การบริโภคมังสะวิรัติในพระพุทธศาสนา

บทคัดย่อ

บทความนี้มุ่งศึกษาและวิพากษ์การบริโภคมังสวิรัติของพระพุทธศาสนามหายานกับพระพุทธศาสนาเถรวาท การศึกษาพบว่า การกินอาหารของพืชและสัตว์ตามสัญชาตญาณการอยู่รอดและสืบเผ่าพันธุ์ ไม่ถือเป็นความขัดแย้งทางศีลธรรม เพราะไม่ถูกนำพฤติกรรมไป วัดค่าทางศีลธรรมแต่อย่างใด พระพุทธศาสนามหายานปฏิเสธการบริโภคเนื้อในหมู่พระสงฆ์โดยเด็ดขาด เพราะถือว่าเป็นการสนับสนุนให้เกิดการฆ่าสัตว์ไม่มีที่สิ้นสุด ฝ่ายพระพุทธศาสนาเถรวาทวาทมองว่า การบริโภคเนื้อสัตว์เป็นสิ่งทำได้ เนื่องจากกิริยาของการบริโภคกับการฆ่าเป็นกรรมคนละอย่างกัน แม้ในหมู่พระสงฆ์ก็สามารถบริโภคเนื้อได้ ภายใต้กรอบของการบริโภคเนื้อ 3 ประการ คือ เป็นเนื้อที่ภิกษุไม่ได้เห็น ไม่ได้ยิน และไม่ได้เกิดความสงสงสัยว่า มีคนฆ่าเพื่อตน พระพุทธศาสนามหายาน เชื่อว่าพืชเป็นสิ่งมีวิญญาณ การฆ่าพืชจึงเป็นการพรากชีวิตเหมือนการฆ่ามนุษย์และสัตว์ แต่เป็นบาปน้อยกว่า มหายานจึงเลือกกินพืชที่มีอายุสั้น ส่วนพุทธศาสนาเถรวาทมองว่า การฆ่าพืชไม่เป็นบาป แต่ถึงกระนั้น ก็มีข้อห้ามมิให้ภิกษุพรากของเขียว แต่เหตุผลในการห้าม เป็นเหตุผลทางสังคมมากกว่าที่จะเป็นบาป ทางสายกลางของการบริโภค มหายานเลือกบริโภคอาหารมังสวิรัติ เพราะเห็นว่าเป็นการเบียดเบียนสิ่งมีชีวิตน้อยที่สุด ฝ่ายเถรวาทมุ่งความเป็นอยู่ที่เรียบง่าย บริโภคอาหารที่ชาวบ้านเห็นว่าสมควรและมีกำลังจัดถวายได้ มหายานเห็นว่า การบริโภคมังสวิรัติเป็นการฟอกจิตให้บริสุทธิ์ และมุ่งมหากรุณาต่อสัตว์ทั้งหมด ส่วนฝ่ายเถรวาทมองว่า จิตมนุษย์สามารถพัฒนาให้สูงขึ้นได้ โดยไม่ขึ้นกับ การบริโภคมังสวิรัติ หรือเนื้อสัตว์แต่อย่างใด
คำสำ