การบูรณาการทุนทางสังคมเชื่อมโยงเส้นทางการค้าชายแดนเพื่อยกระดับคุณภาพชีวิตของกลุ่มชาติพันธุ์กะยาบ้านดอยแสง จังหวัดแม่ฮ่องสอน

บทคัดย่อ

          การวิจัยนี้เป็นการวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วมกับชุมชนบ้านดอยแสง ด้วยการสุ่มตัวอย่างผู้มีส่วนได้ส่วนเสียแบบเจาะจงจำนวน 150 คน คือ 1) ผู้นำชุมชน ปราชญ์ชาวบ้าน ตัวแทนกลุ่มชุมชนชาวกะยา จำนวน 135 คน 2) ครูโรงเรียนตำรวจตระเวนชายแดนบ้านดอยแสง  จำนวน 5 คน  3) ทหาร ฉก.ร.7 จำนวน 5 นาย และ 4) นักวิชาการ จำนวน 5 คน  มีวัตถุประสงค์ ดังนี้ 1) เพื่อวิเคราะห์ทุนทางสังคมของกลุ่มชาติพันธุ์กะยา บ้านดอยแสง จังหวัดแม่ฮ่องสอน 2) เพื่อจัดทำแผนที่เส้นทางการค้าชายแดนบ้านดอยแสง จังหวัดแม่ฮ่องสอนเชื่อมโยงการท่องเที่ยวชุมชนกับเมืองลอยก่อ รัฐกะยา ประเทศเมียนมา และ 3) เพื่อสำรวจความต้องการในการพัฒนาและยกระดับคุณภาพชีวิตของกลุ่มชาติพันธุ์กะยาบ้านดอยแสง จังหวัดแม่ฮ่องสอน ผลการวิจัยพบว่า ประเด็นทุนทางสังคม ได้แบ่งทุนทางสังคมกลุ่มชาติพันธุ์ชาวกะยาบ้านดอยแสงออกเป็น 4 มิติ คือ 1) มิติทางศาสนา ชาวดอยแสงมีความเชื่อในพระพุทธศาสนาผสมผสานกับความเชื่อดั้งเดิมในเรื่องผี และมีประเพณีพิธีกรรมตามความเชื่อทางพระพุทธศาสนาและความเชื่อเรื่องผีอย่างต่อเนื่อง 2) มิติทางทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม บ้านดอยแสงมีทรัพยากรทางธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมที่อุดมสมบูรณ์ สวยงาม เหมาะสมกับการจัดการท่องเที่ยวเชิงนิเวศน์และเชิงอนุรักษ์ 3) มิติทางวัฒนธรรม ชาวดอยแสง มีการรักษาวิถีวัฒนธรรม และอัตลักษณ์ชาติพันธุ์ผ่านประเพณีและพิธีกรรมสืบทอดต่อกันมาอย่างต่อเนื่อง แต่มีบางวัฒนธรรมที่เริ่มเลือนหายไป เช่น การทอผ้ากะเหรี่ยง ซึ่งภาครัฐควรเข้ามาช่วยฟื้นฟู เพื่อให้ชุมชนรักและหวงแหนในวัฒนธรรมการแต่งกายของชนเผ่า และ 4) มิติทางการศึกษา ชาวดอยแสงเรียนจบถึงชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 และไม่นิยมเรียนต่อ ภาครัฐควรเข้ามาส่งเสริมด้านการศึกษาต่อ ประเด็นการจัดทำแผนที่เส้นทางการค้าชายแดน ได้จัดทำแผนที่เส้นทางการค้าชายแดนบ้านดอยแสง จังหวัดแม่ฮ่องสอนเชื่อมโยงการท่องเที่ยวชุมชนไปยังเมืองลอยก่อ รัฐกะยา ประเทศเมียนมา ประเด็นความต้องการพัฒนาและยกระดับคุณภาพชีวิตของชาวกะยาบ้านดอยแสงมี 4 ด้าน คือ 1) ด้านการศึกษา ภาครัฐควรส่งเสริมด้านการศึกษาต่อ ด้านภาษา และด้านอื่น ๆ  2) ด้านการส่งเสริมอาชีพ ควรจัดอบรมด้านเกษตรกรรม ด้านการทอผ้ากะเหรี่ยง และด้านอื่น ๆ เพื่อให้ชาวบ้านเกิดทักษะ และพึ่งพาตนเองได้อย่างยั่งยืน 3) ด้านสุขอนามัย ภาครัฐควรให้ความรู้ด้านสุขอนามัย ให้มีการรักษาความสะอาดชุมชน การนำมูลกระบือทำเป็นปุ๋ยและแปรเปลี่ยนเป็นพลังงานต่าง ๆ และ 4) ด้านการท่องเที่ยว ภาครัฐควรส่งเสริมการท่องเที่ยวชุมชนผ่านเส้นทางการค้าชายแดน ทั้งด้านนิเวศน์ ด้านการอนุรักษ์ ด้านศาสนาและวัฒนธรรม และด้านชาติพันธุ์เชื่อมโยงแม่ฮ่องสอนสู่เมืองลอยก่อ รัฐกะยา ประเทศเมียนมา ภายใต้โมเดล G-RHCPCMET (หมู่บ้านสีเขียว) ทั้ง 8 ด้าน