยาม. นนทบุรี: ดินแดนบุ๊ค.
สุชาดา วราหพันธ์. (2537). แนวพระดำริทางการศึกษาในหัวเมืองของสมเด็จพระมหาสมณเจ้ากรมพระยาวชิรญาณวโรรส: การวิเคราะห์เชิงประวัติศาสตร์. (วิทยานิพนธ์ครุศาสตรมหาบัณฑิต), บันฑิตวิทยาลัย จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
สุมินทร์ จุฑางกูร. (2529). การกล่อมเกลาทางการเมืองโดยใช้แบบเรียนหลวงเป็นสื่อในสมัยรัชกาลที่ 5. (วิทยานิพนธ์ปริญญารัฐศาสตรมหาบัณฑิต), จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
สำนักหอจดหมายเหตุแห่งชาติ. ร.5 ศ.12/4 เรื่อง สรุปรายงานจัดการคณะการศาสนาและการศึกษาหัวเมือง ปี 117-118 (ร.ศ. 117-120).
สำนักหอจดหมายเหตุแห่งชาติ. ร.5 ศ.12/7 เรื่อง จัดการเล่าเรียน ตามมณฑลต่างๆ (ก.ย. 117 - ก.พ. 117).
สำนักหอจดหมายเหตุแห่งชาติ. ร.5 ศ.12/8 เรื่อง การจัดการคณะสงฆ์หัวเมืองต่างๆ (17 พ.ย. 117-119).
สำนักหอจดหมายเหตุแห่งชาติ. ร.5 ศ.2/10 เรื่อง พระบรมราโชบายการเล่าเรียนเมืองเชียงใหม่ (7 ก.พ. 124).
สำนักหอจดหมายเหตุแห่งชาติ. ร.5 ศ.2/5 เรื่อง โครงการศึกษา (21 มิ.ย. 117-29 ก.ย. 129).
อรุณรัตน์ วิเชียรเขียว. (2527). การศึกษาล้านนา โบราณ-สมัยใหม่. ใน ล้านนากับการศึกษาแบบใหม่ (น. 27-47). เชียงใหม่: วิทยาลัยครู.
Held, D. (1992). The Development of the Modern State in Formations of Modernity. Cambridge: Polity.
Keyes, C. F. (1991a). The Proposed World of the School: Thai Villagers’ Entry into A Bureaucratic State System in Reshaping Local Worlds: Formal Education and Cultural Chang in Rural Southeast Asia. New Haven, Connecticut: Yale University Southeast Asia Studies.
Keyes, C. F. (1991b). State Schools in Rural Communities: Reflection on Rural Education and Cultural Change in Southeast Asia in Reshaping Local Worlds: Formal Education and Cultural Chang in Rural Southeast Asia. New Haven, Connecticut: Yale University Southeast Asia Studies.
Mann, M. (1993). The Sources of Social Power Volume 2: The Rise of Class and Nation-states, 1760-1914. New York: Cambridge University Press.
Sindhuprama, V. (1988). Modern Education and Socio-cultural in Northern Thailand, 1898-1942 (Doctoral Thesis), University of Hawaii.
Stuart-Fox, M. (1994). Conflicting Conceptions of the State: Siam, France and Vietnam in the Late Nineteenth Century. Journal of the Siam Society, 82(2), 135-144.
Wyatt, D., K. (1976). The Politics of Reform in Thailand: Education in the Reign of King Chulalongkorn. Bangkok: Thai Wattana Panich.