การดำรงอยู่ทางวัฒนธรรมของภูมิปัญญาผ้าย้อมคราม : กรณีศึกษากลุ่มทำผ้าย้อมคราม อำเภอพรรณานิคม จังหวัดสกลนคร

บทคัดย่อ

บทความนี้มุ่งศึกษาการดำรงอยู่ การปรับตัวและการสร้างสรรค์ของภูมิปัญญาผ้าย้อมครามในอำเภอพรรณานิคม จังหวัดสกลนคร จากอดีตจนถึงปัจจุบันผลการวิจัยพบว่า ในอดีตชาวบ้านใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่นในการผลิตผ้าย้อมครามเพื่อใช้ในครัวเรือนเท่านั้น การเปลี่ยนแปลงทางสภาพสังคมในยุคต่อมาส่งผลให้ชุมชนท้องถิ่นไม่นิยมใช้และผลิตผ้าย้อมคราม ผ้าย้อมครามจึงลดความนิยมลงจนเกือบเลือนหายไปจากชุมชน แต่ด้วยการรื้อฟื้นประยุกต์ และอนุรักษ์ตั้งแต่ พ.ศ. 2535 ทำให้ผ้าย้อมครามกลับมาเป็นที่นิยมในท้องถิ่นอีกครั้งและด้วยกลไกของท้องถิ่นนิยมไปจนถึงกระแสโลกาภิวัตน์ ทำให้ผ้าย้อมครามถูกยกระดับมาเป็นสินค้าทางวัฒนธรรมที่มีมูลค่าทางเศรษฐกิจและยังเป็นผ้าพื้นเมืองที่ได้รับความนิยมจากผู้คนที่อยู่นอกชุมชนกลุ่มชาวบ้านจึงมุ่งผลิตผ้าย้อมครามเพื่อตอบสนองต่อความต้องการของตลาดผู้บริโภค โดยอาศัยภูมิปัญญาที่สืบทอดกันมาเป็นรากฐานในการสร้างสรรค์ลวดลาย สร้างสรรค์ผลิตภัณฑ์ และสร้างสรรค์เรื่องเล่า ปัจจุบันผ้าย้อมครามจึงนับว่าเป็นผ้าพื้นเมืองที่แสดงอัตลักษณ์และความภาคภูมิใจในความ
เป็นท้องถิ่นที่สะท้อนวิถีชีวิตเกษตรกรรม ธรรมชาติและความเชื่อ