ความเป็นพลเมืองกับการบริหารจัดการตนเองของชุมชนไทย

บทคัดย่อ

บทคัดย่อ

            บทความเรื่อง “ความเป็นพลเมืองกับการบริหารจัดการตนเองของชุมชนไทย”เป็นการศึกษาข้อมูลโดยการทบทวนแนวคิดทฤษฎีที่เกี่ยวข้องกับความเป็นพลเมืองและการบริหารจัดการตนเองของชุมชน ประกอบกับการศึกษาข้อมูลทุติยภูมิจากตัวอย่างชุมชนที่มีศักยภาพในการบริหารจัดการตนเอง 15 ชุมชน นำไปสู่การวิเคราะห์เพื่อสรุปกรอบแนวคิดในเชิงทฤษฎีเกี่ยวกับความเป็นพลเมืองภายใต้การบริหารจัดการตนเองของชุมชนไทย

          ทั้งนี้ สามารถสรุป “รูปแบบการบริหารจัดการตนเองของชุมชน” ประกอบด้วย 4 เงื่อนไขสนับสนุน   3 กลไก 3 กระบวนการ 4 เครื่องมือ และ 4 เป้าหมาย/ผลลัพธ์ รวมทั้งสามารถสร้างข้อสรุปเกี่ยวกับความหมายและคุณลักษณะที่ดีของความเป็นพลเมือง (Civic Virtue) ในเชิงทฤษฎีได้ดังนี้

          ความเป็นพลเมืองในบริบทของการบริหารจัดการตนเองของชุมชน หมายถึง ความเป็นพลเมืองในมิติของการรวมตัวกันเป็นกลุ่ม ชุมชนหรือสังคม โดยพลเมืองเป็นผู้ที่มี “คุณลักษณะที่ดีของความเป็นพลเมือง” (Civic Virtue) หมายถึง คุณลักษณะหรือคุณสมบัติที่แสดงให้เห็นถึงการมีจิตสำนึก การยึดถือคุณธรรมหรือจริยธรรม และมีการกระทำหรือพฤติกรรมของความเป็นพลเมืองเพื่อสังคมส่วนรวม คำนึงถึงประโยชน์ส่วนรวมมากกว่าประโยชน์ของตนเอง

          คุณลักษณะที่ดีของความเป็นพลเมือง (Civic Virtue) ประกอบด้วยคุณลักษณะหลัก 4 ด้าน ได้แก่

1. 1. คุณลักษณะเกี่ยวกับสิทธิและหน้าที่ของพลเมือง ประกอบด้วยคุณลักษณะย่อย 3 ประการ ได้แก่ ความเข้าใจในสิทธิและหน้าที่ของพลเมือง การมีส่วนร่วมในชุมชนหรือสังคม และการเคารพกฎและกติกาของชุมชนหรือสังคม
2. 2. คุณลักษณะเกี่ยวกับความสัมพันธ์ทางสังคมของพลเมือง ประกอบด้วยคุณลักษณะย่อย 4 ประการ ได้แก่ ความรู้สึกเป็นส่วนหนึ่งของชุมชน การมีปฏิสัมพันธ์กับบุคคลอื่น การพึ่งตนเองและการพึ่งพากันภายในชุมชน และการยึดหลักภราดรภาพ
3. คุณลักษณะเกี่ยวกับคุณธรรมความเป็นพลเมือง ประกอบด้วยคุณลักษณะย่อย 3 ประการ ได้แก่ การมีจิตสำนึกสาธารณะ ความมีเหตุผล และการยึดถือคุณธรรมเพื่อส่วนรวม
4. 4. คุณลักษณะเกี่ยวกับความเป็นพลเมืองเพื่อการพัฒนา ประกอบด้วยคุณลักษณะย่อย 5 ประการ ได้แก่ การมีลักษณะของความเป็นผู้นำ การรู้จักและเข้าใจตนเอง ความกล้าเผชิญหน้ากับปัญหาและความผิดหวัง การมีความคิดที่ริเริ่มสร้างสรรค์ และการเปิดใจเรียนรู้สิ่งใหม่

ABSTRACT

          This article has the main purpose to study citizenship and self-governance of
Thai communities by reviewing the theoretical concepts related to citizenship, community self-governance and examine secondary data of 15 best practice of Thai communities leads to summarize the theoretical framework about citizenship, under the self-governance of Thai’s communities.

          The study found the elements of community self-governance include: 4 conditions,
3 mechanisms, 3 processes, 4 tools and 4 goals/results, and can create the conclusion about the meaning and characteristics of “Civic Virtue” as follows:

          Citizenship in the context of community self-governance is a citizen in the sense of coming together as a group, community or society. A citizen is someone who has "the great feature of citizenship" or civic virtue means a feature that demonstrate consciousness, upholding moral or ethical and have actions or behavior for the public interest.

          Civic Virtue consists of main features are :    

1. Features on the rights and duties of citizens consist of three sub-features include: the understanding of the rights and duties of citizens, participation in community or society and to respect the rules of the community or society.
2. 2. Features on the social interaction of citizens consist of four sub-features include:
   a sense of community belonging, interaction with others, self-reliance or interdependence within the community and upholding the principle of brotherhood.
3. Features on the moral or ethical of citizens consist of three sub-features include: public mind/public consciousness, rationality and upholding moral or ethical for the public interest
4. Features on the citizenship for development consist of five sub-features include: leadership, self-awareness, dare to confront problems and disappointment, creative thinking and open mind to learn new things